Ulusal Alanyazında Turist Rehberliği Mesleğine Atfedilen Rollerin İncelenmesi

Bu araştırma rehberlik eğitimi ile ilgili akademik çalışmalarda turist rehberliği mesleğine atfedilen roller incelemektedir. Bu amaçla sadece ilgili ulusal alanyazın taranmıştır. Bu durum araştırmanın sınrılılıklarından birini oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında rehberlik eğitimi ile ilgili ulaşılabilen en eski tarihli kaynaklardan itibaren rehberlik mesleğine atfedilen rollerin günümüze kadar ne şekilde belirtildiği sorusuna cevap aranmıştır. Turist rehberliği eğitimi ile ilgili elimizdeki en eski kaynaklar 1992 yılına gitmektedir. Bu tarihten itibaren mesleğe atfedilen rollerin ne olduğu ve ne şekilde değiştiği turizm alanyazınında ele alınmamış bir konudur. Bu sebeple araştırmada ilgili alanyazın taranarak rehberlik eğitimi üzerine hazırlanmış çalışmalarda mesleğin önemi ve misyonu hakkında bildirilen görüşler derlenmiştir. Döküman analizi yöntemiyle gerçekleştirilen araştırma sonucunda rehberlik mesleğine dair tam 21 rol tanımı tespit edilmiştir. Bu roller ülke imajına katkı sağlama, yönetici, arabulucu, tanıtıcı, eğlendirici, bilgi aktarıcısı, ilk izlenimi oluşturma, turist deneyimi üzerinde etki yaratma, ön yargı kırıcı, problem çözücü, telafi edici, kültür elçisi, pazarlamacı kalite, yükseltici, temsilci, destinasyona bağlılık oluşturma, tura anlam katma, turu başarıya ulaştırma, destinasyon ekonomisine katkı sağlama, turistin beklentisini karşılama şeklindedir. Araştırma bulguları araştırmacılar tarafından rehberlik mesleğine atfedilen rollerin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini işaret etmektedir. İlerleyen yıllar ile beraber alanyazında rehberlik mesleğine atfedilen rollere yenileri eklense de kökten bir değişim yaşanmadığı görülmüştür.

Examination of The Roles Attributed to the Tourist Guding Professionin the National Literature

This research examines the roles attributed to the tourist guiding profession in academic studies on guidance education. For this purpose, only the relevant national literature has been scanned. This situation constitutes one of the limitations of the study. Within the scope of the research, an answer was sought to the question of how the roles attributed to the guidance profession have been specified until today, starting from the oldest available sources on guidance education. The oldest resources we have on tourist guide training date back to 1992. Since this date, what the roles attributed to the profession and how they have changed is an issue that has not been addressed in the tourism literature. For this reason, the relevant literature was scanned and the opinions expressed about the importance and mission of the profession in studies prepared on guidance education were compiled. As a result of the research conducted with the document analysis method, 21 role definitions regarding the guidance profession were determined. These roles are contributing to the country's image, manager, mediator, promoter, entertainer, information transmitter, correct use of information first impression, creating an impact on the tourist experience, breaking prejudice, problem solving, compensating, cultural ambassador, marketing quality, promoter, representative, commitment to the destination creating, adding meaning to the tour, making the tour successful, contributing to the destination economy, meeting the expectations of the tourist. Research findings indicate that the roles attributed to the guidance profession by researchers should be re-evaluated. With the following years, although new roles attributed to the guidance profession were added to the roles in the literature, it was observed that there was no radical change and some role definitions continued to be used.

___

Ahipaşaoğlu, S. (2002). Türkiye’de Turist Rehberliği Eğitiminin Rehber Gereksinimine Uygun Olarak Planlanması, Turizm Eğitimi Konferansı - Workshop, Turizm Bakanlığı, Turizm Eğitim Müdürlüğü, Ankara, 2002, 221-233.

Akmel, J. (1992). Turist Rehberliğinde Üniversite Eğitimi, Turizm Eğitimi Konferansı-Workshop, Turizm Bakanlığı, Turizm Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara, 1992, ss.219-222.

Ap, J. & Wong, K. K.F. 2001. Case study on tour guiding: Professionalism, issues and problems. Tourism Management, 22(5): 551–563.

Arslantürk, Y., Küçükergin, F.N. & Apalı, Z. (2016). Turist Rehberliği Eğitiminde Güncel Durum ve Kavram Karmaşası. 17. Ulusal Turizm Kongresi, 20-23 Ekim, Muğla-Bodrum, 915-922.

Atasoy Ö.A. (1994). Türkiye'de Tur Yöneticisi ve Turist Rehberlerinin Eğitimi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, ss. 91 – 106

Birdir, S. S., & Taşbey, S. (2020) Yerli Turistlerin Profesyonel Turist Rehberlerinden Beklentilerinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24 (2), 231-250.

