TÜRKİYE’DE ÇALIŞMA SÜRELERİNİN UZAMASI VE ÖLÜMLÜ İŞ KAZALARINDA ARTIŞ

ÖzetTürkiye’de 1999-2006 döneminde ölümle sonuçlanan iş kazaları %35.7 oranında artmış ve aynı dönemde ortalama çalışma süreleri de önemli ölçüde uzamıştır. 1994’de istihdamdaki nüfustan haftada 50 saatten fazla çalışanların oranı %38 ve 60 saatten daha uzun süre çalışanların oranı %22.8’di. 2006’da bu oranlar sırası ile %52’ye ve %36.3’e yükselmiştir. Aşırı uzun çalışma sürelerinin iş kazalarını artıran temel bir etmen olduğu, çok sayıda alan araştırması ile kanıtlanmıştır ve bu iki değişken arasındaki korelasyon, ilgili literatürde tartışma konusu değildir. Makalenin konusu, bu bulgular ve bilgiler ışığında, Türkiye’de son dönemde ölümlü iş kazalarının oransal payında ortaya çıkan değişimi, çalışma ilişkilerinin esnekleştirilmesi ile ilişkilendirerek açıklamaktır. Bu amaçla önce çalışma ilişkilerinin esnekleştirilmesinin anlamı, hangi gerekçelerle gündeme getirildiği ve Türkiye’de esnek çalışmayı yaygınlaştıran yapısal ve konjonkturel faktörler üzerinde durulmaktadır. İzleyen bölümde esnek çalışmanın emek ve sermaye açısından pratikteki anlamı, somut göstergelere başvurularak açıklanmaktadır. Daha sonra esnek çalışma ilişkilerinin yaygınlaşması sonucu, Türkiye’de istihdamın gerçekleştiği işyeri ölçeğinin küçüldüğünü, ortalama kıdem süresinin kısaldığını ve ortalama çalışma sürelerinin uzadığını gösteren bulgular değerlendirilmektedir. Son olarak, ampirik araştırmaların sağladığı kanıtlanmış bilgilere dayanarak, çalışma sürelerinin aşırı uzaması ile ölümlü iş kazalarındaki artış arasındaki nedensellik ilişkisi üzerinde durulmaktadır. Anahtar Sözcükler: Kuralsızlaştırma, Esnek Emek Piyasası, Aşırı Uzun Çalışma Süreleri, Kayıt Dışı İstihdam

Anahtar Kelimeler:

Kuralsızlaştırma, Esnek Emek Piyasası, Aşırı Uzun Çalışma Süreleri, Kayıt Dışı İstihdam.

Fatal workplace accidents increased 35.7%during 1999-2006 in Turkey; the period happenedto also experience a significant escalation in theaverage work hours. The ratio of the labor forceworking longer than 50 hours a week was 38% in1994 and for those working longer than 60 hoursit was 22.8%. These ratios increased to 52% and36.3% in 2006 respectively. The proof that excessive work hours are the basic contributor for anincrease in the workplace accidents comes fromnumerous field studies and the positive correlationamong these two variables is not a debate in literature per se. This article approaches the recent changes inproportional fatal occupational accidents inTurkey from a touchstone of flexibility of laborrelations. Therefore, a description of flexibility oflabor and the reasoning behind its being put forthand factors that contribute its prevalance inTurkey are explained first. The relevant objectiveindicators that show the ultimate endpoint oflabor flexibility for labor itself and for capital iscovered next. The evidence which shows that theincrease in average labor hours as a consequenceof an increased prevalance in flexible labor is thenevaluated. Finally and based on empirical researchfindings, the causal relationship between theexcessive overtime hours and the increase in fatalworkplace accidents are discussed

Keywords:

Deregulation, Labour Market Flexibility, Excessive Work Hours, Unregistered Employment.,

