Iğdır bölgesi’nde yeni urartu kaya mezarları

Iğdır İli, ülkemizin en doğusunda yer almaktadır. İklimi, su kaynakları ve stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca daima önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Bölgedeki ilk çalışmalar İ.K. Kökten tarafından yapılmış ve Gökçeli Höyük buluntularıyla Mezolitik Çağ’a kadar götürülmüştür. Iğdır tarih boyunca belki de en önemli konumuna Demir Çağı’nda Urartu ile ulaşmıştır. Bu bakımdan Iğdır bölgesinde Urartu dönemine ait çok sayıda merkez bulunmaktadır. Belki de bu merkezlerden en önemlilerinden biride kaya mezarlarıdır. Tüm Urartu coğrafyasında tespit edilen kaya mezarı sayısı çok azdır. Şimdiye kadar Iğdır Bölgesinde bilinen tek kaya mezarı ise Karakoyunlu kaya mezarıdır. Buna ilave olarak yaptığımız saha çalışmaları ile dört yeni kaya mezarı daha tespit edilmiştir. Bulundukları coğrafya ve yapısal özellikleri ile bu yeni kaya mezarları gerek Urartu için gerekse Iğdır bölgesi ayrı bir önem taşımaktadır.

New rock-cut tombs urartian in Igdır area

Igdir Province most eastern of Turkey’s. Climate, water resources and position in history is important to always. İ. K. Kökten made the first studies in the region. History of Igdir, Mesolithic Era begins with Gökceli Mound. Igdir, the Urartian period in history to reach the most important. Therefore, the center has a large number of Igdir John. Perhaps one of the most important of these centers is the rock tombs. There are very few rock-cut tombs were found in all the geography of Urartian. So far the only known rockcut tombs in the Karakoyunlu rock tomb of Igdir. In addition, 4 new rock-cut tombs have been identified by our survey. Geography and structure of this new rock-cut tomb of special significance for Igdir and Urartian.

