Boşanma Davasında Alınabilecek Geçici Önlemlere İlişkin Yargılamalarda Vakıaların ve Delillerin Toplanması

Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesine göre, boşanma davası sırasında hâkim gerekli olan, özellikle eşlerin barınması, geçimi, eşlerin mallarının yönetimi ve çocukların bakım ve korunması ile ilgili geçici önlemleri kendiliğinden alır. Söz konusu geçici önlemler, geçici hukukî koruma niteliğindedir. Asıl yargılamada taraflarca getirilme ilkesinin geçerli olduğu hâllerde, geçici hukukî korumaya ilişkin yargılamada da kural olarak taraflarca getirilme ilkesi geçerli olur. Buna karşılık, asıl yargılamanın re’sen araştırma ilkesine tâbi olduğu durumlarda, geçici hukukî korumaya ilişkin yargılama da re’sen araştırma ilkesine tâbi olur. Türk hukukunda, boşanma davasında taraflarca getirilme ilkesi uygulanır. Ancak bu durum, boşanma davası sırasında alınabilecek geçici önlemlere ilişkin yargılamalarda da taraflarca getirilme ilkesinin uygulanacağı anlamına gelmez. Şöyle ki, geçici önlemlere ilişkin yargılamalarda Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesi gereği re’sen harekete geçme ilkesi geçerlidir. Re’sen araştırma ilkesi ise re’sen harekete geçme ilkesinin tamamlayıcısıdır. Bu nedenle boşanma davası sırasında alınabilecek geçici önlemlere ilişkin yargılamalarda re’sen araştırma ilkesi uygulanır.

Anahtar Kelimeler:

Medenî usûl hukuku, re’sen araştırma ilkesi, taraflarca getirilme ilkesi, vakıalar, deliller, aile hukuku, geçici hukuki korumalar

Gathering Facts and Evidence in The Trials Regarding the Temporary Measures That Can Be Taken in the Divorce Case

According to Article 169 of the Turkish Civil Code, during the divorce case, the judge ex officio takes the necessary temporary measures regarding the accommodation of the spouses, their livelihood, the management of the spouses' property and the care and protection of the children. These temporary measures are in the nature of temporary legal protection. In cases where the principle of party presentation in the main trial is valid, as a rule, the principle of party presentation applies in the trials regarding temporary legal protection too. Against this, in cases where the principle of ex officio investigation the main trial is valid, the principle of ex officio investigation applies in the trials regarding temporary legal protection too. In Turkish law, the principle of party presentation is applied in the divorce case. However, this does not mean that the principle party presentation will be applied in the proceedings too regarding the temporary measures that can be taken during the divorce case. Namely, in the trials regarding temporary measures, the principle of ex officio investigation is valid as per Article 169 of the Turkish Civil Code. The principle of ex officio investigation is complementary to the principle of ex officio proceedings. Therefore, the principle of ex officio investigation is applied in the trials regarding the temporary measures that can be taken during the divorce case.

Keywords:

Civil procedure law, the principle of ex officio investigation, the principle of party presentation, facts, evidences, family law, temporary legal protections,

