Kutadgu Bilig'den Hareketle Çağdaş Türk Lehçelerinde Arapça Alıntı Kelimeler Üzerine Bir Karşılaştırma

Türkçe, tarihi boyunca birçok dille etkileşim içine girmiştir. Bu etkileşimin neticesinde, Türkçe değişik dillerden kelimeler almış ve değişik dillere pek çok kelime vermiştir. Türkçenin etkileşime girip çok sayıda kelime aldığı dillerin başında Arapça gelmektedir. Bu iki dilin ilişkileri İslam’ın Türklerce kabulünden sonra başlamıştır. İslamî Türk Edebiyatı’nın ilk ürünü sayılan Kutadgu Bilig Arapça alıntı kelimelerin Türk dilinde yoğun olarak ilk tanıklandığı eser olması nedeniyle Türk yazı dillerinde Arapça alıntı kelimelerin tarihini Kutadgu Bilig’den başlatmak gerekir. Bu çalışma, modern Türk yazı dillerindeki Arapça alıntı kelimelerin durumunu Kutadgu Bilig’den hareketle ortaya koymaya çalışmaktadır.

A Comparasion of Arabic Loan Words in Contemporary Turkish Dialects Considering Kutadgu Bilig as a Starting Point

Turkish has been in mutual influence with various languages during its own history. As a result of this mutual influence Turkish has taken words from various languages and has given them many words. Arabic is the main language which Turkish has been in mutual influence. The relation of these two languages started after Turks converted to Islam. Became Kutadgu Bilig, which is considered as the first product of Islamic Turkish Literatıre, is the first work in which Arabic loanwords are densely observed in Turkish language, the history of Arabic loanwords in Turkish written languages should be started from Kutadgu Bilig. This study tries to reveal the situation of Arabic loanwords in modern Turkish dialects considering Kutadgu Bilig as a base.

PDF

___

Ahmerov, K. Z. (1964 ) Russko-Başkirskiy Slovar’, Moskova.
Akalın, Ş, H.; Tannagaşeva, N. N. (1995) Şor Sözlüğü, Adana
Aksan, Doğan (1995) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara, TDK-439 5. Baskı
Aksan, Doğan (1996) Türkçenin Sözvarlığı, Ankara, Engin Yayınları
Aksu, N.; Işık, A. (1997) Türkiye Türkçösü-Kırgız Türkçösü Sözdügü, İstanbul-MEB Yayınları
Altaylı, Seyfettin (1994) Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü, I-II, İstanbul-MEB Yayınları
KB. Arat, Reşit Rahmeti (1947) Kutadgu Bilig I Metin, Ankara, TDK, 3. Baskı
Arat, Reşit Rahmeti (1979) Kutadgu Bilig III İndeks,(Neşre Hazırlayanlar: K. Eraslan, O. F. Sertkaya, N. Yüce) İstanbul, TKAE
Arıkoğlu, E; Kuular, K. (2003) Tuva Türkçesi Sözlüğü, Ankara-2003
Atalay, Besim (1998) Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I-II-III-IV, Ankara-TDK: 521, 4. Baskı
Baskakov, N. A (1963) Nogaysko-Russkiy Slovar’, Moskova
Bekmuhametov, E. B. (1977) Kazak Tilindegi Arab-Parsı Sözderi, Tüsindirme Sözdik, Almatı
Clauson, Sir G. (1972) An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford, Clarendon Press
Devellioğlu, Ferit (1999) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, Aydın Kitabevi, 16. Baskı
Durmuş, Oğuzhan (2003) Karahanlı, Harezm ve Kıpçak Türkçesinde Arapça Alıntı Ögeler, Trakya Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Durmuş, Oğuzhan (2004) “Alıntı Kelimeler Bakımından Türkçe Sözlük” Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 26. s. 1-21. Erzurum-2004
Eren, Hasan (1999) Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Ankara
Doerfer, G. (1984) “Türkçenin İdeal Bir Etimolojik Sözlüğünün Nasıl Olması Gerektiği Hakkında Düşünceler” (Çeviren: Dr. İlhan Çeneli) Türk Dili, S.392-393, s. 366-374.
Gadjiahmedov , N. E. (1991) Russko-Kumıkskiy Slovar’, Mahaçkala
Gültek, Vedat (2004) Rusça-Türkçe Sözlük, Ankara-Bilim ve Sanat Yayınları
Gürsoy-Naskali, E.; Duranlı, M. (1999) Altayca-Türkçe Sözlük, Ankara-TDK.
Hafuz, M. E. (1995) Russko-Karaimskiy Slovar’ – Kriımskiy Dialekt, Moskva
Hengirmen, M. (1999) Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Engin Yay.-Ankara;
Koç, Kenan (2003) Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Ankara-Akçağ Yayınları
Komisyon (1991) Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Kültür Bak. Yay., Ankara
Necip, Emir Necipoviç (1995) Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, (Çev. İklil Kurban) Ankara-TDK
Orubayeva, B. O. vd (1988) Russko-Kirgizskiy Slovar’, Frunze
Tavkul, U. (2000) Karaçay-Malkar Türkçesi Sözlüğü, Ankara-TDK
Tietze, A. (2002) Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, Simurg – İstanbul.
Türk Dil Kurumu (1998) Türkçe Sözlük- CD, Ankara, Halıcı Yazılım A.Ş.
Yudahin, K. K. (1998) Kırgız Sözlüğü, (Çev. A.B. Taymas) Ankara-TDK
Yüce, N.; Çağatay, S.; Oraltay, H. (1984) Kazak Türkçesi Sözlüğü, İstanbul-TDAV Yayınları