İLGÜN ÖZEN ÇINAR, GÜLBAHAR KORKMAZ ASLAN, Asiye KARTAL, FADİME HATİCE İNCİ, NAZAN KOŞTU

Annelerin 0-1 yaş bebek bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemlerin incelenmesi

Amaç: Bu çalışma annelerin bebek bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemleri değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Denizli merkezde bulunan annelerin 0-1 yaş bebek bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemleri belirlemek amacı ile planlanan tanımlayıcı bir çalışmadır. Basit rastgele örnekleme yöntemi ile belirlenen Aile Sağlığı Merkezlerine kayıtlı 0-1 yaş bebeği olan 352 anne araştırmaya alınmıştır. Çalışmanın verileri, araştırmacılar tarafından hazırlanan anket formu ile 1 Nisan- 30 Haziran 2014 tarihleri arasında toplanmıştır. Bulgular: Annelerin %68.6'sının bebek bakımında geleneksel uygulama yaptığı görülmüştür. Bu uygulamaları en çok kendi anneleri (%56.0) ve kayınvalidelerinden (%47.1) öğrendiği/duyduğu belirlenmiştir. Öğrenim düzeyi yüksek ve çalışan anneler, daha az geleneksel uygulama yaparken, daha önce bebek bakma deneyimi olanların daha çok geleneksel uygulama yaptığı görülmüştür (p=0.000). En sık görülen geleneksel uygulamalar; bebek tuzlama (%62.9), bebeğin göbeğini evde saklama (%48.0), kundak yapma (%33.7), nazara inanma (%90.3), bebeği uyutmak için ayakta sallama(%34.6) olduğu belirlenmiştir. Bebek bakımı sırasında karşılaşılan sorunlara yönelik geleneksel uygulama yapma oranları düşük bulunmuştur. Sonuç: Bebek bakımı sırasında karşılaşılan sağlık sorunlarına yönelik geleneksel uygulamalar düşük görülürken, bebek bakımına ilişkin geleneksel uygulamaların varlığı devam etmektedir. Anneler bebeklerinin sağlıklarıyla ilgili sorunlarda modern uygulamaları ve tıbbi tedaviyi tercih ederken günlük bakımında geleneksel uygulamaları kullanabilmektedir. Sağlık profesyonelleri bebek sağlığına zarar verebilecek geleneksel uygulamalara yönelik, anneleri eğitmelidir.

A study of mother's traditional infant care methods for infants less than a year old age

Study Objective: This study examines the traditional methods that mothers use for infant care. Method: This is a descriptive study aimed to determine the traditional infant care methods for infants less than a year old age used by mothers in the city center of Denizli. The study was conducted with the collaboration of 352 mothers who had infants less than a year old and went to the primary healthcare centers. The participant mothers were selected using simple random sampling. The data was collected by the authors of this paper using a survey form from April 1 to June 30, 2014. Findings: It was found that 68.6% of the participant mothers used traditional infant care methods, and they had mainly learned about these methods from their own mothers (56%) and mothers-in-law (47.1%). Working mothers with more education used these traditional methods less frequently, while those with experience in infant care used these methods in question more often (p=0.000). The most widespread traditional methods were: putting salt on the infant (62.9%), keeping the infant's navel cord at home (48%), swaddling (33.7%), believing in the evil eye (90.3%) and standing up and swinging the baby to rock it to sleep (34.6%). Traditional methods of infant care were found to be used at a low rate. Conclusion: The use of traditional infant care methods is low; however, they continue to be used. Mothers prefer to seek assistance from modern medicine for their infants' health problems, while they use traditional practices for daily care. Mothers should be trained by health professionals on the traditional methods that pose a threat to infants' health.

