MİRAY ARSLAN, SEVGİ ŞAR, BİLGE SÖZEN ŞAHNE

Türk ilaç sanayi tarihinde silahlı kuvvetlerin yeri: Milli Savunma Bakanlığı Ordu İlaç Fabrikası'nın tarihsel gelişimi

Dünyanın pek çok yerinde toplumların gelişmelerinde büyük katkıları bulunan askeri hizmetler, savaş ve barış zamanlarında olduğu kadar yaşanan acil durumlarda da hem kendi bünyesinde çalışan kişilere hem de sivil kesime çeşitli konularda destek olmaya devam etmektedir. Türk Silahlı Kuvvetleri de dünyanın en büyük askeri topluluklarından biri olarak sağlık alanında da faaliyet göstermektedir. Türk Ordusu'nun ihtiyacı olan ilaç ve sargı malzemelerin ilk üretimine 1853-1856 yılları arasındaki Kırım Harbi sırasında Sarayburnu'ndaki Gülhane Askeri Hastanesi'nde başlanmıştır. Daha sonraları Beylerbeyi Sarayı'ndaki Eski Paşalar ve Ağalar Daireleri binalarında açılan Transit Deposu'nda yapılan ilaç ve pansuman malzemesi gibi üretimlere Birinci Dünya Savaşı sırasında Konya'da da devam edilmiştir. 1928'de başkent Ankara'da birleştirilen bu kuruluşlar, halen Milli Savunma Bakanlığı (MSB)'na bağlı bir Ordu İlaç Fabrikası olarak üretime devam etmektedir. Bu çalışmada, söz konusu Ordu İlaç Fabrikası'nın tarihsel gelişimi araştırılarak Türk İlaç Sanayii'ne ve sağlık hizmetlerine yaptıkları katkılar incelenecektir.

[The place of Turkish Armed Forces in the history of Turkish drug industry: the historical development of military drug factory]

Military services have many contributions to the development of societies all over the world. In war and peace and also in emergencies, they continue to serve to their workers and civilian people. It is known that, Turkish Military Forces as one of the largest military forces in the world have the ability to provide health-care services. Firstly, in the Crimean War between 1853 and 1856, Gülhane Military Hospital in Istanbul began to produce medicine and bandages which are needs of the Turkish Army. Afterwards, in the First World War, the production of such needs continued in a storage Beylerbeyi Palace and in Konya. In 1928, these institutions were combined in Ankara the capital city of the Turkish Republic. The production continues in the pharmaceutical factory under the Ministry of National Defense. The historical evaluation of the military drug factory and its contribution to health services were examined in this study.

___

1. Uçar M, Deniz S. Türk Tarihinde Askeri Sağlık Hizmetleri. TAF Preventive Medicine Bulletin 2012; 11(1):103-108.
2. MSB İlaç Fabrikası Komutanlığı. Askeri Eczacılığın Tarihsel Gelişimi ve MSB İlaç Fabrikası Komutanlığı'nın Kuruluşu. TAF Preventive Medicine Bulletin 2008;7(3): Editöryal.
3. Ordu İlaç Fabrikası 22.08.2013 http://www.msb.gov.tr/Birimler/ILACFB/msbilac. html.
4. Şar S, Cevheroğlu Ş, Tülemiş F. MSB Ordu İlaç Fabrikasının Tarihsel Gelişimi ve Türk İlaç Sanayiine Katkısı. 5th Turkish History of Pharmacy Congress 2000 İzmir. Proceedings and Abstracts 22.
5. Cevheroğlu Ş. Askeri Eczacılık ve Sağlık. Hedef Sağlık 2002; 2(8):29-31.
6. Başağaoğlu İ, Üvey D. İstanbul Maltepe Military Hospital's Pharmacy. JISHIM 2004; 3:14-19.
7. Baylav N. Eczacılık Tarihi. İstanbul: Yörük Matbaası, 1968.
8. İzgü E. Her Ordunun Askeri Eczacısı Var. Hedef Sağlık 2002; 2(8):26-28.
9. Baytop T. Gülhane Tabebet-i Askeriye Tatbikat Mektebi Hastanesi'nde Hazır İlaç Üretimi. Acta Turcica Historiae Medicinae 1998; 6:82-90.
10.Baytop T. Türkiye Eczacılar Almanağı. (Editör: Kocaer R) İstanbul: Kulen Basımevi, 1966.
11.Anonim. Gülhane Askeri Tıp Akademisi. Denge 2010; 25(4):56-57.
12.Ataç A. Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nin Kuruluşu. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 1996.
13.Şehsuvaroğlu B. Eczacılık Tarihi Dersleri. İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası, 1970.
14.Süer Ş. Ordu İlaç Fabrikasının Tarihçesi-Türkiye Eczacılar Almanağı. (Editör: Kocaer R.) İstanbul: Kulen Basımevi, 1966.
15.Çevik S. Askeri Eczacı Lojistik Hizmet Verir. Hedef Sağlık 2002; 2(8):32-35.
16.Yalım G. Başarı ile İlaç Üreten Bir Kuruluş: MSB Ordu İlaç Fabrikası. TEB Haberler 1994; 10:29.
17.Gülhane Askeri Tıp Akademisi 06.02.2014 http://www.gata.edu.tr/
18.Türk Müziğinde Eczacı Sanatçılar - Eczacı Sanatçıların Öz Geçmişleri. 06.02.2014 http://www.ekutuphane.teb.org.tr/pdf/raporlar/turk_muz_ecz_sanatci/4.pdf
19.1960 TEB Mecmuası. Meslek Haberleri 06.02.2014. http://www.ekutuphane.teb.org.tr/pdf/tebmecmuasi/1960ekim /9.pdf.
20.1981 Ankara Eczacı Odası Bülteni 06.02.2014 http://www.ekutuphane.teb.org.tr/pdf/eczaciodasiyayinlari/an karacilt3/5.pdf .
21.T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü. İlaç Sektörü Raporu. Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi, Ankara: 2014.
22.Baytop, T. Türk Eczacılık Tarihi. (Editör: Mat, A.). İstanbul: 2001.
23.Abacıoğlu, N. Türkiye İlaç Sanayii. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, Yurtiçi Sektörel Etütler ve Araştırmalar Yayın No: 2009-41, İstanbul: 2010.
24.Turan, N. Kuruluşundan Günümüze Türkiye İlaç Endüstrisi. İstanbul: Skala Yayıncılık: 2007.
25.Erkek MS. Türkiye'de Askeri Eczacılık ve Geçirdiği Tekamül - Türkiye Eczacılar Almanağı. (Editör: Kocaer R) İstanbul: Kulen Basımevi, 1966:355-362.