Cansu, E. (2018). Profesyonel Turist Rehberlerinin Eğitim-Öğretim Dönemlerinde Aldıkları Yabancı Dil Eğitiminin Mesleki Açıdan Yeterliliği, Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi.

Cansu, E, & Tanrısever, C. (2020). Turist Rehberlerinin Yabancı Dil Eğitimleri Üzerine Bir Araştırma A Study on Foreıgn Language Traınıngs of Tourıst Guıdes. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 9 (1), 26-44.

Cohen, E. (1985). The Tourist Guide: The Origins, Structure and Dynamics of a Role. Annals of Tourism Research, 12 (1), 5-29.

Çakır, A. (2010). Profesyonel Turist Rehberlerinin Çalışma Biçimi ve Mesleki Eğitim Süreleri ile İş Tatminleri Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.

Çalık, A. Ö., & Tahmaz, S. (2012). Uzaktan Eğitimde Bir Model Önerisi: Turist Rehberliği Eğitimi, Turizm Eğitimi Konferansı - Tebliğler 17-19 Ekim 2012 Bildiri Kitabı, Ankara: MRK.

Çokal, Z. (2015). Bir kültür elçisi olarak profesyonel turist rehberinin turistlere aktarılan kültürel değerlere katkısına yönelik turist algılamaları: Kapadokya örneği, Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.

Çokişler, N. & Öter, Z. (2014). Türkiye'de Turist Rehberliği Eğitimi Veren Eğitim Kurumlarına Yönelik Bir Araştırma, 15. Ulusal Turizm Kongresi, 13-16 Kasım, Ankara: Gazi Üniversitesi, Bildiriler Kitabı, 196-209.

Çokişler N. (2017). “Turizm Rehberliği Eğitiminde Çeyrek Asırdır Değişmeyen Parçalanmış Yapı Sorunu”. 3. Turizm Şurası Tebliğler Kitabı (1-3 Kasım 2017). Cilt 2 (2017) 324-335.

Değirmencioğlu, A. Ö. (1998). Türkiye’de Turizm Rehberliği Eğitimine Bir Yaklaşım, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm Eğitimi Anabilim Dalı.

Değirmencioğlu, A. Ö. (2001). “Türkiye’de Turizm Rehberliği Eğitimi Üzerine Bir Araştırma”, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, Sayı:12, 189- 199.

Deveci, B. ve Aymankuy, Y. (2017). Uluslararası Skal ödülü “turizm eğitim oscarı” almış turizm rehberliği eğitimi veren yükseköğretim kurumlarının hizmet kalitesi ölçümü: turizm rehberliği öğrencileri üzerine bir araştırma. The Journal of Academic Social Science, 45, 410-433.

Duman, G. & Mı̇ lyıl, Z. (2008). Akademik Görüş: Turist Rehberliği ve Eğitimi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi , 5 (4). Erdem, B. & Etiz, N. (2012).

Turist Rehberliği Bölümü Öğrencilerinin Rehberlik Tatbikat Gezisi Algıları: Balıkesir Üniversitesi TİOYO Örneği, Turizm Eğitimi Konferansı Tebliğler, 323-335, Ankara, Türkiye, 2012.

Eker N. (2015). Profesyonel Turist Rehberleri Bakış Açısıyla Turizm Rehberliği Eğitim Müfredatlarının Uygulama Yeterliliği. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Bilim Dalı

Eker, N., Kaya, C. & Zengin, B. (2019). Turist Rehberliği Eğitimi - Tourist Guding Training (pp.59 - 99) Publisher: Detay Yayincilik, Ankara, Türkiye

Eker, N, Zengin, B. (2016). Turizm Rehberliği Eğitimi Müfredatlarının Uygulama Yeterliliğinin Profesyonel Turist Rehberleri Bakış Açısıyla İrdelenmesi. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 5 (2), 4- 19.

Eker, N. & Zengin, B. (2016). “Turist Rehberliği Eğitiminin Değerlendirilmesi: Profesyonel Turist Rehberleri Üzerine Bir Araştırma”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 65-74.

Ercenk, G. (1992). Turist Rehberliği Mesleğinin Sorunları ve Çözüm Önerileri. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 1. GENÇ, Ö. (1992). “Rehberlik Eğitimine Eleştirel Bir Yaklaşım”, Turizm Eğitimi Konferansı, Bildiriler Kitabı, Turizm Bakanlığı Turizm Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara, 215-217.

Gökçe, S. (2016). Lisans Düzeyinde Turizm Rehberliği Eğitimi Verilen Üniversitelerde Sanat Tarihi Eğitiminin Mesleki Turizm Eğitimindeki Yerine Yönelik Bir Değerlendirme, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi, Aydın.

Gül, T. (2012). “Türkiye’deki Turizm Rehberliği Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.