___

Kaplan M. Geleneksel tıbbın yeniden üretim sürecinde kadın. Ankara kent örneğinde kuşaklar arası çalışma. Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları. 2010.
Taşçı S. Sağlık ve hastalığı etkileyen kültürel faktörler, Kültürlerarası Hemşirelik, Editör:Seviğ Ü, Tanrıverdi G, İstanbul Tıp Kitapevi. I. Baskı 2012; 19-44.
Özışık, AA. İstanbul/Dudulu ve Safranbolu'da geleneksel tıp uygulamaları ve modern tıp açısından değerlendirilmesi. Doktora tezi. Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Osman Hayran. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı. 1999.
Gürsoy A. Traditional practices affecting the health of women and children. The Basics of Maternal and Child Health. İstanbul: İstanbul University Institute of Child Health- Unicef Turkey Health Education Directorate of Turkish Ministry of Health. 1994.
Özvarış Ş. Sağlık eğitimi ve sağlığı geliştirme. Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı, Ankara, 2001.
Yıldız S. İlk günden sonraki bakım. İçinde: Temel neonatoloji ve hemşirelik ilkeleri. Yenilenmiş İkinci Baskı, Dağoğlu T, Görak G (Ed). Nobel Matbaacılık, Nobel Tıp Kitapevleri. 2008: ss 769-804.
Brown SG, Johnson BT. Enhancing early discharge with home fallow-up: A Pilot Project. Journal of Obstetric, Gynecolgic, & Neonatal Nursing. 1998; 27(1): 33-38.
Özyazıcıoğlu N. 12 Aylık Çocuğu Olan Annelerin Sağlık Sorunlarda Başvurdukları Geleneksel Uygulamalar. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004; 7(3): 30-38.
Şenses M, Yıldızoğlu İ. Sekiz ayrı ildeki kaynana ve gelinlerin loğusalık ve çocuk bakımında geleneksel uygulamaları. Çocuk Forumu Dergisi. 2002;5(2):44-48.
Çalışkan Z, Bayat M. Annelerin bebek bakımı uygulamaları ve etkileyen faktörler: Bir Kapadokya örneği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2011;14(2):23-30.
Eğri G, Gölbaşı Z. 15-49 yaş grubu evli kadınların doğum sonu dönemde bebek bakımına yönelik geleneksel uygulamaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007; 6(5): 313-320.
Sis Çelik, A, Çapık A, Engin R. Erzurum'da gebelik ve doğum sonu dönemde yapılan geleneksel uygulamaların belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;15(4):262-267.
Sülü Uğurlu, E, Başbakkal Z, Dayılar H, Çoban V, Zeynep A. Ödemişte bulunan annelerin bebek bakiminda uyguladiklari geleneksel yöntemlerin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;2(3):342-360.
Yalçın H. Gebelik, doğum, lohusalik ve bebek bakimina ilişkin geleneksel uygulamalar (Karaman örneği). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2012;55; 19-31.
Özyazıcıoğlu N, Öncel S. Çocuk bakımında kültürel (geleneksel) yaklaşımlar, Kültürlerarası Hemşirelik, Editör: Seviğ Ü, Tanrıverdi G, İstanbul Tıp Kitapevi. I. Baskı 2012; 203-227.
Sungur G. Kronik hastalıklarda kültürel yaklaşım. Kültürlerarası hemşirelik, Editör:Seviğ Ü.,Tanrıverdi G., İstanbul Tıp Kitapevi. I. Baskı 2012;181-185.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) (2013). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/ adnks.zul, 17.12.2013.
Özyazıcıoğlu N. Erzurum il merkezinde 12 aylık çocuğu olan annelerin çocuk büyütmeye ilişkin yaptıkları geleneksel uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Erzurum. 2000.
Balkaya Akdolun N. Postpartum dönemde annelerin bakım gereksinimleri ve ebe- hemşirenin rolü. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2002; 6(2): 42-49.
Arısoy A, Canbulat N, Ayhan F. Karaman ilindeki annelerin bebeklerinin bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;17(1):23-31.
Bölükbaş N, Erbil N, Altunbaş H, Arslan Z. 0-12 aylık bebeği olan annelerin çocuk bakımında başvurdukları geleneksel uygulamalar. Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi. 2009;6(1):164-176.
Karabulutlu Ö. Kars ilinde gebelik ve doğum sonu dönemde anne bakımına yönelik yapılan geleneksel uygulamalar. DEUHYO ED. 2014;7(4): 295-302 .
Dinç S. Şanlıurfa merkezde bulunan 4 numaralı sağlık ocağına kayıtlı 0- 1 yaşında çocuğa sahip olan annelerin çocuklarının bakımında uyguladıkları geleneksel uygulamalar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2005;1(2):53-63.
Çetinkaya A, Özmen A, Cambaz S. Manisa'da çocuğu olan 15-49 yaş kadınların doğum sonu dönemde yeni doğan sağlığı ile ılgili geleneksel uygulamaları. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008;12(2):39-46.
Egelioğlu Çetişli N, Karayağız Muslu G, Şen S, Er Güneri S, Bolışık B, Saruhan A. Ege bölgesinde doğum sonu dönemde uygulanan geleneksel uygulamalar Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi. 2014;2(1):22-35.
Lafçı D, Erdem E. 15-49 yaş grubu evli kadınların doğum sonu dönemde anne ve bebek bakımına yönelik geleneksel uygulamaları. Gaziantep Med J. 2014;20(3): 226-236.
Işık T, Akçınar M, Kadıoğlu S. Mersin ilinde gebelik, doğum ve lohusalık dönemlerinde anneye ve yenidoğana yönelik geleneksel uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2010;7(1):63-84.
Taşkın L. Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği. 8. Baskı, Sistem Ofset Matbaacılık, Ankara. 2007:3-425.
Çavuşoğlu H. Çocuk sağlığı hemşireliği. 7. Baskı, Sistem Ofset Basımevi, Ankara. 2004.
Ozsoy S, A, Katabi V. A comparison of traditional practices used in pregnancy, labour and the postpartum period among women in Turkey and İran. Midwifery. 2008:24(3): 291-300. doi: 10.1016/j.midw.2006.06.008.
Brathwaite AC, Williams, CC. Childbirth experiences of professional Chinese Canadian women. Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing. 2004;33(6):748-755.
Bolçay E. Erzurum'da Doğum Öncesi, Doğum sonrası ve çocukluk dönemiyle alakalı gelenekler. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2011;2(19):587-600.
Geçkil E, Şahin T, Ege E. Traditional postpartum practices of women and infants and the factors influencing such practices in South Eastern Turkey. Midwifery. 2009;25: 62-71.
Polat HH. Sivas Ulaş'ta halk hekimliği uygulamaları. Ankara: Ürün Yayıncılık. Ltd. Şti. 1995:104-105.
Yıldız D. Doğum sonrası dönemde annelerin bebek bakımı konusunda danışmanlık gereksinimleri ve yaklaşımlar. Gülhane Tıp Dergisi. 2008;50:294-298.
Özen Çınar İ, Öztürk A. The effect of planned baby-care education given to primiparous mothers on maternal attachment and self-confidence levels, health care for women international. 2014;35:320-333.