Salih DEMİRCİOĞLU, Esra BULANIK, Ömer CENNET, Zehra BOYBAY, Elif BENDERLİOĞLU, DİLEK ASLAN

Mart, Ağustos, Ekim 2011 ve Şubat 2012 aylarında tirajı en yüksek ulusal beş gazetenin obezite konusundaki haberlerinin içerik açısından incelenmesi

AMAÇ: Tirajı en yüksek beş gazetenin seçilmiş bazı aylarda obezite ile ilgili yayınladıkları haberlerin bazı özelliklerine göre incelenmesi, bu özelliklerine göre bilimsel verilerle uyumluluklarının ve reklam/gıda endüstrisinden etkilenip etkilenmediklerinin belirlenmesidir. GEREÇ VE YÖNTEM: Tirajı en yüksek ulusal beş gazete “Basın İlan Kurumu”nun internet sitesindeki aylık tiraj listeleri kullanılarak Mayıs 2012 tarihinde belirlenmiştir. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Kütüphane Süreli Yayın Arşivi kayıtlarından ulaşılabilen son tarih olan Şubat 2012 tarihinden önceki bir yıl içinde her mevsimden kur’a ile bir ay belirlenmiş ve Mart, Ağustos, Ekim 2011, Şubat 2012 aylarında yayınlanan toplam 151 haber değerlendirilmiştir. BULGULAR: Haberlerin çoğunluğunun bilimsel verilerle uyumlu olduğu (%61,6) saptanmıştır. Haberlerin büyük çoğunluğunun reklam/gıda endüstrisinden etkilenmediği (%86,1) belirlenmiştir. Gazetelerin belirlenen özelliklerine göre bilimsel verilerle uyumlulukları incelendiğinde haberlerin ana konusuna, yayınlandıkları dokümana, yer aldıkları sayfada kapladıkları alana, özel bir bölümde yayınlanma durumuna, haberin türüne, hazırlayanın belirtilmesine, bilimsel kaynağına, sunduğu çözüm önerisine, vb. göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Haberler reklam/gıda endüstrisinden etkilenme durumları açısından incelendiğinde bazı özelliklere göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. SONUÇ: Araştırmada saptanmış olan gazetelerin topluma doğru bilgiyi ulaştırmada eksikliklerin giderilmesi için sistematik yaklaşım geliştirilmesi önerilir.

[Content analyses of obesity news at high circulated natıonal newspapers on March, August, October 2011 and February 2012]

AIM: A content analysis of five newspapers with the highest circulation numbers in selected months on obesity including assessment of the news’ concordance status with recent scientific data and the manipulation status by the advertisement sector. METHODS: Newspapers were determined via “Press Announcement Institution” data in May 2012. Random selection of 4 months were completed to evaluate the newspapers within one year period before February 2012 which was the last accessible date of the National Library Archive. In conclusion, 151 published news in March, August, October 2011, February 2012 were evaluated. RESULTS: Majority of the news were found in concordance with the recent scientific data (61,6%) and majority of them were not manipulated by the advertisement sector (86,1%). Statistically significantly difference were found between the concordance of the news with recent scientific data and news’ characteristics like main content, being published in a particular section, type of the news, being noted of the person(s) who had prepared the news, source of scientific data, etc. News were found as they were statistically significantly manipulated by the advertisement sector due to a number of characteristics as well. CONCLUSION: Systematic solution is recommended to be developed to overcome determined lacking.