Gündüz, S. (2002). Turist Rehberliği Eğitimi ve Üniversitelerle Turizm Bakanlığı Arasındaki Koordinasyona Yönelik Bir Model Önerisi. Turizm Eğitimi Konferans-Workshop. Ankara, Türkiye, 2002.

Güven, Ö.Z. & Ceylan, U. (2014). Lisans ve Ön Lisans Düzeyinde Turizm Rehberliği Eğitimi Veren Okullardaki Müfredatların Turizm Rehberliği Meslek Yönetmeliğine Uygunluğunun İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi 15. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara.

Güzel, Ö., Türker, A. & Türker G. Ö. (2012). Turizm Aktörü Olarak Profesyonel Turist Rehberlerinin Türkiye’deki Rehberlik Eğitim Sistemine Bakış Açılarını Belirlemeye Yönelik Bir Odak Grup Çalışması. Turizm Eğitimi Konferansı –Workshop (17-19 Ekim 2012) Bildiriler Kitabı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, 336-350.

Güzel, Ö., Gök, G. A. & Büyüker İ. D. (2013). Duygusal emek ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Turist rehberleri üzerinde bir araştırma, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, Eylül-Aralık, 10 (3), s.107- 122. 

 Güzel, F., Kalın V., Nacak E. & Bilgi E. (2019). Turist Rehberi Adaylarının 2019 Yılı Eğitim Uygulama Gezisine Yönelik Algıları: Nitel Bir Araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 575 - 595.

Hacıoğlu, N. (2008). Türkiye’de Profesyonel Turist Rehberliği Eğitimine Yeni Bir Yaklaşım. III. Balıkesir Ulusal Turizm Kongresi (17-19 Nisan 2008) Bildiriler Kitabı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Hacıoğlu, N. & Demirbulat, Ö. G. (2014). Türkiye’de Turizm Rehberliği Eğitiminin İlgili Mevzuat Çerçevesinde Kavramsal Analizi. 15. Ulusal Turizm Kongresi (13-16 Kasım 2015), ss.170-185, Gazi Üniversitesi, Ankara.

Holloway, J. C. (1981). “The Guided Tour A Sociological Approach.” Annals of Tourism Research 8(3): 377-402.

İşçeli, Z. & Kılıç, G. (2018). “Lisans Düzeyinde Turizm Rehberliği Eğitimi Veren Fakültelerin Müfredatlarının İncelenmesi”. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 1(1), 41- 56.

Kalyoncu, M. & Yuksek, G. (2017). The Effect of Impression Management Techniques, Journal of Tourism and Hospitality Management, 5(1), 15-25.

Karaçal, İ. & Demirtaş, N. (2002). 4702 Sayılı Yasa Uygulamalarının Turizm Rehberliği Eğitimine Etkisi, Turizm Eğitimi Konferansı–Workshop, Bildiriler Kitabı, Turizm Bakanlığı, Ankara, 173- 184.

Karaman, S., Köroğlu, Ö. & Köroğlu, A. (2012). Turizm Rehberliği Eğitimi Alan Öğrencilerin Rehberlik Eğitimine Yönelik Düşüncelerinin Belirlenmesi Üzerine bir Araştırma. Turizm Eğitimi Konferansı – Workshop (17-19 Ekim 2012) Bildiriler Kitabı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, 351-362

Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Döküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15. 170–189.

Korkmaz, S., Temizkan, S. P. & Temizkan, R. (2011). Hizmet İçi Eğitim Seminerlerinin Profesyonel Turist Rehberlerinin Turizm Pazarlamasındaki Rolüne Etkisi, İşletme Araştırmaları Dergisi 3(2), 17-36.

Kuşluvan, S. & Çeşmeci, N. (2002, 11-13 Aralık). Türkiye’de Turist Rehberliği Eğitiminin Sorunları ve Yeniden Yapılandırılması, Turizm Eğitimi Konferans-Workshop, T.C. Turizm Bakanlığı Turizm Eğitimi Genel Müdürlüğü, Ankara.

Kürkçü, M. (2016). Turist Rehberliği Eğitimi Konusunda Değerlendirmeler, 17. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı 20-23 Ekim 2016, Muğla, 1098-118

Kürkçü, M. (2018). Rehber Adayları Gözünden Turist Rehberliği Bölümleri Ders Programları ve Uygulamadaki Yanlışlıklar. Mediterranean Journal of Humanities, 8(2), 437-449.

Yılmaz, G. Ö. (2011). Lisans Düzeyinde Turist Rehberliği Eğitimi Alan Öğrencilerin Mesleğe Bakış Açılarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (26), 281.298.

Özsoy, A. & Çokal, Z. (2018). Türkiye’de Turist Rehberliği Alanında Yayımlanmış Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi (1989-2018). 2. International EMI Entrepreneurship and Social Sciences Congress (s. 1404-1414). 9-11 Kasım 2018, Nevşehir.