PDF

___

AKKAYA Tolga, “Boşanma Davasında Alınabilecek Geçici Hukuki Korumalar veya Hakimin Müdahalesi Yoluyla Çocuğun Korunması Kapsamında Zorunlu Arabuluculuk ve Boşanma Süreci (Aile) Danışmanlığı”, ABD, 2014/4, S. 23-61.
AKKAYA Tolga, Medenî Usûl Hukuku Bakımından Boşanma Davası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017 (Boşanma).
AKINTÜRK Turgut/ATEŞ Derya, Türk Medenî Hukuku İkinci Cilt Aile Hukuku, 23. bs., Beta, İstanbul, 2021.
AKİL Cenk, “Boşanma Davalarında Vakıaların İleri Sürülmesi Zamanı Meselesinin Yargıtay Kararlarındaki Görünümü”, DEÜHFD, C. 12, S. 1, 2010, S. 1-23.
ALANGOYA Yavuz, Medenî Usul Hukukunda Vakıaların Ve Delillerin Toplanmasına İlişkin İlkeler, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1979.
ALANGOYA Yavuz/ YILDIRIM Kamil/DEREN-YILDIRIM Nevhis, Medenî Usul Hukuku Esasları, 8. bs., Beta, İstanbul, 2011.
ALBAYRAK Hakan, Medeni Usul ve İcra İflas Hukukunda Yaklaşık İspat, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
ANSAY Sabri Şakir, Hukuk Yargılama Usulleri, 7. Baskı, Ankara, 1960.
ARSLAN Ramazan, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Geçici Hukuki Korumalar Konusunda Getirdiği Yenilikler”, Bankacılar Dergisi, Özel Sayı, 2013, S. 7-27.
ARSLAN Ramazan/YILMAZ Ejder/TAŞPINAR AYVAZ Sema/HANAĞASI Emel, Medenî Usul Hukuku, 7. bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
ATALAY Oğuz, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. II, 15. bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017 (Pekcanıtez Usûl).
ATALI Murat, “Islah Yoluyla İleri Sürülen Talep Bakımından Zamanaşımın Kesildiği Tarih”, DEÜHFD, C. 11, Özel Sayı, 2009, S. 115-127.
ATALI Murat, Medenî Usul Hukukunda Aleyhe Bozma Yasağı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014 (Aleyhe Bozma).
ATALI Murat/ERMENEK İbrahim/ERDOĞAN Ersin, Medenî Usûl Hukuku, 4. bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
BAKER & MCKENZIE (Hrsg.), Schweizerische Zivilprozessordnung (ZPO), Stämpfli Verlag AG, Bern, 2010 (Stämpflis Handkommentar).
BAUMGÄRTEL Gottfried, “Die Auswirkungen von Parteivereinbarungen auf die Beweislast”, Festschrift für Hans W. Fasching zum 65. Geburtstag, Manzsche Verlags- und Universitätsbuchhandlung, Wien, 1988, S. 67-80.
BAUMGÄRTEL Gottfried/LAUMEN Hans-Willi/PRÜTTING Hanns, Handbuch der Beweislast, Grundlagen, 2. Aufl., Carl Heymanns Verlag, Köln-München, 2009 (Handbuch der Beweislast, Grundlagen).
BAYRAM Aziz Erman, “Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Tedbir Nafakasına Dair 25.10.2018 Tarihli ve 2017/2-1891 Esas, 2018/1577 Karar Sayılı Kararının Değerlendirilmesi”, TBBD, 2019(144), S. 213-248.
BECKER-EBERHARD Ekkehard, “Dava Malzemesinin Taraflarca Getirilme İlkesinin Esasları Ve Sınırları”, Übers. M. Kamil Yıldırım, İlkeler Işığı Altında Medeni Yargılama Hukuku, 6. bs., Beta, İstanbul, 2011, S. 17-38.
BOLAYIR Nur, Hukuk Yargılamasında Delillerin Toplanmasında Hâkimin ve Tarafların Rolü, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
BRUNNER Alexander/GASSER Dominik/SCHWANDER Ivo (Hrsg.), Schweizerische Zivilprozessordnung ZPO, Kommentar, 2. Aufl., Dike Verlag AG, Zürich/St. Gallen, 2016 (DIKE-Komm-ZPO).
BUDAK Ali Cem/KARAASLAN Varol, Medenî Usul Hukuku, 5. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul, 2021.
BÜHLER Walter/SPÜHLER Karl, Berner Kommentar, Die Ehescheidung, Art. 137-158 ZGB, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Familienrecht, Das Eherecht, 3. Aufl., Stämpfli Verlag AG, Bern, 1980 (Berner ZGB).
DURAL Mustafa/ÖĞÜZ Tufan/GÜMÜŞ Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku, 16. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul, 2021.
DURAN Osman, Medenî Usûl Hukukunda Taleple Bağlılık İlkesi, Ankara, Seçkin, 2020.
ERCAN İbrahim, “Aile Mahkemesinde Uyuşmazlıkların Sulh Yoluyla Çözümlenmesi”, Prof. Dr. Yavuz Alangoya İçin Armağan, İstanbul, Alkım, 2007, S. 63-102.
ERDÖNMEZ Güray, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. I, 15. bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017 (Pekcanıtez Usûl).
ERİŞİR Evrim, Geçici Hukukî Korumanın Temelleri ve İhtiyatî Tedbir Türleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
