Kalkınma Ajanslarında Merkezi Ve Yerel Unsurların Etkisi: Kalkınma Ajanslarının Türkiye Uygulaması Üzerine Bir Değerlendirme
1970
sonrası dönemde bölgesel kalkınma politikalarının giderek daha popüler bir hal
alması, bölge ölçeğinde kurumsallaşma çabalarının ortaya çıkmasına neden
olmuştur. İlk olarak 1933 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde kurulan
kalkınma ajansları, bu kurumsallaşma çabalarının Avrupa’daki yansıması olarak
karşımıza çıkmaktadır. Kamu-özel-sivil işbirliğini yerelde gerçekleştirmeye
çalışan ajanların Türkiye’de kurulması ise 2006 yılına rastlamaktadır.
Literatür taraması şeklinde oluşturulacak çalışmada, merkeziyetçi yönetim
anlayışının hakim olduğu Türkiye’de, temel felsefesi yerel yönetişimi
gerçekleştirmek olan kalkınma ajanslarının, idari ve mali yapısı ile
işlemlerinde merkezi yönetimin etkisi araştırılacaktır. Bu amaçla Türkiye’de
kurulan 26 ajansın idari yapılanması, bütçesi ve Kalkınma Bakanlığı ile olan
ilişkisi incelenecektir.
Anahtar Kelimeler:
Merkezileşme, Yerelleşme, Kalkınma Ajansı
The Impact of Central and Local Elements on Development Agencies: An Evaluation Towards The Practice of Development Agencies in Turkey
After 1970’s, the becoming of regional development
policies increasingly more popular has led to the emergence of
institutionalized efforts of the region. The development agencies, established
first in 1933 in the United States, emerge as a reflection of the
institutionalization efforts in Europe. The establishment of agencies in
Turkey, which try to make cooperation among public-private-civil sector in
local, coincides in 2006. In the study which will be conducted as a literature
survey, it is attempted to analyse the impact of central government on
administrative and financial structure and transaction of development agencies
of which the basic philosophy is to actualise local governance in Turkey in
which the centralized management system is dominated. For this purpose, the administrative structures and budgets of the 26 development agencies, which
were established in Turkey, and their relationship with the Ministry of
Development will be investigated.
Keywords:
Centralization, Decentralization, Development Agency,
___
- Akgül, B. (2010), Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının Örgütsel Yapısının Analizi ve Yeniden Yapılanma Önerileri. Birol Akgül, Nıfset Uzay (Ed.), Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Yeni Örgütleri Kalkınma Ajansları içinde. Bursa: Ekin. Bayramoğlu, S. (2010). Yönetişim Zihniyeti Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü (2. Baskı). İstanbul: İletişim. Berber, M., Çelepçi, E. (2005). Türk Bölgesel Kalkınma Politikalarında Yeni Arayışlar: Kalkınma Ajansları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Harun Terzi (Ed.), Karadeniz Bölgesel Kalkınma Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde. 13–14 Ekim 2005, Trabzon, 146–155. Cankorkmaz, Z. (2011). Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Bu Ajanslara Yönelik Eleştiriler. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26 (1), 113-138. Cihangir Çamur, K., Gümüş, Ö. (2005). İstatistiki Bölge Birimleri (NUTS Sistemi). Menaf Turan (Der.), Bölge Kalkınma Ajansları Nedir, Ne Değildir? içinde. Ankara: Paragraf. Çevik, H. H. (2012). Kamu Yönetimi Kavramlar-Sorunlar-Tartışmalar (2. Baskı). Ankara: Seçkin. Derdiman, R. C. (2007). İdare Hukuku (2. Baskı). Bursa: Alfa Aktüel. Devlet Planlama Teşkilatı. (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara. Efe, A. (2016). Devlet Denetleme Kurulu Raporunda Belirtilen Kalkınma Ajansları Sorunları Üzerinden COSO Ve COBIT Standartlarına Göre Kök Neden Analizleriyle Çözümleme, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 11 (1), 107-124. Emini, F. T., Görün, M. (2013). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Misyon ve Vizyon Bildirimlerinin Analizi. Mustafa Ökmen, Güven Şeker, Fatih Yaman (Der.), Küreselleşme-Yerelleşme Sarmalında Kalkınma Ajansları- Yapılar, Sorunlar ve Çözüm Arayışları içinde. Ankara: Orion. Eroğlu, H. (1974). İdare Hukuku Dersleri. Ankara: Sevinç. Eryılmaz, B. (2007). Kamu Yönetimi: Düşünceler, Yapılar, Fonksiyonlar, İstanbul: Erkam. Giritli, İ., Bilgen, P., Akgüner, T. (2008). İdare Hukuku (2. Basım). İstanbul: Der. İzmir Kalkınma Ajansı. (2014). İZKA 2014 Yılı Faaliyet Raporu, http://izka.org.tr/files/2015/faaliyetraporu.pdf, (Erişim Tarihi: 25 Ekim 2015) Görmez, K., Eroğlu, H. T. (2013). Köycülükten Toplum Kalkınmasına, Köykentlerden Kalkınma Ajanslarına Yerel Kalkınma Serencamımız: Bir Zihniyet Analizi. Mustafa Ökmen, Güven Şeker, Fatih Yaman (Der.), Küreselleşme-Yerelleşme Sarmalında Kalkınma Ajansları- Yapılar, Sorunlar ve Çözüm Arayışları içinde. Ankara: Orion. Göymen, K. (2010). Türkiye’de Yerel Yönetişim ve Yerel Kalkınma. İstanbul: Boyut. Gözler, K., Kaplan G. (2012). İdare Hukukuna Giriş (16. Baskı). Bursa: Ekin. Gözübüyük, Ş. (2006). Türkiye’nin Yönetim Yapısı (9. Baskı). Ankara: Turhan. Gül, H., Kiriş, H. M., Negiz, N., Gökdayı, İ. (2014). Türkiye’de Yerel Yönetimler ve Yerel Siyaset. Ankara: Detay. Güler, B. A. (2011). Türkiye’nin Yönetimi (3. Baskı). Ankara: İmge. Günday, M. (2002). İdare Hukuku (6. Basım). Ankara: İmaj. Güney Marmara Kalkınma Ajansı. (2009). GMKA 2009 Yılı 2. Olağan Kalkınma Kurulu Toplantısı Sonuç Bildirgesi, http://www.gmka.org.tr/uploads/downloads/dosya/kalkinma_kurulu_toplanti/2009/2.