SELÇUKLU DÖNEMİ RESİM ÇALIŞMALARI

Selçuklu döneminde, İslam sanatı alanında, daha öncesinde rastlanmayan gelişmeler yaşanmıştır. Selçuklu sanatı sadece İran’ı değil, aynı zamanda diğer İslam ülkelerini de derinden etkilemiş ve İslam sanatının ana çizgisi ile, kalıcı örneklerin oluşmasında büyük rol oynamıştır. Büyük İslam filozoflarının ve bilginlerinin yetiştiği bu dönemde resim üzerindeki yorumlar da yeni bir boyut kazanmıştır. Genel olarak Selçuklu resim sanatını şu bölgelerde ve şehirlerde aramak gerekir. Horasan, Rey- Kaşan, Bağdat, Konya, Diyarbekir, Musul, Şam, Halep… Bunların ortak temelleri olduğu hâlde birbirinden farklılaşan tarzları da bulunmaktadır. İlk İslam minyatürleri Selçuklu döneminde Horasan'da görülmüştür. Horasan'da hazırlanan kitapların en önemlilerinden biri Semek Ayyar'dır. Büyük Selçuklu devletinin kurucusu Tuğrul Bey'in 1055'te Bağdat'a girerek Sultan unvanını alması, Selçuklu sanat ve kültürünün bu bölgede yayılmasının başlangıcıdır. Bağdat'ta resimlenmiş el yazmaları arasında Yunancadan Arapçaya çevrilen Kitâbül-Haşâyiş (Materia Medica), Hintli Beydaba'nın Kelile ve imne'si ile Harirî’nin Makamât'ı sayılabilir. Büyük Selçuklu döneminde kitap yapmak ve onu resimlendirmek yaygın hâle gelmiştir. Râhat-üs-Sudûr ve Âyet-üs-Sürûr'un yazarı Ravendî'nin ifadesine göre Arslan oğlu Tuğrul döneminde sanatçıların rahat bir hayatı vardı. Anadolu Selçuklu dönemine ait minyatürlü yazma örnekleri ise XII. ve XIII. yüzyıllardan kalmadır. Kitabül-Haşâyiş, El-hiyel el-hendesiyeh, Süverül-Kevâkibi’s-Sabite, Varka ve Gülşah ile Tezkire isimli el yazmaları bunların en önemlileridir.

Anahtar Kelimeler:

Minyatür, Selçuklu, Selçuklu Minyatür, Selçuklu Sanatı

PDF

___

Aslanapa, Oktay, Türk Sanatı, (5. bs), Remzi Yayınevi, İstanbul, 1999.
Başkan, Seyfi, Başlangıcından Cumhuriyet Dönemine Kadar Türklerde Resim, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara, 2009.
Can, Yılmaz- Gün, Recep, Türk İslam Sanatları ve Estetiği. (2. bs.). Kayıhan Yayınevi, İstanbul, 2011.
Fethil-Ferbud, F., “Seyr-e Tahavvol-e Nuguş-e Perende ve Movcudat-e Esatiri-e Baldar Der Mensucat-e Al-e Buye ve Selcugi”, Negere Dergisi, Sonbahar, Sayı 12, Tahran, 1388 ş, s. 41-51.
Hillenbrand, Robert, İslam Sanatı ve Mimarlığı, (Çev. Çiğdem Kafescioğlu), Homer Kitabevi, İstanbul, 2005.
İnal, Güner, Türk Minyatür Sanatı- Başlangıçtan Osmanlıya Kadar, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı 63 Ankara.
İpek,M. Selim, “Arap Edebiyatında Fabl Türü”, Nüsha- Şarkıyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 35, 2012/II, s. 79-92.
Katli- Margarita- Hamby- Loei, Honar-e Selcugi ve Harezmi, (Çev. Yaghub Ajend), Movla Yayınevi , Tahran, 1376 ş.
Kühnel, Ernest, History of Miniature Painting and drawing, A Survey of Persian Art, III, P. 1830.
Memiş, Ekrem, Eski Çağda Türkler, Çizgi Kitapevi, Konya, 2002.
Pakbaz, R., Naggaşi-e İran Az Dirbaz Ta Emruz, Zerrin ve Simin Yayınevi, Tahran, 1380 ş.
Piper, D. (Ed.), The History of Art: II The Random House Library of Painting and Sculpture Volume 3. Random Hause- New York.
Pope, A., Şahkarhaye Honar-e İran, (Çev. Perviz Natel Hanleri), İlmi ve Ferhengi Yayınevi, Tahran, 1384 ş.
Şerifzadeh, S. A., Tarih-e Negargeri Der İran, Hovzeye Honeri Yayınevi, Tahran, 1375 ş.
Yetkin, S. K., İslam Sanat Tarihi, Güven Basımevi, Ankara, 1954.
Yetkin, S. K., İslam Ülkelerinde Sanat, Karaca Ofset Basımevi, İstanbul, 1974.
Yurdaydın, H. G., “Başlangıcından XIII. Yüzyıl Solaraına Kadar Müslüman Minyatürü”, Yıllık Araştırmalar Dergisi II. A. Ü. İlahiyat Fakültesi, Türk ve İslam Sanatları Tarihi Enstitüsü, s. 181- 192.
http://www.kulturelbellek.com
http://fa.wikipedia.org
http://tr.wikipedia.org
http://vista.ir/article