Türkiye’de Fasulyede Yapılan Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyon Çalışmaları

Türkiye fasulye üretimi bakımından Çin ve Endonezya’dan sonra dünyada üç üncü sırada yer almaktadır. Fasulye, gen merkezi olmadığı halde Türkiye’de hemen her bölgeye uyum sağlamış olup önemli seviyede çeşitlilik göstermiştir. Ülkemize 17. yy’da gelmiş olmakla birlikte, yetiştiriciliği yaygın bir sebze olan fasulyede Güney-Doğu Anadolu ve Samsun-Tokat-Amasya mikro gen merkezleri, genetik çeşitlilik merkezleri durumuna gelmiştir. Genetik kaynaklar, hem ıslah ç alışmaları hem de gen bankaları aç ısından büyük ö nem taşımaktadır. Bu nedenle toplanan gen kaynaklarının bitki ö zelliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bitki genetik kaynaklarının karakterizasyonu, tohum ö rnekleri ya da populasyonlar arasındaki genetik varyasyonun miktarı ve dağılımının ortaya konması amacıyla yapılmaktadır. Herhangi bir türde toplanan gen kaynakları tanımlanmadıkları sürece ıslah programlarında yer alamamakta, sonrasında kaybolabilmektedir. Fasulye gen kaynakları, morfolojik, agro-ekolojik ve tarımsal özelliklerine göre sınıflara ayrılırlar. Bilhassa büyüme ve tohum tiplerine göre sınıflandırmalar yapılmaktadır. Fasulye populasyonlarındaki varyabilite, morfolojik olarak bitkide, yaprakta, çiçekte, baklada, tohumda UPOV, IPGRI kriterlerinde yer alan parametrelerin incelenmesiyle ortaya konulmaktadır. Bununla birlikte populasyondaki varyasyon, moleküler düzeyde de RAPD, SSR ve ISSR yöntemleri kullanılarak da belirlenebilmektedir. Bu bağlamda son yıllarda ülkemizde Orta Karadeniz Bölgesi (Samsun, Ordu, Giresun, Tokat, Amasya), Doğu Anadolu’nun güneyi (Bingöl, Bitlis, Elazığ, Malatya, Hakkari, Muş, Tunceli, Van), Doğu Anadolu Bölgesi’nde (Erzurum, Bayburt) ve Artvin, Trabzon, Burdur illerindeki kuru ve taze fasulye populasyonlarında morfolojik ve moleküler düzeyde karakterizasyonlar yapılmıştır. Dünyada da fasulye yetiştirilen ülkelerde yapılan karakterizasyon çalışmalarıyla bölgesel olarak fasulye populasyonlarının genetik varyabiliteleri incelenmiştir. Bu çalışmada fasulye karakterizasyonu hakkında özellikle Türkiye’de morfolojik ve moleküler düzeyde yapılan çalışmalar araştırılmış ve son yıllardaki gelişmeler özetlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Phaseolus vulgaris, karakterizasyon, aksesyon, varyasyon, gen kaynakları

PDF

___

Uysal, F., 2002. Kalite Fonksiyonunun Türkiye’de Baklagil Dis Satimina Etkileri. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 114.
Broughton, W.J., Hernández, G., Blair, M., Beebe, S., Gepts, P., Vanderleyden, J., 2003. Beans (Phaseolus spp.) - Model food legumes. Plant Soil 252: 55-128.
Günay A, 2005. Sebze Yetiştiriciliği. İzmir, Cilt 2, 345s.
Myers, J. R., Baggett, J. R., 1999. Improvement of snap beans. pp: 289-330, In: S. P. Singh (ed.) Common Bean Improvement in the Twenty-First Century. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, The Netherlands.
Singh, R. J., Chung, G. H., Nelson, R. L., 2007. Landmark research in Legumes. Genome, 50: 525-537.
Akçin. A., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. S.Ü. Ziraat Fakültesi: 8-43. Konya.
Kaplan, L., 1967. Archeological Phaseolus from Tehuacán. In: Beyers, D. E. (ed.), The Prehistory of the Tehuacán Valley, pp: 201-211, Vol. 1: Environment and Subsistence. University of Texas, Austin, TX, USA.
Kaplan, L., 1980. Variation in the cultivated beans. In: Lynch, T.F. (ed.). Guitarrero Cave: Early Man in the Andes. Academic Press, pp: 145-148, New York, USA.