PDF

___

1. Hayran O, Coşkun A, Özdemir E, Ay P, Hıdıroğlu S ve ark. Sağlık arama davranışı araştırması. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu; 2007:s7-8; Ankara.
2. Aslan D, Boztaş G, Kılıç E, Öztürk İ, Erkan K ve ark. Bir spor merkezine kayıtlı olan kadınların sağlık-hastalık kavramları ile ilgili görüşleri ve sağlık arama davranışlarını etkileyen faktörler. EÜ Journal of Health Sciences 2004;13(2):30-38.
3. Aslantekin F, Uysal M. Okuryazarlık ve sağlık okuryazarlığı. 19. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı Sempozyumu; 2010; Kıbrıs.
4. Akalın E. Türk toplumunda sağlık okur-yazarlığı oranlarının belirlenmesi. 2009. http://www.actus.com.tr/files/t_sinopsis.pdf. Erişim:22.06.2012.
5. Hayran M, Özdemir B. Sağlık haberlerinin içerik analizi ve medya etiği. İyi Klinik Uygulamalar Dergisi 2011;25:30-6.
6. Yıldız H. Medya ve sağlık: Türk basınında sağlık içerikli haberlerin bilgilendirme potansiyeli. 2006. http://www.belgeler.com/blg/sul/medya-ve-saglikturk- basininda-saglik-icerikli-haberlerinbilgilendirme- potansiyeli-media-and-healthinformative- potensials-of-health-news-in-turkishpress, Erişim:22.06.2012
7. Kaya A, Yüksel E, Öğüt P. Sağlık haberlerinde mucize tedaviler. Selçuk İletişim Dergisi 2011;7(1):49-64.
8. Alp A. Sağlık Bakanlığı’ndan çok ağır suçlama. 2012. http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.asp x?id=19666575, Erişim:22.06.2012.
9. Biliroğlu D. Dünya Türk tıbbını konuşuyor. 2012. http://www.haberturk.com/saglik/haber/719379- dunya-turk-tibbini-konusuyor, Erişim:22.06.2012.
10. İHA. Çavdar ailesi dava açmaya hazırlanıyor. 2012. http://www.haberturk.com/yasam/haber/729797- cavdar-ailesi-dava-acmaya-hazirlaniyor, Erişim tarihi:22.06.2012
11. Günay Z, Bulut M. Türk tıp dünyasını isyan ettiren ölüm. 2012. http://www.hurriyet.com.tr/saglik/20367531.asp, Erişim:22.06.2012.
12. AHA. Sağlıkta şiddet haberleri arttı. 2012. http://www.sondakika.com/haber-saglikta-siddethaberleri- artti-3559373. Erişim:22.06.2012.
13. DHA. Milli Eğitim Bakanı’ndan süt açıklaması. 2012. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/20466264.asp, Erişim:22.06.2012.
14. Lyznicki JM, Young DC, Riggs JA, Davis RM. Obesity: assessment and management in primary care. Am Fam Physician 2001;63(11):2185-2196.
15. Akbulut Çıtak G, Özmen M, Besler T. Obezite. Bilim ve Teknik Dergisi 2007 Mart:s2-15.
16. Kaya A, Tonyukuk Gedik V, Bayram F, Bahçeci M, Sabuncu T ve ark. Obezite, dislipidemi, hipertansiyon hekim için tanı ve tedavi rehberi. 2009. http://www.turkendokrin.org/files/pdf/obezite_klvz_ web.pdf. Erişim:22.06.2012.
17. Public health action for healthier children and populations. The European Health Report. 2005. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/002 0/98300/E87399.pdf, Erişim:22.06.2012.
18. Altunkaynak B, Özbek E. Obezite: nedenleri ve tedavi seçenekleri. Van Tıp Dergisi 2006;13(4):138-142.
19. Basın İlan Kurumu. http://www.bik.gov.tr/web/mart- 2011-tiraj-raporu, http://www.bik.gov.tr/web/agustos-2011-tirajraporu, http://www.bik.gov.tr/web/ekim-2011-tirajraporu, http://www.bik.gov.tr/web/subat-2012-tirajraporu, Erişim:26.06.2012.
20. Tokgöz O. Gazeteciliğin toplumda rolü ve önemi. Temel Gazetecilik. SBF Basın ve Yayın Yüksek Okulu Basımevi, Ankara, 1981:s3-20.
21. Göçer E, Gültekin M, Karakurt M, Bıçakçı Ş, Aslan D. Ocak 2011, Haziran 2011 ve Ocak 2012 dönemlerinde süt ve sağlık konularında tirajı en yüksek 10 ulusal gazeteye yansıyan haberlerin incelenmesi. Ankara 2012.
22. Tokgöz O. Magazin gazeteceliği. Temel Gazetecilik. SBF Basın ve Yayın Yüksek Okulu Basımevi, Ankara, 1981:s138-141.
23. Milli Eğitim Bakanlığı. Gazete sayfası tasarımı. Gazetecilik. Ankara 2011. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/mod ul_pdf/213GIM164.pdf, Erişim:25.06.2012
24. Hilbert A, Ried J. Obesity in print: an analyses of daily newspaper. Obes factss 2009;2(1):46-51.
25. Kim S, Willis LA. Talking about obesity: news framing of who is responsible for causeing and fixing the problem. Journal of Health Communication: International Perspectives 2007;12(4):359-376.
26. Hilton S, Patterson C, Teyhan A. Escalating coverage of obesity in UK newspapers: the evolution and framing of the “obesity epidemic” from 1996 to 2010. Obesity (Silver Spring) 2012 Feb 9; doi:10.1038/oby.2012.27.