PDF

___

1. TÜİK, 2008, İş kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırması, 2006–2007 http://www.tuik.gov.tr/ Pre Haber Bultenleri.do ?id=3916, (2008), (Erişim: Kasım 2008).
2. Dünya Bankası, 2006, Turkey Labor Market Study, April, Rep.No:33254-TR, s.83
3. TİSK, 1999, Çalışma Hayatında Esneklik,s.5.
4. Dünya Bankası, a.g.e.
5. MESS (Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası), 1999, Birlikte Tedavi-Esneklik, İstanbul, s.6
6. DPT, 2000, Küreselleşme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 8.BYKP, s.88 vd.; DPT,2007, İşgücü Piyasası Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 9.BYKP, s.11 vd.
7. Keller, B. ve Seifert, H., 2006, “Atypische Beschäftigungsverhältnisse: Flexibilität, soziale Sicherheit und Prekarität”, in: WSI Mitteilungen, 5/2006, s. 235-240.
8. Şen S., 2004, Esnek Üretim-Esnek Çalışma ve Endüstri İlişkilerine Etkileri,Turhan K., s.123
9. Mütevellioğlu N. ve Aksoy B., 2009, “Emek Piyasasının Esnekleştirilmesinin İş Güvenliği Üzerindeki Etkileri”, V.İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi,TMMOB MMO Yay.No:E/2009/491, s.147- 154
10. Mütevellioğlu N., Işık S., 2009, “Türkiye’de Neoliberal Dönüşümün Emek Piyasası Üzerindeki Etkileri”, Küreselleşme, Kriz ve Türkiye’de Neoliberal Dönüşüm içinde. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, s. 159-204.
11. S. Lehndorff, A. Jansen, A. Kümmerling, 2009, “Arbeitszeiten wieder so lang wie vor 20 Jahren” in: IAQ-Report 2009-01, www.iaq.uni-due.de/iaqreport/2009/report2009-01.pdf (Erişim: Mayıs 2009)
12. DB, 2006
13. Mütevellioğlu ve Işık, a.g.e.,s.177
14. a.g.e.
15. Oppolzer, A., 2004, “Arbeitszeit und Gesundheit”, Referat auf dem Workshop, Rolle der Arbeitszeit im Gesundheitsschutz, Berlin;http:// arbeitszeit.verdi. de/material/data /Referat%20 Oppolzer_ Arbeit szeit_ u_Gesundheit (Erişim: Şubat 2009).; Semmer, N., Baillod, J. vd. 1995, “Kürzere Arbeitszeiten führen zu höherer Produktivität”, Management Zeitschrift 64, 6; 59–65. Spurgeon A., 2003, “Working time: its impact on safety and health”.Geneva,ILO http:/ www.ilo.org/public / english/protection /condtrav/publ/wtwo-as-03.htm, (Erişim:Şubat 2009).
16. Winker, 2007, Auswirkungen verlaengerter Normalarbeitszeit auf das Unfallrisiko, in: Grundlagenzur arbeitsmedizinischen Beurteilung von Arbeitszeitregelungen, Österre ichische Gesellschaft für Arbeitsmedizin,Wien, www.gamed.at/fileadmin/pdf/Dokumente/Leitfaden Arbeitszeit. pdf (2007) (Erişim: Nisan 2009); s.12
17. Dembe A. E; Erickson J. B, vd., 2005, “The impact of overtime and long work hours on Occupationel injuries and illnesses:new evidence from the United States” in: Occup Environ Med 62(9), s. 588-597
18. Limter-İş (Liman Tersane Gemi Yapım ve Onarım İsçileri Sendikası, TMMOB-İstanbul İl Koordinasyon Kurulu, İstanbul Tabip Odası, İstanbul İşçi Sağlığı Enstitüsü), 2008, Tuzla Tersaneler Bölgesi’ndeki Çalışma Koşulları ve Önlenebilir Seri İş Kazaları Hakkında Rapor, s.68,109,114.
19. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB),2007, Çalışma Hayatı İstatistikleri 2006, s.150; ÇSGB, 2001, Çalışma Hayatı İstatistikleri 2000, s.117
20. TÜİK, a.g.e.; TMMOB MMO, 2008, İş Sağlığı ve Güvenliği, Oda Raporu, Yay. No: MMO/ 2008/478, s.26
21. Winker R., a.g.e. s.12 vd.
22. Dembe ve Erickson, a.g.e., s. 588vd.
23. TÜİK, a.g.e.
24. TİSK, 2001 Çalışma İstatistikleri ve İşgücü Maliyetleri, http://www.tisk.org.tr/yayinlar. asp? sbj= ic&id=584 (Erişim: Mayıs 2009); TİSK 2007, Çalışma İstatistikleri ve İşgücü Maliyetleri, http://www.tisk.org.tr/yayinlar.asp?sbj=ic&id=2927 (Erişim: Mayıs 2009).

TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi-Cover

ISSN: 1302-4841
Başlangıç: 2000
Yayıncı: Türk Tabipleri Birliği

Arşiv