PDF

___

Barnett, R.D., “The Urartian Cemetery at Iğdır”, Anatolian Studies XIII, Ankara, 1963.
Belli, O.- A. Ceylan, “A Bronze Age And Urartian Fortress in the Northeast Anatolia, Yoğunhasan”, Turkish Academy of Sciences Journal of Archaelogy - TÜBA-AR-5, 2002.
Belli, O.- V. Sevin, , Nahçivan da Arkeolojik Araştırmalar, İstanbul, 1999.
Belli, O., Urartular Çağında Van Bölgesi Yol Şebekesi, (Bas. Dok. Tez.), İstanbul, 1997.
Bingöl A., "Karayazı’da Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar-Historical and Archaeological Researches in Karayazı" Atatürk Üniversitesi, Fenedebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2,28-29, Erzurum 2002, 173-190.
Bingöl, A.- A. Ceylan-Y. Topaloğlu-Y. Günaşdı, “2009 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırmaları”, 27. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara 2009.
Ceylan, A., “Yazılıtaş Horasan”,Çağlayan Aras-I, Erzurum 2002, 14- 15
Ceylan, A., "Doğubayazıt’ın Eskiçağ Tarihi’ne Bir Bakış (İlk Tunç Çağı’ndan Demir Çağı’na).", Güneşin Doğduğu Yer Doğubayazıt Sempozyumu (13-14 Eylül, 2003), İstanbul 2004, 41-51.
Ceylan, A., “2002 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırmaları”, 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, Ankara 2004, 263- 272.
Ceylan, A., “The Erzincan, Erzurum and Kars Region in The Iron Age”, Anatolian Iron Ages V, London 2005, 21-29.
Ceylan, A., “2003 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırmaları” 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara 2005, 189-200.
Ceylan, A., “2004 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırmaları”, 23. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara 2006.
Ceylan, A, “2005 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırmaları”, 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara 2007.
Ceylan, A., Doğu Anadolu Araştırmaları Erzurum-Erzincan-Kars- Iğdır (1998-2008)., Erzurum 2008.
Ceylan, A., "Kağızman'da Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar", Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-1, Kars 2008, 75-81.
Ceylan, A., Kuzeydoğu Anadolu Yüzey Araştırmalarının Bir Değerlendirilmesi, A.Ü. Fen-Ed. Fakültesi Sos. Bil. Dergisi., Erzurum 2008.
Ceylan-Bingöl-Topaloğlu,“2006 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırmaları” 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara 2008.
Ceylan-Bingöl-Topaloğlu, “2008 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırmaları” 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara 2009.
Ceylan, A.-Y.Topaloğlu, Demir Çağı, Doğu Anadolu, Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri-6a-b, İstanbul 2008.
Çevik, N., Urartu Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri, Ankara 2000.
Çilingiroğlu, A., Urartu Krallığı-Tarihi ve Sanatı, İzmir 1997.
Çilingiroğlu, A., “Diauehi’de Bir Urartu Kalesi, Umudumtepe (Kalortepe).” Anadolu Araştırmaları VIII, 1980.
Çilingiroğlu, A., “Urartu’da Tapınma ve Tapınma Yerleri”, Karatepe’de ki Işık, (ed. G.Arsebük-Machteld- J.Mellink, W. Schirmer)., İstanbul 1998.
Derin, Z., Demirçağ’da Doğu Anadolu’da Ölü Gömme Gelenekleri, (Bas. Dok. Tez.)., İzmir 1993.
Dinçol, A.M., “Cultural and Political Contacts Between Assyrian and Urartu”, Tell Aviv 21,1, 1994.
Erinç, S., Doğu Anadolu Coğrafyası, İstanbul 1953.
Erkmen, M.- Ceylan, A., “Pasinler Kalesi Kazısı 2001”, 13. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara 2003.
Geyikoğlu, H., Selçuklulardan Safevilere Kadar Sa’d Çukuru (Bas. Dok. Tez.)., Erzurum 1998.
Güner, İ., Iğdır, Iğdır 1993.
Huff, D., “Das Felsgrab von Doğubeyazıt” İstanbuler Mitteilungen 18, 1968.
Işık, F., “Die offenen Felsheiligtümer Urartus und Ihre Beziehungen zu Denen der Hethiter und Phryger“, Grouppo Editorial Internationale, Roma 1995.
Işık, F., “Şirinlikale, Eine unbekannte Urartäische Burg und Beobachtungen zu den Feldsdenkmälern eines schöpferischen Bergvolks Ostanatoliens”, Belleten LI-200, Ankara 1987, 497-534.
Işık, F., Die Offenen Felsheiligtümer Urartus und ihre Beziehungen zu denen der Hethiter und Phryger, Roma 1995.
Ketin, İ., Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakış, İstanbul 1983.
Kleiss,W.-H.Hauptmann, Topographische Karte von Urartu, Berlin 1976.
Kozbe, G. - A. Ceylan - Y. Polat - T. Sivas - H. Sivas - I. Şahin - D. Tanrıver, Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri- 6a-b Demir Çağları, İstanbul 2008.
Kökten, İ.K., “Kars Çevresinde Dip Tarih Araştırmaları ve Yazılıkaya Resimleri, Atatürk Konferansları V, 1971-1972, Ankara 1975.
Kökten, İ.K., “Kars’ın Tarih Öncesi’’ III. Türk Tarih Kongresi, Ankara 1948.
Kökten, İ.K., “Kars’ın Tarih Öncesi Hakkında İlk Kısa Rapor’’, Belleten VII, Ankara 1943.
Kökten, İ.K., “Orta, Doğu ve Kuzey Anadolu’da Yapılan Tarih Öncesi Araştırmalar’’, Belleten VIII, Ankara 1944.
Kökten, İ.K, “Doğu Anadolu Kars Bölgesi Tarih Öncesi Araştırmaları Dair İlk Not”, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi I-II, 1943.
Kuftin, B.A., Urartskij “Kolumbarij” u podosvy Ararrata i Kuro- Araksskij eneolit /An Urartian “Columbariaum” on the slopes of Ararat and the Copper Age of the Kuro- Araxes basin, Vestnik Gosudarstvennogo muzeja Gruzii 13, 1944.
Lehmann, C.F.- Haupt, Armenien Eins und Jetzt, Berlin-Leipzig, 1931.
Ögün, B., “Urartu Halk Mezarları”, Ankara Üniversitesi Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi 50. Yıl Anma Kitabı, Ankara 1974.
Piotrovski, B.B., Regno di Van. Urartu, London 1966.
Salvini, M., Die Religion der Urartaer, Darmstadt 1995.
Saraçoğlu, H., Doğu Anadolu Bölgesi, İstanbul 1989.
Selen, H.S., “Doğu Anadolu Yolları ve Manzaraları”, Türk Coğrafya Dergisi- VI-VIII / XI-XII, 1949.
Sevin, V., “Urartu Oda-Mezar Mimarisinin Kökeni Üzerine Bazı Gözlemler”, Anatolian Iron Ages, İzmir 1987.
Sevin, V., “Three Urartian Rock-cut Tombs from Palu”, Tell Aviv 21- 1, 1994.
Tarhan, M.T., “Resent Research at the Urartian Capital Tushpa”, Tell Aviv 21-1, 1994.
Texier, C., Description de I’Arménie La Perse Mésopotamie, Paris1839-1842.
Topaloğlu, Günaşdı, Bingöl, Ceylan, “2010 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırmaları”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara 2012. (Baskıda).
Topaloğlu, Y., "Sarıkamış'ta Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar", Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-I, Kars 2008, 197-216.
Topaloğlu, Y., Kuzeydoğu Anadolu'da Urartu'nun Tarihi Mirası (Kalıntıları). ve Arkeolojik Verileri, (Basılmamış Doktora Tezi)., Erzurum, 2009.
Topaloğlu,Y., "Iğdır Bölgesi Tunç Çağı Yerleşimleri", M. Özsait-N. Özsait Armağanı, İstanbul 2011.