Bilişüstü Farkındalık ve Geliştirilmesi

Bireyin öğrenme sırasında gerçekleştirdiği bilişsel süreçlerin ve stratejilerin farkında olması ve öğrenmesini yönlendirmesi bilişüstü (metacognition) kavramı ile açıklanmaktadır. Kişinin düşünme, anlama ve kendi öğrenmesini kontrol etme yeteneği olarak da tanımlanabilir. Bilişüstü farkındalık ise bireyin kendi performansını doğrudan yükseltecek bir yolda planlama, sıralama, izleme ve daha iyi uygulama yetisidir. Öğrencilere bilişüstü becerilerin öğretimi onların başarılarında önemli bir artışa neden olabilir. Öğrenciler kendi düşünce süreçleri üzerinde düşünebilmeyi öğrenirler ve zor işlerde kendi başlarına düşündükleri belirli öğrenme stratejilerini uygularlar. Düşünme becerileri ve çalışma becerileri bilişüstü becerilerinin örnekleridir. Öğrencilere kendi kavrayışlarını değerlendirmek, problemleri çözmek, çalışmak için ne kadar zamana ihtiyacı olduğunu belirlemek veya çalışmak için etkili bir plan geliştirmek amacı ile bilişüstü beceriler öğretilebilir. Bilişüstü beceriler anlamadığımız zaman nasıl bilmemiz gerektiğini ve kendimizi nasıl düzeltmemiz gerektiğinin farkındalığıdır.

Anahtar Kelimeler:

Bilişüstü, bilişüstü farkındalık, öğrenme

-

Individual's being aware of cognitive processes during learning and strategies and directing his learning are defined by metacognition concept. It may also be defined as an ability, individual's thinking, understanding and controlling his own learning. Metacognitive awareness is ability to planning, ranking and implementing in a way to raise directly his / her own performance. Teaching of metacognitive abilities for students may lead a significant increase in their success. Students learn to think about their own thinking processes and they implement specific learning strategies that they thought on their own in difficult tasks. Thinking abilities and studying abilities are examples of metacognitive abilities. For the purpose of evaluating their own understandings, solving problems, determining how much time needed to study or making an effective plan, students can be taught metacognitive abilities. Metacognitive abilites are the awareness of how we get to know and correct ourselves when we do not understand

Keywords:

Metacognition, metacognitive awareness, learning,

PDF

___

Sonuç olarak bu alan yazın araştırması göstermektedir ki; yurtiçi ve yurt dışında bilişüstü ve
bilişüstü farkındalık ile ilgili çalışmalar incelendiğinde çalışmaların özellikle çocuk örnekleminde
bilişüstü farkındalığın değişkenler üzerinde anlamlı farklılığa yol açtığı sonuçları ile karşılaşılırken,
yetişkinler ile yapılan çalışmalardaki sonuçlar ise değişkenlik göstermektedir.
Akyol, G. (2009). “The Contribution of Cognitive and Metacognitive Strategy Use to Seventh Grade Student’s Science
Achievement”, METU, Unpublished Master Thesis, Alanso, E. (1999). “A Meta-Analysis of the Metacognation of Gifted Children”, Miami Institute of Psychology of the
Caribbean Center for Advanced Studies Miami, Florida, for the degree of doctor of Psychology, UMI number: 9925122 Anderson, D. & Walker, R. (1990). “Approaches to Learning of Beginning Teacher Education Students”. (Eds: M.Bezzina
- J.Butcher) The Changing Face of Professional Education. Collected Papers of the AARE Annual Conference,
Sydney University, Sydney: AARE. Anderson, V. ve Hidi, S. (1989). “Teaching Students to Summerize” Educational Leadership, 46, (29).8. Bakopanos, V. ve White, R. (1990). “Increasing Neta-Learning Part 1, Encouraging Students To Ask Questions”, SET Research
Information For Teaching, 1(11). Biggs, J. (1987). “Reflective Thinking and School Learning. An Introduction to The Theory and Practice of
Metacognition”, SET Research Information for Teachers, 2, (10). Blakey, E. ve Spence, S. (1999). “Thinking For the Future”. Emergency Librarian, May/June.17, 11-13. Brown, A. L. ve Deloache, J. S. (1978). “Skills, Plans and Self-regulation”, Children’s Thinking: What Develops? In R. S.
Siegel (Eds..) 3-35. N.J. Erlbaum: Hillsdale, Brown, A. (1987). “Metacognition, Executive Control, Self-regulation, and Other More Mysterious Mechanisms”, In F.
Weinert and R. Kluwe (Eds.), Metacognition, Motivation, and Understanding, 65-116. NJ.Erlbaum: Hillsdale, Butler, D. L. (1998). “The Strategic Content Learning Approach to Promoting Self-regulated Learning: A Report of Three
Studies”, Journal of Educational Psychology, 90,682-697. Cardelle Elawar, M. (1992). “Effects of Teaching Metacognitive Skills to Students With Low Mathematics Ability”,
Bildiri Kitabı, Ankara. Cilt:1,197-203. Çetin, B. (2006). “İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Bilişüstü Becerilerinin İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi Ulusal Sınıf
Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı cilt:2, Ankara Çiçekçioğlu, D. (2003). The Effects of Direct and Integrated Instruction of Cognitive and Metacagnitive Reading Strategies
at Awareness-Rasing Level on Reading Proficiency and Strategy Use, Middle East Tecnical University, Master Thesis. Dart, B. C. ve Clarke, J. A. (1990). “Modifying the Learning Environment of Students to Enhance Personal Learning”, In
M.Bezzina ve J.Butcher (Eds.). The Changing Face of Professional Education. Collected Papers of the AARE
Annual Conference, Sydney University, Sydney:AARE Demirel, Ö. (2001). Eğitim Sözlüğü, Ankara: PegemA Yayıncılık. Derry, S. J. (1989). “Putting Learning Strategies to Work”, Educational Leadership 46, 4-10. Duru, M. K. (2007). İlköğretim Fen Bilgisi Dersinde Beyin Fırtınası İle Öğretimin Başarıya, Kavram Öğrenmeye ve
Bilişüstü Becerilere Etkisi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erden, M. ve Akman, Y. (1997). Eğitim Psikolojisi; Gelişim-Öğrenme-Öğretme, Ankara: Arkadaş Yayınevi. Erdoğan, B. (2007). The Effect of Physical Manipulative With or Without Self-Netacognitive Questioning on Sixth Grade
Students’ Knowledge Acquisition in Polygons, METU Unpublished Master Thesis. Erdoğan, S. (2008). Drama ile Matematik Etkinlikleri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Fidan, N. (1986). Okulda Öğrenme ve Öğretme, Ankara: Kadıoğlu Matbaası. Flavell, J. H. (1976). “Metacognitive Aspects of Problem Solving”, In L. R. Resnick (Ed.), The Nature of Intelligence,
Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum. Flavell, J. H. (1987). “Speculations About the Nature and Development of Metacognition”, In F. Weinert and R. Kluwe (Eds.),
Metacognition, Motivation, and Understanding, 21-29. Lawrence Erlbaum: Hillsdale, NJ. Gürşimşek, I., Çetingöz, D., Yoleri, S. (2009). “Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilişüstü Farkındalık Düzeyleri
ile Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi” 1. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs 2009,
Çanakkale. (http://oc.eab.org.tr/egtconf/pdfkitap/pdf/217.pdf ) (13.01.2010). Hamlin, T. M. (2001). Effects of Learning-Style Strategies and Metacognition on Adult’s Achievement, St. John’s
University School of Education and Human Services, Unpublished Phd of Education theses, UMI number: 3023376 Jacobs, J. E., ve Paris, S. G. (1987). “Children's Metacognition About Reading: Issues In Definition, Measurement, and
Instruction”, Educational Psychologist, 22, 255-278. Johnson, C. (2002). “Drama and Metacognition”, Early Child Development and Care, 172, 595-602. Kluwe, R. H. (1987). “Executive decisions and Regulation of Problems Solving Behavior”, In F. E. Weinert ve R. H. Kluwe