Öztaş, K. (1997, 05-07 Aralık). Meslek Yüksekokulları Rehberlik Ders Programlarının Bölgesel Rehberlik Açısından Değerlendirilmesi ve Selçuk Üniversitesi Kazım Karabekir ve Taşucu Myo’ları Rehberlik Programlarına Analitik Yaklaşım, Hafta Sonu Semineri IV: Türkiye’de Turizmin Gelişmesinde Turist Rehberlerinin Rolü, Nevşehir Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu, Nevşehir.

Polat, T. (2001). Seyahat İşletmelerinde Profesyonel Turist Rehberliği, Rehberlik Mesleğinin Sorunları ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

Sezerel, H. & Özoğul, T. (2019). Öğrenciyi Merkeze Almak: Turist Rehberliği Eğitiminde Uzman Mantosu Yaklaşımı. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 20 (1), 167-197.

Şahin, B., Kaya, S., Cesur, S., Özkul, E. & Uca, S. (2021). Profesyonel Turist Rehberlerinin Kaçak Rehberlik Faaliyetlerini Algılamalarına Yönelik Bir Araştırma . Troy Academy , 6 (1) , 232-248.

Tanrısever, C., Bektaş, İ. & Koç, D. E. (2019). Dünya’da Turist Rehberliği Eğitimi. Turist Rehberliği Dergisi, 2 (1), 44-56.

Taş, E. (2019). Lisans Düzeyinde Turizm Rehberliği Eğitiminde Mesleki İngilizce Dersine Yönelik Bir Değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm Rehberliği Anabilim Dalı, İzmir.

Taşkın, G. (2021). Toplumun Turist Rehberliği Algısı: Ekşi Sözlük Üzerine Bir İnceleme. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 48-60 .

Temizkan, S. P. (2010). Profesyonel Turist Rehberlerinin Turizm Pazarlamasındaki Rolüne Etkisi Açısından Hizmetiçi Eğitim Seminerleri. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.

Temizkan, S. P. & Ergün, B. (2018). Türkiye’de Turist Rehberliği Öğretiminin Değerlendirilmesi. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 1 (2), 95-104.

Tetik, N. (2006). Türkiye’de Profesyonel Turist Rehberliği ve Müşterilerin Turist Rehberlerinden Beklentilerinin Analizi (Kuşadası Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.

Timur, T. (2019). Turist Rehberliği Eğitiminde Memnuniyet, Mesleki Yeterlilik ve Mesleği İcra Niyeti İlişkileri, Doktora Tezi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi

Türksoy, A. & Yürik, E. Ö. (1997, 05-07 Aralık). İki Yıllık Meslek Yüksekokullarında Rehberlik Programları ve Ege Üniversitesi, Çeşme Meslek Yüksekokulu Örneği, Hafta Sonu Semineri IV: Türkiye’de Turizmin Gelişmesinde Turist Rehberlerinin Rolü, Nevşehir Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu, Nevşehir.

Yağcı, K., Efendı̇ , M. & Akçay, S. (2019). Turist Rehberliği Öğrencilerinin Uzaktan Eğitim Kavramına Bakış Açıları. Journal of Travel and Tourism Research, (14), 118-136 .

Yenen, Ş. (2002, 11-13 Aralık). Turist Rehberliği Eğitiminde, Niteliksel ve Niceliksel Planlamada Turizm Bakanlığı, Yüksek Öğretim Kurumu ve Meslek Kuruluşları Arasındaki İşbirliğinin Önemi, Turizm Eğitimi KonferansWorkshop, T.C. Turizm Bakanlığı Turizm Eğitimi Genel Müdürlüğü, Ankara.

Yenipınar, U. & Zorkirişçi A. (2013). Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Turist Rehberliği Eğitimi. Cag University Journal of Social Sciences, 10(2), 111-136.

Yıldız, R., Kuşluvan, S. & Şenyurt, Y. (1997). Turist Rehberliği Öğretiminde Yeni Bir Model: Nevşehir Turist Rehberliği Bölümü Programı ve Değerlendirilmesi, Erciyes Üniversitesi Nevşehir Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu Hafta Sonu Semineri IV, 9-14. 

Yıldız, S. & Demirel, B. U. (2008). Türkiye’de Profesyonel Turist Rehberliği Eğitimi Bağlamında Kültür ve Turizm Bakanlığı Kurs Programının İncelenmesi. III. Balıkesir Ulusal Turizm Kongresi (17- 19 Nisan 2008) Bildiriler Kitabı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 255-260.

Zhang, H. Q. & Chow, I. (2004). Application of İmportance-Performance Model in Tour Guides’ Performance: Evidence From Mainland Chinese Outbound Visitors in Hong Kong. Tourism Management, 25(1), 81–91