Tarrago, M.N., 1980. El proceso de agriculturizacio´n en el Noroeste Argentino, Zona Valliserrana. Actas del V. Congreso Nacional de Arqueologı´a Argentina, Vol. 1. Instituto de Investigaciones Arceologica y Museo, Universidad de San Juan, San Juan-Argentina, pp: 181-217.
Gepts, P., Debouck, D.G., 1991. Origin, domestication, and evolution of the common bean, Phaseolus vulgaris. In: Voysest O, Van Schoonhoven A (eds.), Common beans: research for crop improvement. CAB, pp. 7-53, Oxon, UK.
Graham, P. H., Ranalli, P., 1997. Common bean (Phaseolus vulgaris L.). Field Crops Research, 53: 131-146.
Gepts, P., 1998. Origin, evaluation of common bean: Past events and recet trends. Hort Science, 33 (7): 1124-1130.
Galvan, M. Z., Aulicino, M. B., Garcia Medina, S., Balatti, P. A., 2001. Genetic diversity among Norhwestern Argentinian cultivars of common bean (Phaseolus vulgaris L.) as revealed by RAPD markers. Genetic Resources and Crop Evolution, 48: 251-260.
Duran, L. A., Blair, M. W., Giraldo, M. C, Macchiavelli, R., Prophete, E., Nin, J. C., Beaver. J. C., 2005. Morphological and molecular characterization of common bean landraces and cultivars from the Caribbean. Crop Science, 45: 1320-1328
Galvan, M. Z., Menendez-Sevillano, M. C., De Ron, A. M., Santalla, M., Balatti, P. A., 2006. Genetic diversity among wild common beans from Northwestern Argentina based on morpho-agronomic and RAPD data. Genetic Resources and Crop Evolution, 53: 891-900.
Blair, M.W., Díaz, J.M., Hidalgo, R., Díaz, L.M., Duque, M.C., 2007. Microsatellite characterization of Andean races of common bean (Phaseolus vulgaris L.).Theoretical and Applied Genetics, 116:29–43.
Kwak, M., Gepts, P., 2009. Structure of genetic diversity in the two major gene pools of common bean (Phaseolus vulgaris L., Fabaceae). Theor. Appl. Genet., 118:979-992.
Angioi, S. A., Rau, D., Attene, G., Nanni, L., Bellucci, E., Logozzo, G., Negri, V., Spagnoletti Zeuli, P. L., Papa, R., 2010. Beans in Europe: origin and structure of the European landraces of Phaseolus vulgaris L. Theor. Appl. Genet., 121: 829843.
Anonim, 2017a. Faostat. Statistic Database 2015. http://faostat.fao.org
Anonim, 2017b.Tuik. İstatistik Data 2015. http://tuikapp.tuik.gov.tr/
Anonim, 2015. Faostat. Statistic Database 2012. http://faostat.fao.org/
Şehirali, S., 1988. Yemeklik Dane Baklagiller. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No: 1089. s.435. Ankara.
Pekşen, E., Artık, C., 2005. Antibesinsel Maddeler ve Yemeklik Tane Baklagillerin Besleyici Değerleri. O.M.Ü. Zir. Fak. Dergisi. 20(2):110-120.
Sözen, Ö., 2006. Artvin İli Yerel Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Populasyonlarının Toplanması, Tanımlanması ve Morfolojik Varyabilitesinin Belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. 469s.
Şehirali, S., M. Özgen, A. Karagöz, M. Sürek, S. Adak, İ. Güvenç, A. Tan, M. Burak, H. Ç. Kaymak, D. Kenar. 2005. Bitki genetik kaynaklarının korunma ve kullanımı. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası VI. Teknik Kongresi. Cilt 1. Kozan Ofset, Ankara. s: 253-273.
Bliss, F.A., 1980. Common bean. In: Fehr WR and Hadley HH (eds) Hybridization of Crop Plants. American Society of Agronomy - Crop Science Society of America, Madison, 273-284.
Açıkgöz, 2004. Açıkgöz, N., 2004. Bitki ıslahı, bitki genetik kaynakları introdüksiyonlar varyasyon oluşturma melezleme ve ebeveyn seçimi, Ege Tarımsal Araş. Enst. Müd., Yayın No:114, 68 s., İzmir.