Australia Pty Limited, Prentice Hall. Okur, S. (2008). Student’s Strategies, Episodes’ and Metacognitions in the Context of PISA 2003 Mathematical Literacy
Items, METU, Unpublished Master Thesis. Olgun, A. (2006). Bilgisayar Destekli Fen Bilgisi Öğretiminin Öğrencilerin Fen Bilgisi Tutumları, Bilişüstü Becerileri ve
Başarılarına Etkisi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Özcan Küçük. Z. Ç. (2000). Bilişüstü Becerilerin 6. Sınıf Öğrencilerine Öğretilmesi, Boğaziçi Üniversitesi Ortaöğretim
Fen ve Matematik Eğitimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Özcan, Z. Ç. (2007). Sınıf Öğretmenlerinin Derslerinde Bilişüstü Beceri Geliştiren Stratejileri Kullanma Özelliklerinin
İncelenmesi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Özsoy, G. (2006). “Problem Çözme ve Üstbiliş”, Gazi Üniversitesi Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı cilt:1,
235-2 Ankara Perry, K. E. (1998). “Young Children’s Self-regulated Learning and Contexts That Support It”, Journal of Educational
Psychology, 90, 715-729. Pressley, M. ve WOLOSHYN, V. (1995). Cognitive Strategy Instruction That Really Improves Children’s Academic
Performance. Cambridge MA: Brookline. Rinehart, S. D., Stahl, S. A. ve Erickson, L. G. (1986). “Some Effects of Summarization Training on Reading and Studying”,
Hartman (Ed.) Kluwer Academic Publischers, London. Selçioğlu Demirsöz E. (2010). Yaratıcı Dramanın Öğretmen Adaylarının Demokratik Tutumları, Bilişüstü Farkındalıkları
ve Duygusal Zekâ Yeterliliklerine Etkisi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Yayımlanmamış Doktora Tezi Senemoğlu, N. (2003). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya Ankara: Gazi Kitabevi. Slawin, R. E. (2003). Educational Psychology, Theory and Practice Boston: Allyn and Bacon, USA. Swan, S. ve White, R. (1990). “Increasing Meta-Learning. Part. 2 Thinking Books”, SET Research Information for
Teachers. 2 (11). Topçu, A. (2005). The Effect Of The Web Based Asynchronous Teaching Method Course On The Pre-service Teaches’
Achievement, Metacognition and Attitudes Towards Computer, www and Web Based Course, Middle East
Technical University Unpublished PhD Thesis. Watkins, D. ve Hattie, J. (1981). “The Learning Progress of Austrialian University Students: Investigations of Contextual
Personological Factors”. British Journal of Educational Psychology, 51, 384-393. Weinstein, C. E. ve Mayer, R. E. (1986). The Teaching of Learning Strategies”, In M.C. Wittrock (ed.) Handbook of
Research on Teaching New York: Macnillan, 315-327. New York. Weinstein, R. S. (1989). “Perceptions of Classroom Processes and Student Motivatoin: Children’s Views of self-Fulfilling
Prophecies” In C. Ames ve R. Ames (Eds.). Research on Motivation in Education: U.3, Goals and Cognitions.
Orlando: Academic Press. White, R. T. ve Gunstore, R. F. (1989). “Meta-learning and Conceptual Change”, International Journal of Science
Education, 11, 577-586. Wilburne, J. M. (1997). The Effect of Teaching Metacognition Strategies to Pre-service Elementary School Teachers on
Their Mathematical Problem-Solving Achievement and Attitude, Temple University Graduate Board, for the degree
of doctor of Education, UMI number:9724297 Winne, P. H. (1996). “A Metacognitive View of Individual Differences in Self-Regulated Learning” Learning and
Individual Differences, 8, 327-353. Winne, P. H. (1997). “Experimenting to Bootstrap Self-Regulated Learning”, Journal of Educational Psychology, 89. 397- 410. Wood, E., Motz, M. ve Willoughby, T. (1998). “Examining Student’s Retrospective Memories of Strategy Development”,
Journal of Educational Psychology, 90,698-704. Wright, J. ve Jocobs, B. (2003). “Teaching Phonological Awareness And Metacognitive Strategies to Children With
Reading Difficulties: A Comparison Of Two İnstructional Methods”, Educational Psychology, 23,(l). Veenman, M. V. J, Hout Wolters, B. H. A. M., Afflerbach, P. (2006). “Metacognition and Learning: Conceptual and
Methodological Considerations” Metacognition and Learning, 1, 3-14. Vygotsky, L. S. (1978). Mind in Society. Cambridge MA: Harvard University Press. Yabaş, D. (2008). Farklılaştırılmış Öğretim tasarımının Öğrencilerin Özyerlik Algıları, Bilişüstü Becerileri ve Akademik
Başarılarına Etkisinin İncelenmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yildiz, E. (2008). 5E Modelinin Kullanıldığı Kavramsal Değişime Dayalı Öğretimde Üst Bilişin Etkileri: 7. Sınıf Kuvvet
Ve Hareket Ünitesine Yönelik Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Yayımlanmamış Doktora Tezi. Yilmaz, B. H. (2003). Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Problem Çözme Becerilerinde Bilişüstü Eğitimin Etkileri, Boğaziçi
Üniversitesi, Ortaöğretim Fen ve Matematik Eğitimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Zimmermann, B. J. (1995). “Self-Regulation Involves More Than Metacognitive Knowledge of Reading Strategies in An
Acquisition-poor Environment”, Language Awareness, 10, 268-288.