GASSER Dominik/RICKLI Brigitte, Schweizerische Zivilprozessordnung (ZPO) Kurzkommentar, 2. Aufl., Dike Verlag AG, Zürich/St. Gallen, 2014.
GEHRI, Myriam A./ JENT-SØRENSEN, Ingrid/ SARBACH, Martin (Hrsg.), ZPO Kommentar, Schweizerische Zivilprozessordnung, 2. Aufl., Zürich, Orell Füssli Verlag AG, 2015 (Orell Füssli Kommentar)
GÖRGÜN L. Şanal/BÖRÜ Levent/KODAKOĞLU Mehmet, Medenî Usûl Hukuku, 10. bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
GRUNSKY Wolfgang, Zivilprozessrecht, 13. Aufl., Carl Heymanns Verlag, Köln-München, 2008.
GULDENER Max, Schweizerisches Zivilprozessrecht, Schultless Polygraphischer Verlag AG, Zürich, 1979.
GÜNAY İNAN Esra, Aile Hukukunda Geçici Hukukî Himaye Tedbirleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
HAUSHEER Heinz/WALTER Hans Peter (Hrsg.), Berner Kommentar Schweizerische Zivilprozessordnung, Band I: Art. 1-149 ZPO; Band II: Art. 150-352 ZPO und Art. 400-406 ZPO, Stämpfli Verlag AG, Bern, 2012 (Berner ZPO).
HONSELL Heinrich/VOGT Nedim Peter/ GEISER Thomas (Hrsg.), Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Schweizerisches Zivilgesetzbuch I, Art. 1 – 456 ZGB, Helbing&Lichtenhahn Verlag AG, Basel und Frankfurt am Main, 1996 (Komm. ZGB).
JAUERNIG Othmar/HESS Burkhard, Zivilprozessrecht, 30. Aufl., Verlag C. H. Beck, München, 2011.
KAPLAN Mikail Bora, Sınai Mülkiyet Kanunu’nda İhtiyati Tedbirler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
KARAFAKİH İsmail Hakkı, Hukuk Muhakemeleri Usulü Esasları, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1952.
KARSLI Abdurrahim, Medeni Muhakeme Hukuku, 5. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
KONURALP Cengiz Serhat, İcra ve İflas Hukukunda İhtiyati Tedbirler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
KÖROĞLU Anıl/TAHİROĞLU Fatih, “Medenî Usûl Hukukunda Tanık Delilinden Vazgeçme”, TAÜHFD, C. 2, S. 1, 2020, S. 221-247.
KRÜGER Wolfgang/RAUSCHER Thomas (Hrsg.), Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, Band 1 §§ 1-354, 6. Aufl., C. H. Beck, München, 2020 (MüKoZPO).
KRÜGER Wolfgang/RAUSCHER Thomas (Hrsg.), Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, Band 2 §§ 355-945b, 6. Aufl., C.H. Beck, München, 2020 (MükoZPO).
KURT Ekrem, “Boşanma Davasında Hakimin Alacağı Geçici Önlemler (MK m.169)”, Uluslararası Antalya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Haziran 2013, S. 1, S. 97-109.
KURU Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. II, 6. bs., İstanbul, 2001 (Usul, C. II).
KURU Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. III, 6. bs., İstanbul, 2001.
KURU Baki, Medenî Usul Hukuku El Kitabı, C. I, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020 (El Kitabı, C. I).
KÜÇÜK Alper Tunga, Vakıaların Toplanması Açısından Teksif İlkesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021 (Teksif İlkesi).
KÜÇÜK Alper Tunga, “Medenî Usûl Hukukunda Davacının Talep Sonucunu Genişletmesi veya Değiştirmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S. 18, 2021, S. 213-252.
LÜKE Wolfgang, Zivilprozessrecht, 10., neu bearbeitete Aufl., München, Verlag C. H. Beck, 2011.
MERİÇ Nedim, Medenî Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi (Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde), Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
MORDASINI-ROHNER Claudia M., Gerichtliche Fragepflicht und Untersuchungsmaxime nach der Schweizerischen Zivilprozessordnung, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2013 (Untersuchungsmaxime).
MORDASINI-ROHNER Claudia M., “Gerichtliche Fragepflicht und Untersuchungsmaxime in familienrechtlichen Verfahren”, recht, 2014, S. 16-26 (Fragepflicht).
MUSIELAK Hans-Joachim/BORTH Helmut/GRANDEL Mathias, Familiengerichtliches Verfahren 1. und 2. Buch, 6. Aufl., Verlag Franz Vahlen, München, 2018.
MUSIELAK Hans-Joachim/VOIT Wolfgang, Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz Kommentar, 18. Aufl., Verlag Franz Vahlen, München, 2021.
OBERHAMMER Paul/DOMEJ Tanja/HAAS Ulrich (Hrsg.), Kurzkommentar ZPO Schweizerische Zivilprozessordnung, 2. Aufl., Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2014 (KUKO ZPO).
