Türk Borçlar Kanunu’nun 158. Maddesinin Medenî Usûl Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi

Türk Borçlar Kanunu’nun 158. maddesi özel bir düzenlemedir. Bu hükme göre, alacaklının davasını görevsiz ve/veya yetkisiz bir mahkemede açmış̧ olması sebebiyle davasının usûlden reddedilmesi hâlinde alacağının zamanaşımına uğraması veya hak düşürücü sürelerin dolmasına karşı borçluya yönelik dava hakkını kullanabilmesini sağlamak için ek bir süre tanınmıştır. Söz konusu ek süre, her ne kadar maddî hukuk hükümleri arasında “zamanaşımı” başlığı altında düzenlenmiş̧ olsa da, bu sürenin hukukî niteliğinin, doğuracağı etkinin ve sonuçlarının açıklığa kavuşturulması önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

usûli süre, davanın reddi, zamanaşımı, hak düşürücü süre, ek süre

Evaluation of Article 158 of the Turkish Code of Obligations in Terms of Civil Procedure Law

Article 158 of the Turkish Code of Obligations is a special regulation. This provision provides an additional period of time in order to the plaintiff to exercise his right of action against to debtor regardless of his claim is barried by limitation. Art. 158 provides plaintiff with an extra limitation time period in case of rejection of an action according to grounds of lack of material and/or local jurisdiction. Although this additional period of time in question is regulated among substantive law provisions, the determination of the legal nature of this period of time is important in order to clarify some issues related to its impact and consequences in the ambit of civil procedure law. .

Keywords:

limitation of time, foreclosure, procedural time, additional period of time, rejection of action,

PDF

___

Akçay, Ergin, Türk Borçlar Kanunu’na Göre Zamanaşımı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2010.
Akkan, Mine, Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku, C. I, 15. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2017.
Akkaya, Tolga, “Medeni Usûl Hukukunda Hükmün (Nihai Kararların) Tamamlanması”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXV, S. 1, 2021, s. 19-60.
Alangoya, Yavuz/Yıldırım, Kamil M./Deren Yıldırım, Nevhis, Medenî Usul Hukuku Esasları, 7. Baskı, İstanbul 2009.
Atalı, Murat/Ermenek, İbrahim/Erdoğan, Ersin, Medeni Usûl Hukuku, Yetkin Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2020.
Ayan, Serkan, Zamanaşımının Durması ve Zamanaşımının Kesilmesi, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
Becker, Hermann, Kommentar zum Schweizerichen Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht Band VI, I. Abteilung Allgemeine Bestimmungen, Art. 1-183, Verlag von Stämpfli&Cie., Bern 1941.
Berkin, Necmettin M., “Adalet Mahkemesi Kararları- Zamanaşımı (MK. m. 513; HUMK. m. 187)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 41, S. 3-4, s. 423-435.
Dırenisa, Efe, Die materielle Rechtskraft im deutschen und türkischen Zivilverfahrensrecht, Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main, 2012.
Elgün, Emel Şeyda, Medenî Usul Hukukunda Davanın Açılmamış Sayılması ve Sonuçları, Adalet Yayınevi, Ankara 2011.
Erdem, Mehmet, Özel Hukukta Zamanaşımı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2010.
Erdönmez, Güray, Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku, C. I, 15. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2017.
Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2018.
Feyzioğlu, N. Feyzi, Borçlar Hukuku Umumi Hükümler, C. II, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1969.
Grothe, Helmut, Münchener Kommentar zum BGB, 8. Aufl., Beck, 2018.
Kılıçoğlu, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2018.
Kıyak, Emre, “Yargıtay Kararları Işığında Dava Dilekçesinde Yer Alan Unsurların Eksik Olması Halinde Uygulanacak Hükümler”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 22, S. 1, 2014, s. 127-158.
Killas, Laurent/Wiget, Matthias, Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Obligationenrecht Allgemeine Bestimmungen, 3. Aufl., Schulthess, Basel 2016.
Köroğlu, Anıl, Medeni Usul Hukukunda Sürelere İlişkin Esaslar, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014.
Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6. Baskı, C. I, Demir Demir Müşavirlik ve Yayıncılık, İstanbul 2001.
Kuru, Baki, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku Ders Ki- tabı, Yetkin Yayınları, Ankara 2017.
Mansel, Heinz-Peter, Jauernig Bürgerliches Gesetzbuch Kommentar, 18.Aufl., Beck, 2021.
Nomer, Halûk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. Bası, Beta, İstanbul 2020.
Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, 16. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2018.
Özekes, Muhammet, “Dava Dilekçesinde Hukuki Sebep Bildirmek Zorunludur”, Haluk Konuralp Anısına Armağan, Ankara 2009, s. 745-781.
Özekes, Muhammet, “HMK Bakımından Dava Dilekçesinde Eksiklik Halinde Yapılması Gereken İşlemler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, 2014, s. 263-300.
Özkaya-Ferendeci, H. Özden, Kesin Hükmün Objektif Sınırları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2009.
Özkaya, Erarslan, Özel Hukukumuzda Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler, Seçkin Hukuk, Ankara 2016.
Özmumcu, Seda, “Davanın Açılmasına Bağlanan Hukuki Sonuçların Davanın Açılmamış Sayılması Halinde Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 19, S. 2, 2012, s. 183-206.
Pekcanıtez, Hakan, Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku, C. II, 15. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2017.
Simil, Cemil, “Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevinin Sınırları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı, Prof. Dr. Hakan Pekcanı- tez’e Armağan, 2014, s. 1351- 1376.
Tanrıver, Süha, Medeni Usûl Hukuku, C. I, 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2018.
Tekinay, Selahattin S./Akman, Sermet/Burcuoğlu, Halûk/Altop, Atillâ, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
Tercan, Erdal, Medeni Usul Hukukunda (Kesin Sürelerin Kaçırılması Halinde) Eski Hale Getirme – Hali Sabıka İrca-, Yetkin Yayınları, Ankara 2006.
Umar, Bilge, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
Üstündağ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku, 7. Bası, İstanbul 2000. Yardımcı, Taner Emre, Hukuk Yargılamasında Somutlaştırma Yükü, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
Yılmaz, Ejder, “Hukuk Muhakemeleri Kanununda Süreler”, Yaşar Üni- versitesi Elektronik Dergisi, C.8, Özel Sayı- Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan, C. III, İzmir 2013, s. 3167-3190.