Balkaya, A., 1999. Karadeniz Bölgesi’ndeki Taze Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Gen Kaynaklarının Toplanması, Fenolojik ve Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Taze Tüketime Uygun Tiplerin Teksel Seleksiyon Yöntemi ile Seçimi Üzerinde Araştırmalar. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 199s.
Ekinci, A.S.,1939. Türkiye Fasulye Soy ve Çeşitlerinin Sistematik ve Morfolojik Tetkiki ve Standardizasyona Başlamak için İlk Mesai. T.C. Yüksek Ziraat Enstitüsü Çalışmalarından, Ankara, Sayı:69. 206s.
Şehirali, S., 1971. Türkiye’de yetiştirilen bodur fasulye çeşitlerinin tarla ziraatı yönünden önemli başlıca vasıfları üzerinde araştırmalar. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayın:474. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler:275. Ankara.
Ekinci, A.S., 1976. Özel Sebzecilik. 2. Baskı. s:315.
Akgün, H., 1977. Kombinasyon yolu ile konserve yapımına ve taze tüketime elverişli fasulye çeşitlerinin ıslahı. Tübitak 6. Bilim Kongresi. 1-21 Ekim 1977, Ankara, s:215-219.
Şehirali, S., 1980. Bodur fasulye ekim sıklığının verimle ilgili bazı karakterler üzerine etkisi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No.778, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler No.429 A.Ü. Basımevi. ANKARA.
Çiftçi C. Y., Şehirali, S., 1984. Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşitlerinde Değişik Özelliklerin Fenotipik ve Genotipik Farklılıkların Saptanması. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayın No TB 4, 17 s. Ankara.
Zeytun, A., 1988. Çarşamba Ovasında Yetiştirilen Fasulye Çeşitlerinin Fenolojik ve Morfolojik Karakterlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Samsun, 84s.
Apan, H., 1988. Çarşamba İlçesinin Sebzecilik Durumu ve Geliştirme İmkânları. O.M.Ü Yayınları No:29.Samsun.
Apan, H., 1988a. Bafra İlçesinin Sebzecilik Durumu ve Geliştirme İmkânları. O.M.Ü Yayınları No:30. Samsun.
Gülümser, A., Zeytun, A., 1988. Çarşamba Ovasında Fasulye Tarımı ve Sorunları. O.M.O. Ziraat Fak. Dergisi. Cilt:3, Sayı:2, 143-158s.
Zeytun, A., Gülümser, A., 1988. Çarşamba ovasında yetiştirilen fasulye çeşitlerinin fenolojik ve morfolojik karakterlerinin tespiti üzerinde bir araştırma. O.M.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (1): 83–98.
Türkeş, T., 1989. Şeker, Boncuk Ayşe, Karaayşe ve Ferasetsiz Fasulyelerinde Seleksiyon Islahı. Atatürk Bahçe kültürleri Araştırma Enstitüsü, Yalova, 14s.
Baş, T., Koludar, J., Caymazer, Z., 1991. Fasulye Araştırmaları Projesi (Ege Dilimi).1991 Yılı Gelişme Raporu.
Bozoğlu, H., 1995. Kuru Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Tarımsal Özelliklerinin Genotip ve Çevre İnteraksiyonu ve Kalıtım Derecelerinin Belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Samsun, 99s.
Yorgancılar, Ö., 1995a. Türkiye’de Yetiştirilen Sarılıcı Fasulyelerin (Phaseolus vulgaris savi ssp. volubilis dekapr.) Tanımlama Özellikleri. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 72s.
Yorgancılar, A., 1995b. Türkiye’de Yetiştirilen Bodur Fasulyelerinin (Phaseolus vulgaris L. Var. nanus dekapr.) Tanımlama Özellikleri. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 56s.
Güvenç, İ., Güngör, F., 1996. Türkiye’de Tescilli Fasulye Çeşitlerine Ait Tohumların Fiziksel Özellikleri ve Besin Bileşimleri. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Dergisi 27(4), 524-529, 1996.
Düzdemir, O. 1998. Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinde Verim ve Diğer Bazı Özellikler Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 64s.
Bozoğlu, H., Gülümser, A., 1999. Kuru fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerin korelasyonları ve kalıtım derecelerinin belirlenmesi. Türkiye 3.Tarla Bitkileri Kongresi (15-18 Kasım 1999), Cilt III, Çayır-Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Baklagiller, 360-365, Adana.
Balkaya, A., Yanmaz, R., 2003, Bazı taze fasulye çeşit adayları ile ticari çeşitlerin morfolojik özellikler ve protein markörler yoluyla tanımlanmaları, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 9(2):182-188.
