Maurizio SARA, Giulia CASAMENTO, Antonio SPINNATO

Density and breeding of Muscardinus avellanarius L., 1758 in woodlands of Sicily

Fındık faresi Sicilya'da yaşamakta olan en ender karasal memelidir. Bu çalışmada, yapay yuva-kutuları kullanılarak Madonie Regionale Park ormanlarındaki mevcut durum hakkında bir envanter araştırması yapılmıştır. Eylül 1995'den Eylül 1998 kadar beş örnek alandaki kutu yuvalar ayda bir kez olmak üzere toplam 3468 kez kontrol edilmiş ve 525 hayvanın kaydı yapılmıştır. DAT indeksleri, kolşik kuşağın karışık yaprakdöken meşe ormanlarında (%25-30,5) ve karışık fındık korularındaki (%10,6) göreceli çokluğun, saf kayın (%4,3) ya da pırnal meşeliklerdekinde (%0,7) daha yüksek olduğunu göstermiştir. Tür bakımından zengin ve yoğun bir ormanaltı vejetasyonunun bulunmaması türün bolluğunu kısıtlayan en önemli faktörlerden biridir. Yoğunluk da (ergin birey/1 ha) karışık yaprakdöken ormanlarda (8,2/lha), fındık korularına göre (4,6/lha) daha yüksek çıkmıştır. Kutu yuva kullanımı tümyıl boyu süreklilik gösterir, kullanım Mayıs-Haziran ve Kasım-Aralık olmak üzere iki devrede en üst düzeye çıkar, Kontrollerde toplam 34 kez yenidoğan yavrulara rastlanmıştır, bunların %67'si Eylül-Aralık aylan arasında yer alır. Üreme Kasım ve Aralık aylarında en üst düzeydedir. Ortalama yavru sayısı 4,2 (± 1.4; min-max: 1-8) dir, İlkbahardaki yavru sayısı Sonbahar ve Kışa göre daha azdır. Uyuşukluk görülmez ya da kar ve soğuk hava koşulları sırasında bir kaç günlük ya da haftalık çok kısa bir süreye indirgenmiştir. Ortalama vücut ağırlığı 20g dolaylarındadır ve yılboyunca bir değişim göstermez, kış yağlanması yoktur. Fındık faresinin Sicilya populasyonu türün yayılış alanının güney sınırında bulunur, ancak yazları kuru ve sıcak olan ve başedilmesi çok zor görülen bir mevsime sahip Akdeniz Biom'una çok iyi bir uyum sağlamıştır. İndirgenmiş uyuşukluk, kararlı vücut ağırlığı, sürekli üreme ve bunu izleyen bimodal populasyon çevrimi bu uy umsal sürecin temel özellikleridir.

Anahtar Kelimeler:

ekosistem, hayvan ekolojisi, Sicilya, Akdeniz Bölgesi, fareler, mevsimsel değişimler, uyuşukluk, orman ekolojisi, populasyon yoğunluğu, üreme

Muscardinus avellanarius L., 1758' un Sicilya ormanlarındaki yoğunluğu ve üremesi

The common dormouse is the more rare terrestrial mammal living in Sicily. An inventory of its presence in woodlands of the Madonie Regional Park has been carried out by the use of artificial nest-boxes. From September 95 to September 98, six sample areas were monitored monthly, resulting in 3468 checks and 525 records of animals. Relative frequency, by the DAT index, proved to be higher in mixed deciduous oak woodlands (25 and 30.5%) of the colchic belt and in the mixed hazel groves (10.6%), than in the pure stands of beech (4.3%) or ilex (0.7%). The absence of a dense and rich in species understorey is one of the major factors limiting the species' abundance. Density per hectare proved also to be higher in the mixed deciduous wood than in the hazel grove (8.2 vs 4.6 adults). Nest-boxes occupancy is continuous throughout the year and shows two peaks; the first in May-June; the second in November-December, nest-boxes are deserted only during August. The 67% of the checked litters (n = 34) took place from September to December; this latter and November are the peak months of reproduction. The mean litter size was 4.2 (± 1.4; min-max: 1-8), but the spring litter size was smaller than those occurring during fall and winter. Torpor is lacking or very reduced in the studied and occurs just for few days, or weeks during cold weather perturbations and snow. The average body weight is around 20 grams, and is steady all along the year, winter fattening being absent. The Sicilian population of common dormouse is at the southern limit of the species' range, but is well adapted to the Mediterranean biome, where the dry and hot summer seems the season more difficult to deal with. Reduced torpor, steady body weight, continuous reproduction and the consequent bimodal population cycle are the major features of this adaptative process.

Keywords:

ecosystems, animal ecology, Sicily, Mediterranean Region, mice, seasonal variation, torpor, forest ecology, population density, reproduction,

___

1. Alcover, J.A., Gosalbez, J. Estudio comparado de la fauna de micromamiferos de las islas Baleares y Pitiusas. Bull. Ecol., 19:321-328, (1998). 2. Cristaldi, M., Amori, G. Perspectives pour une interprétation historique des populations éoliennes de Rongeurs. Bull. Ecol., 19:171-176, (1998). 3. Burgio, E. Le attuali conoscenze sui mammiferi terrestri quaternari della Sicilia. Prima Sicilia, 55-72, (1997). 4. Sarà, M., Casamento, G. Distribution and ecology of the Gliridae in Sicily: a preliminary account. Hystrix, 6:161-168, (1994). 5. Morris, P., Bright, P., Wood, D. Use of nestboxes by the dormouse Muscardinus avellanarius. Biol. Conserv., 51:1-13, (1990). 6. Pucek, L. Trap response and estimation of numbers of shrews in removal catches. Acta theriol., 14(28).403-426, (1969). 7. Cassaing, J., Croset, H. Organisation spatiale, competition et dynamique des populations sauvages de souris (Mus spretus Lataste et Mus musculus domesticus Rutty) du Midi de la France. Z. f. Saugetierkunde Bd., 50:271-284, (1985). 8. Bright, P., Morris, P. Habitat requirements of dormice Muscardinus avellanarius in relation to woodland management in Southwest England. Biol. Conserv., 54:307-326, 1990. 9. Bright, P., Morris, P. Ranging and nesting behaviour of the dormouse Muscardinus avellanarius in diverse low-growing woodland. J. Zool. Lond., 224:177-190, 1991. 10. Juskaitis, R. The structure and dynamics of common dormouse (Muscardinus avellanarius L.) population in Lithuania. Hystrix, 6(1-2):273-279, 1994. 11. Juskaitis, R. Use of nestboxes by the common dormouse (Muscardinus avellanarius L.) in Lithuania. Nat. Croat., 6:177-188, 1997a. 12. Vogel, P., Frey, H. L’hibernation du muscardin Muscardinus avellanarius (Gliridae, Rodentia) en nature: nids, fréquence des reveils et température corporelle. Bull. Soc. Vaud. Sc. Nat., 83.3:217-230, 1995. 13. Vogel, P. Hibernation of recently captured Muscardinus, Eliomys and Myoxus: a comparative study. Nat. Croat., 6:217-231, 1997. 14. Juskaitis, R. Breeding of the common dormouse (Muscardinus avellanarius L.) in Lithuania. Nat. Croat., 6:189-197, 1997b.