%20kalk%C4%B1nma%20kurulu%20tutana%C4%9F%C4%B1.pdf, (Erişim Tarihi: 20 Ekim 2015) Kalabalık, H. (2005). Avrupa Birliği Ülkeleriyle Karşılaştırmalı Yerel Yönetim Hukuku Teori-Uygulama. Ankara: Seçkin. Kalkınma Ajansları Bütçe Ve Muhasebe Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 28.09.2006, Resmi Gazete Sayısı: 26303, https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/37669, (Erişim Tarihi: 22 Ekim 2015) Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliği, https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/39158, (Erişim Tarihi: 18 Ekim 2015) Kalkınma Ajansları Proje Ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 08.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27048, https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/38725, (Erişim Tarihi: 19 Ekim 2015) Kalkınma Bakanlığı. (2011). Kalkınma Ajanları 2010 Yılı Genel Faaliyet Raporu, Ankara. Kalkınma Bakanlığı (2013). Kalkınma Ajansları 2012 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara. Kalkınma Bakanlığı. (2014). Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2014-2023), Ankara. Karasu, K. (2009). Yeni Bir Tür Merkezileşmenin Aracı Olarak Bölge Kalkınma Ajansları, Memleket Mevzuat, 4 (46), 24-33. Karasu, K. (2009). Yerelleşme Söylemi ve Bölge Kalkınma Ajansları, Memleket Siyaset Yönetim, 4 (11), 1-43. Karasu, K. (2015). Kalkınma Ajansları: “Modelimi Kaybettim Hükümsüzdür” (Ölçek Siyasetinin Yerelliği), Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70 (2), 273-316. Kayasü, S., Pınarcıoğlu, M., Yaşar, S. S., Dere, S. (2003). Yerel/Bölgesel/Ekonomik Kalkınma Ve Rekabet Gücünün Artırılması: Bölgesel Kalkınma Ajansları. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası. Ökmen, M., Parlak, B. (2000). Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler (2. Baskı). Bursa: Alfa Aktüel. Öncel, S. Y. (1998). Mahalli İdareler Maliyesi. İstanbul: Filiz. Özer, M. A. (2012). Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Sosyal Ekonomik İşlevleri, Kamu-İş, 12 (2), 37-74. Özer, Y. E. (2007). Küresel Rekabet-Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye, Review of Social, Economic & Business Studies, 9 (10), 389-408. Özmen, F. (2008). AB Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Karşılaşabilecekleri Temel Sorun Alanları, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (3), 327-340. Parlak, B. (2014). Avrupa Birliği Perspektifinden Merkezi Yönetim - Yerel Yönetim İlişkileri, TESAM Akademi Dergisi, 1, 7-40. Resmî Gazete, Bakanlar Kurulu Kararı, 25 Temmuz 2009 Cumartesi, Sayı: 27299, http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090725.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090725.htm, (Erişim Tarihi: 20 Ekim 2015) Sert, O. (2012). Bölge, Türkiye’de Bölge Kavramı ve Kalkınma Ajanslarının Yapısı, Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (4), 119-146. Şinik, B. (2010). Anayasa Mahkemesi Kararı Işığında Türkiye’de (Bölge) Kalkınma Ajansları, Megaron, 5 (3), 128-136. Tek Turan, H. (2013). Yönetişim ve Yeni Kamu Yönetimi. Fatma Neval Genç (Der.), Yönetişim Türk Kamu Yönetimine Yansımaları içinde. Konya: Çizgi. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu. (2014). DDK Araştırma Ve İnceleme Raporu: Türkiye’nin Kalkınma Ajansları Uygulamasının Değerlendirilmesi (Hizmete Özel), https://www.tccb.gov.tr/assets/dosya/20140130-2014-03.PDF, (Erişim Tarihi: 21 Ekim 2015) TÜİK, Hanehalkı İşgücü Araştırması Bölgesel Sonuçlar 2004-2013, http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/yayinrapor/HIA_2013.pdf, (Erişim Tarihi: 20 Ekim 2015) Toksöz, F. (2008). İyi Yönetişim El Kitabı, İstanbul: TESEV. Tortop, N. (1996). Yerel Yönetimler Maliyesi (Görev ve Kaynak Bölüşümü). Ankara: TODAİE. Tortop, N., Aykaç, B., Yayman, H., Özer, M. A. (2008). Mahalli İdareler (2. Basım). Ankara: Nobel. Tutar, F., Demiral, M. (2007). Yerel Ekonomilerin Yerel Aktörleri: Bölgesel Kalkınma Ajansları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2 (1), 65-83. Yılmaz, B. (2011). Bölgesel Politikaların Tarihsel Gelişimi ve Yeni Bir Model Olarak Kalkınma Ajansları, Akademik Fener, 15, 29-41. 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluş, Koordinasyon ve Görevleri Hakkında Kanun, http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.5449&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0, (Erişim Tarihi: 20 Ekim 2015)
- ISSN: 2718-0905
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi