BİR HETEROTOPİK VE GLOKAL MEKÂN: MASUMİYET MÜZESİ

Orhan Pamuk’un sekizinci romanı Masumiyet Müzesi, uzun soluklu ve saplantılı bir aşk hikâyesidir. 2008’de basıldıktan itibaren hem çok olumlu geri bildirimler almış hem de eleştirilmiştir. Sadece bir aşk hikâyesini değil, aynı zamanda modern ile geleneksel yaşam tarzının arasına sıkışmış bir coğrafyada fiziksel ve duygusal bir aşkı deneyimlemenin imkânsızlığını anlatır. Romandaki başkarakter, aşkının soyut halini sevdiğinin eşyalarının somutluğuna dönüştürmektedir. Bu eşyalardan oluşturduğu gerçek müze kurma hayali, 2012 yılında İstanbul’da Çukurcuma’da gerçek olur. Bu bağlamda, gerçek hayatta bir müze kuran ilk roman kurgusal başkarakteridir. Masumiyet Müzesi gerçekte bir müzenin romanıdır. Müzedeki her bir eşyanın hikâyesinden oluşan ve de müzeye nasıl getirildiklerini anlatan bir katalog gibidir. Müze, hem başkarakterin aşkına hem de o yıllardaki İstanbul’un politik, kültürel ve sosyal olaylarına şahitlik eder. Masumiyet Müzesi yerel bir edebi ürün olarak karşımıza çıkmakta, ancak gerçek bir mekân olan bir müze formuyla da evrensel olarak düşünülmektedir. Kurgu ve gerçekliğin iç içe geçmesinden dolayı, İstanbul’daki müze, Foucault’nun 1967’de derslerinin birinde anlattığı bir heterotopya olarak kabul edilebilir. Foucault’ya göre, her kültür tarihi boyunca kendi heterotopyalarını üretmiştir. Ütopya temelde gerçek dışı, fakat heterotopya gerçek bir mekândır. Romandaki başkarakterin, sevdiğinin eşyalarını biriktirerek aşkına ulaşma ütopyası, gerçek bir müze şekliyle bir heterotopyaya dönüşmektedir. Heterotopya, birbiriyle karşılaştırılamaz mekân ve alanların bir araya gelmesiyle oluşan gerçek bir mekândır. Bu bağlamda, İstanbul’daki Masumiyet Müzesi, gerçek ve hayalin, yerel ve evrenselin, sanal ve fiziksel olanın bir araya geldiği heterotopik bir mekândır. Bu çalışma, Foucault tarafından kazandırılan heterotopya kavramı aracılığıyla, roman ve müzenin nasıl bir arada yorumlanabileceğini göstermektedir.

A HETEROTOPIC AND GLOCAL PLACE: THE MUSEUM OF INNOCENCE

Orhan Pamuk’s eighth novel, Masumiyet Müzesi (The Museum ofInnocence) is a long-term and obsessive love story. Published in 2008, it has attracted a lotof attention positively as well as criticism. It depicts not only a love story but also theimpossibility of experiencing a physical and emotional love together in a geographytrapped between modern and traditional life-style. In the novel, the protagonist converts theabstractness of his love into the concreteness of his lover’s belongings. His dream of generating a real museum from these belongings came true in Çukurcuma-Istanbul in 2012.In this context, he is the first novel fictional protagonist to build a museum in reality.Masumiyet Müzesi is actually the novel of a museum. It can be likened to a catalogue of amuseum informing the stories of every object in it and also how they are brought together.The museum can be assessed that it is the witness of both protagonist’s love story andpolitical, cultural, and social events in Istanbul in those years. It can be said that MasumiyetMüzesi is produced locally as a literary production, but distributed globally in the form of amuseum as a real place. Based on the interconnection of fiction and reality, the museum inIstanbul can be accepted as a heterotopia which is a term Foucault coined in one of hislectures in 1967. For him, every culture has created his own heterotopia throughout itshistory. Utopia is basically an unreal space, but heterotopia is a real one. In the novel, theprotagonist’s utopia for collecting his lover’s belongings to reach his lover emotionallyturns into a heterotopia by the way of a real museum. Heterotopia is one real place whichjuxtaposes various incompatible spaces or sites. In this sense, Masumiyet Müzesi (TheMuseum of Innocence) in Istanbul is a heterotopic place juxtaposing real and imagined,local and global, virtual and physical. This study explores how the novel and museum areinterpreted together by the concept of heterotopia coined by Foucault.

PDF

___

Bayrak, Özcan, and Tahsin Yaprak, “Üstkurmaca ve Gerçeklik Bakımından Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi Romanında Postmodern Unsurlar”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1, Sayfa: 53-64, Elazığ 2012.
Foucault, Michel, “Of Other Spaces”, Diacritics, Trans. Jay Miskowiec, Vol. 16, No. 1, Spring, pp. 22-27, The Johns Hopkins University Press, JSTOR, USA 1986.
Foucault, “Different Spaces”, Aesthetics, Method, and Epistemology: Essential Works of Foucault, trans. Robert Hurley, in James D. Faubion (ed.), Vol. 2, pp. 175- 185, Penguin, London 1998.
Hook, Derek, Foucault, Psychology and The Analytics of Power, Palgrave Macmillan, New York 2007.
Johnson, Peter, “Brief History of the Concept of Heterotopia”, (revised), Heterotopian Studies, 2016.
Pamuk, Orhan, The Museum of Innocence, Trans. Maureen Freely, Random House, New York 2009.
Pamuk, Orhan, Masumiyet Müzesi, 15. Baskı, Yapı Kredi Kültür Sanat, İlk baskı 2008, İstanbul 2018.
Pamuk, Orhan, Saf ve Düşünceli Romancı, Yapı Kredi Kültür Sanatı, İstanbul 2011.
Pamuk, Orhan, “Masumiyet Müzesi”, Röportaj, Renkli Haberler, YouTube, 26 Nisan 2012, https://www.youtube.com/watch?v=hCgvb_extkE&t=59s, (17 May 2018).
---, “ORHAN PAMUK – Bir Kentin İzindeki Romancı”, Online video clip, Eccemuzik, 18 Mart 2015, https://www.youtube.com/watch?v=AHNm0ptOMnA, (21 May 2018).
Sönmez, Lebriz, “Politics of Locations: Spatial Images and Imaginings in David Greig’s Plays”, PhD Diss., Istanbul Aydın University, Istanbul 2017.
Spring, Ulrike, and Johan Schimanski, “The Glocal in Literary Exhibitions: Towards a Transnational Museum of Literature”, Presentation at the conference of Glocal Places of Literature: Production – Distribution –
Reception. June 28-30, The University of Goettingen, Germany 2018. Şimşon, Elis, “Masumiyet Müzesi”, Edebiyatta Mimarlık, Ed. Hikmet Temel Akarsu ve Nevnihal Erdoğan, 229-234, YEM, İstanbul 2016.
Tompkins, Joanne, Theatre’s Heterotopia – Performance and the Cultural Politics of Space, Palgrave Macmillan, London 2014.
Topinka, Robert J, “Foucault, Borges, Heterotopia: Producing Knowledge in Other Spaces”, Foucault Studies, No: 9, September, 54-70, University of Kansas, USA 2010.
Tuan, Yi-Fu, Space and Place: The Perspective of Experience, The University of Minnesota, London 1977.
Weiss, Elizabeth, Paleopathology in Perspective, Rowman & Littlefield, London 2015.
Zariç, Mahfuz, “Postmodernist Yapısal Eleştiri Bağlamında Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi Adlı Romanı”, Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, 46-75, Batman Üniversitesi, Batman 2014.