ORHAN Şafak, “Boşanma Davasında Geçici Hukukî Koruma Tebirleri”, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016.
ÖZÇELİK Volkan, Türk Medenî Usûl Hukukunda Taraflarca Getirilme İlkesi, Ankara, Adalet Yayınevi, 2020.
ÖZEKES Muhammet, İcra ve İflâs Hukukunda İhtiyati Haciz, Seçkin, Ankara, 1999.
ÖZEKES Muhammet, Medeni Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı, Ankara, Yetkin Yayınları, 2003.
ÖZEKES Muhammet, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. II, 15. bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
ÖZEKES Muhammet, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. III, 15. bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
ÖZMUMCU Seda, “Türk Hukukunda Yargıtay Kararları Işığında Re’senAraştırma İlkesi”, SDÜHFD, Mihbir Özel Sayısı, C. 4, S. 2, 2014, s. 145-171.
ÖZTAN Bilge, Aile Hukuku, 5. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2004.
PEKCANITEZ Hakan, “Milletlerarası Tahkimde Geçici Hukuki Koruma Önlemleri”, Makaleler, C. I, Yetkin Yayınları, İstanbul, 2016, S. 781- 822.
PEKCANITEZ Hakan/ATALAY Oğuz/ÖZEKES Muhammet, Medenî Usûl Hukuku, 14. bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
RENGGLI Andreas, Das Untersuchungsverfahren in der zugerischen Zivilprozessordnung (§ 102 ff. ZPO), Juris Druck + Verlag, Zurich, 1970.
POHLMANN Petra, Zivilprozessrecht, 2. Aufl., Verlag C. H. Beck, München, 2011.
ROSENBERG Leo/SCHWAB Karl Heinz/GOTTWALD Peter, Zivilprozessrecht, 18., neu bearbeitete Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2018.
SAENGER Ingo, Zivilprozessordnung Handkommentar, 9. Aufl., Nomos, 2021 (Hk-ZPO).
SCHILKEN Eberhard, Zivilprozessrecht, 6. Aufl., Verlag Franz Vahlen, München, 2010.
STAEHELIN Adrian/STAEHELIN Daniel/GROLIMUND Pascal, Zivilprozessrecht, 2. Aufl., Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2013.
STEIN Friedrich/JONAS Martin, Kommentar zur Zivilprozessordnung, Band 4 §§ 253-327, 22. Aufl., Mohr Siebeck, Tübingen, 2008 (Stein/Jonas ZPO).
SUNGURTEKİN ÖZKAN Meral, “Medenî Kanun'un Aile Hukuku Alanında Getirdiği Değişikliklerin Medenî Usul Hukuku Bakımından Düşündürdükleri”, Medenî Usûl ve İcra-İflâs Hukukçuları Toplantısı- I, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Eskişehir, 2003, S. 75-91.
SUNGURTEKİN ÖZKAN Meral, Türk Medeni Yargılama Hukuku, Fakülteler Kitabevi, İzmir, 2013 (Yargılama).
SUTTER-SOMM Thomas, Schweizerisches Zivilprozessrecht, 2. Aufl., Schulthess, Zürich, 2012 (Zivilprozessrecht).
SUTTER-SOMM Thomas/HASENBÖHLER Franz/LEUENBERGER Christoph, Kommentar zur Schweizerischen Zivilprozessordnung (ZPO), 3. Aufl., Schulthess Juristische Medien AG, Zürich - Basel - Genf, 2016 (Sutter-Somm/Hasenböhler/Leuenberger ZPO).
SUTTER-SOMM Thomas/ SEILER Benedikt, Handkommentar zur Schweizerischen Zivilprozessordnung, Art. 1-408 ZPO, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich-Basel-Genf, 2021 (Handkommentar ZPO).
ŞAHİN BAYRAM Ayşegül, “Aile Hukukunda Geçici Hukuki Korumalar”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2021.
TAHİROĞLU Fatih, Medenî Usûl Hukukunda Re’sen Araştırma İlkesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
TANRIVER Süha, Türk Aile Mahkemeleri, Ankara, Yetkin Yayınları, 2014.
TANRIVER Süha, Medenî Usûl Hukuku, C. I, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021 (Usûl, C. I).
TAŞPINAR Sema, Medeni Yargılama Hukukunda İspat Sözleşmeleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2001.
THOMAS Heinz/ PUTZO Hans, Zivilprozessordnung, 36. Aufl., Verlag C.H. Beck, München, 2015 (Thomas/Putzo ZPO).
TUNÇ YÜCEL Müjgan, HMK Uyarınca Tahkimde İhtiyati Tedbir ve Delil Tespiti, Seçkin, Ankara, 2013.
ULUKAPI Ömer, Medenî Usûl Hukuku, 3. bs., Mimoza Yayınları, Konya, 2015.
YILMAZ Ejder, Geçici Hukuki Himaye Tedbirleri, C. I, Yetkin Yayınları, Ankara, 2001.
YILMAZ Ejder, (Medenî Yargılama Hukukunda) Islah, 4. bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2013 (Islah).
WAGNER Gerhard, Prozeßverträge Privatautonomie im Verfahrensrecht, Mohr Siebeck, Tübingen, 1998.
WIECZOREK Bernhard/SCHÜTZE Rolf A., Zivilprozessordnung und Nebengesetze Großkommentar, Band 4 §§ 253-299a, 4. Aufl., De Gruyter, 2013 (Wieczorek/Schütze ZPO).