Ergün, A., 2005. Samsun ilindeki barbunya fasulye gen kaynaklarının karakterizasyonu ve morfolojik varyabilitesinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. OMÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 107.
Pekşen, E., 2005, Samsun koşullarında bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin tane verimi ve verimle ilgili özellikler bakımından karşılaştırılması, OMÜ Zir. Fak. Dergisi,20(3):88-95.
Pekşen, E., Gülümser, A., 2005. Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinde Verim ve Verim Unsurları Arasındaki İlişkiler ve Path Analizi. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(3):82-87.
Bozoğlu, H., Sözen, Ö., 2007. Some agronomic properties of the local population of common bean (Phaseolus vulgaris L.) of Artvin province. Turk. J Agric. For. 31: 327-334.
Madakbaş, S.Y., Ergin, M., Özçelik, H., Küçükomuzlu, B., 2007, Orta Karadeniz bölgesinde yetiştirilen bazı bodur taze fasulye popülasyonlarından seçilen bodur Ayşe kadın özelliğinde saf hatların bazı morfolojik ve tarımsal özelliklerinin belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21 (41): 68-73.
Balkaya, A., Ergün, A., 2007. Determination of superior pinto bean (Phaseolus vulgaris L. cv. Pinto) genotypes by selection under the ecological conditions of Samsun province, Turkey. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 31(5): 335-347.
Ülker, M., Ceyhan, E. 2008. Orta Anadolu ekolojik şartlarında yetiştirilen fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi, S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (46): 77-89.
Dumlu, B., 2009. Kuzey Doğu Anadolu Bölgesinden Toplanan 23 fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotipinin Fenolojik ve Morfolojik Karakterizasyonu Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 62.
Akbulut, B., 2011. Burdur İlinde Yetiştirilen Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 103.
Demir, C., 2011. Ordu İlinde Yetişen Taze Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Tiplerinde Karakterizasyonun Belirlenmesi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ordu. 72s.
Madakbaş, S.Y., Ergin, M., 2011. Morphological and phenological characterization of Turkish bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes and their present variation states, African Journal of Agricultural Research 6(28): 6155-6166.
Karaduman, B., 2011. Kuzey Doğu Anadolu bölgesinden Toplanan Fasülye Genotiplerinin Fenolojik Özellikleri ve Verim Unsurlarının Araştırılması. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 36s.
Varankaya, S., 2011. Yozgat Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 44.
Çirka, M., 2012. Doğu Anadolu’nun Güneyinde Yetiştirilen Taze Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Gen Kaynaklarının Toplanması ve Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Yüzüncüyıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enst., Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 316s.
Çirka, M., Çiftçi, V., 2016a. Doğu Anadolu’nun güneyinde yetiştirilen taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının toplanması ve fenolojik bakımdan değerlendirilmesi, Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, Turk J Agric Res 3: 109-121.
Çirka, M., Çiftçi, V., 2016b. Doğu Anadolu’nun güneyinde yetiştirilen taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının toplanması ve bakla özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21 (2): 135-145.
Erdinç, Ç., 2012. Türkiye’deki Bazı Fasulye Genotipleri Arasındaki Genetik Çeşitliliğin ve Antraknoz Hastalığına (Colletotrichum lindemuthianum (Sacc. & Magn.) Lambs. Scrib.) Dayanıklılığın Fenotipik ve Moleküler Yöntemlerle Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Van, 225s.
Erdinç, Ç., Türkmen, Ö., Şensoy, S., 2013. Türkiye’nin bazı fasulye genotiplerinin çeşitli bitkisel özelliklerinin belirlenmesi. YYÜ Tar Bil Derg (YYU J Agr Sci), 23(2): 112–125.
Ekincialp, A., Şensoy, S., 2013. Van Gölü havzası fasulye genotiplerinin bazı bitkisel özelliklerinin belirlenmesi. YYÜ Tar Bil Derg (YYU J Agr Sci), 23(2): 102–111.
Sözen, Ö., Bozoğlu, H., 2014. Artvin ilinde fasulye biyoçeşitliliği. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22 (1): 1-5.
Sözen, Ö., Özçelik, H., Bozoğlu, H., 2014. Orta Karadeniz Bölgesi’nden toplanan yerel kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinde morfolojik varyabilitenin istatistiksel analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(1): 34–41.
Akbulut, B., Karakurt, Y., Tonguç, M., 2014. Fasulye genotiplerinin morfolojik ve fenolojik karakterizasyonu. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 30(4): 227-233.
Özbekmez,Y., 2015. Ordu Ekolojik Koşullarında Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşit ve Genotiplerinin Verim, Verim Öğeleri ile Tohum ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ordu, 84s.
Hasancaoğlu, E.M., 2016. Ordu ili fasulye genotiplerinin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu. Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ordu, 72.
Sari, N., Solmaz, I., Simsek, O., Aka Kacar, Y., 2016. Morphological and genetic characterization of indeterminate green bean genotypes having different seed coat color collected from Turkey. In XXIX International Horticultural Congress on Horticulture: Sustaining Lives, Livelihoods and Landscapes (IHC2014): 1127 (pp. 471-478).
Sarı, N., Solmaz, İ., Pamuk, S., Çetin, M. B., 2016a. Karadeniz Bölgesi’nden toplanan farklı tohum renklerine sahip fasulyelerde tohum ve bakla özellikleri. Akademik Ziraat Dergisi 5(1):21-28.
Aydoğan,C., 2017. İleri İspir Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Hatlarında Verim ve Kalite Çalışmaları. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 96s.
Kumar, R., 1989. The technique of polymerase chain reaction, A Journal of Methods in Cell and Molecular Biology, 1,133-152.
Botstein, D., White, R., Skolnick, M., Davis, R., 1980. Construction of a genetic linkage map in man using restriction fragment length polymorphisms. Amer. J. Human Genet. 32: 314-331.
Galvan, M. Z., Menendez-Sevillano, M. C., De Ron, A. M., Santalla, M., Balatti, P. A., 2005. Analysis of diversity in wild and cultivated common beans from Argentina. Annu. Rpt. Bean Improvement Coop., 48: 14-15.
Kahraman, A., 2008. Konya Bölgesinde Yetiştirilen Bodur Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Populasyonlarının Genetik Farklılıklarının ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 68s.
Sarıkamış, G., Yaşar, F., Bakır, M., Kazan, K., Ergül, A., 2009. Genetic characterization of green bean (Phaseolus vulgaris) genotypes from eastern Turkey. Genetics and Molecular Research 8 (3): 880-887.
Ulukapı, K., Onus, N. A., 2012. Selekte Edilmiş Bazı Yerel Taze Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Moleküler Karakterizasyonu. Tarım Bilimleri Dergisi, 18: 277-286.
Khaidizar, M.I., Haliloglu, K., Elkoca, E., Aydın, M., Kantar, F., 2012. Genetic diversity of common bean (Phaseolus vulgaris L.) landraces grown in northeast Anatolia of Turkey assessed with simple sequence repeat markers. Turk. J. Field Crops, 17: 145–150.
Işık, R., 2012. Bazı Taze Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Morfolojik Ve Moleküler Karakterizasyonu. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 100s.
Akbulut, B., Karakurt, Y., Tonguç, M., 2013. Molecular characterization of common bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2): 105-108.
Ceylan, A., Öcal, N., Akbulut, M., 2014. Genetic diversity among the Turkish common bean cultivars (Phaseolus vulgaris L.) as assessed by SRAP, POGP and cpSSR markers. Biochemical Systematics and Ecology, 54: 219-229.
Madakbaş, S.Y., Sarıkamış, G., Başak, H., Karadavut, U., Özmen, C.Y., Daşçı, M.G., Çayan, S., 2016. Genetic characterization of green bean (Phaseolus vulgaris L.) accessions from Turkey with SCAR and SSR markers. Biochemical genetics, 54(4): 495-505.
Aşçıoğul, T.K., 2016. Fasulye Islah Programında Genitör Olarak Kullanılabilecek Genotiplerin Agromorfolojik ve Moleküler Karakterizasyon ile Belirlenmesi. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi,153s.
Ulutaş, H., 2016. Bazı Ümitvar Taze Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşit Adaylarının Morfolojik Ve Moleküler Karakterizasyonu. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 55s.
Erdinc, C., Turkmen, O., Demir, S., Sensoy, S., 2017. Determination of the anthracnose (Colletotrichum lindemuthianum (Sacc. and Magn.) Lambs. Scrib.) resistance in some Turkish bean genotypes by artificial inoculation and molecular methods. JAPS, Journal of Animal and Plant Sciences, 27(1): 175-185.