Türkiye’de Sigorta Sahipliğinin Hanehalklarının Sağlık Harcamalarına Olan Etkisi: Sağlıkta Dönüşüm Programı Kapsamında bir Uygulama

Sağlık hizmetleri finansmanında, risk paylaşım mekanizması olarak nitelendirilen “sigorta” hizmet ödemelerinde dayanışma temeline dayalı bir yöntemdir. Kamu ya da piyasa ekonomisi aracılığıyla sağlık hizmetleri talebini destekleyip fon akımını garantileyen sigortalar; her ne kadar belirsiz talebe karşı ekonomik yükten koruma sağlasa da, sosyal güvenlik sigortaları sağlık hizmet talebinde fiyat esnekliğinin düşmesine neden olmakta ve gereksiz talebin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Buna bağlı olarak kamunun sağlık harcamalarında artışlar meydana gelmektedir. Türkiye’de de benzer bir değerlendirmeyle, sağlık harcamalarını kontrol almak için sosyal güvenlik kapsamında olan bireylerin sağlık hizmet talebinde harcamalara olan katılımlarını sağlayan düzenlemeler gündeme gelmiştir. Bu bağlamda; Türkiye’de, 2003 yılında uygulamaya konulan Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) kapsamında sosyal güvenlik ve sigorta sistemlerine dönük çeşitli politikalar uygulanmaya başlanmış ve sağlık harcamalarındaki artışları kontrol altına alınmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada, Türkiye’de hanehalklarının sağlık harcamamalarını diğer bir ifadeyle, sağlık talebini belirleyen etkenler sahip oldukları sigorta türlerine göre ampirik olarak analiz edilmiş ve sosyal güvenlik ve sağlık politikalarının, hanehalklarının sağlık harcamaları üzerindeki etkileri irdelenmiştir. Analiz sonuçlarında, hanehalklarının sahip oldukları sigorta türlerine göre harcama düzeyleri değişmekle birlikte; uygulanan politika değişikliğinin sosyal güvenlik sistemine dahil olan hanehalkları arasında harcama yapma eğilimini arttırdığı tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Sağlık Finansmanı, Sağlık Harcamaları, Sosyal Güvenlik, logit model

The Impact of Having Insurance on Households Healthcare Expenditures in Turkey: An Application Within the Context of the Health Transformation Programme

In healthcare financing, insurance is one of the important mechanism which is described as a risk sharing that based on solidarity in healthcare payments. Insurance that supports the demand for health services through public or market economy and guarantees the flow of funds; although it provides protection from economic burden against uncertain demand, social security insurance leads to lower price elasticity in demand for health services and leads to unnecessary demand. Thus, public health spending increases. Turkey also with an assessment similar, regulations taken to agenda to take control of health expenditures, it has asked for user contributions from individuals under social security. In Turkey, facing a variety of policies to social security and insurance system implemented in 2003 in the Health Transformation Program (HTP) has been implemented and grabbing the increase in health spending has attempted to take control. In this study, their health expenditure of households in Turkey, in other words, determinants of demand of household according to the type of having insurance have been analyzed empirically and the effects of social security and health policies on the health expenditures of households have been examined. In the results of the analysis, although the spending levels of households vary according to the types of insurance they have; It has been determined that the policy change has increased the tendency to expenditures among households in the social security system.

Keywords:

Health Financing, Health Expenditures, Social Security, logit model,

PDF

___

Akkuş, Ö.& Özkoç, H. (2016). Stata Uygulamalı ile Nitel Veri Analizi, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Altay, A. (2007). “Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Yeni Açılımlar ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi” Sayıştay Dergisi, 64, 33-58.
Atılgan, E. (2015). Sağlıkta Dönüşüm Programının Türkiye'de Sağlık Hizmetleri Talebi Üzerine Etkileri, Sosyal Güvenlik Dünyası Dergisi, 18(96), 8-23.
Başara B. & Şahin, İ. (2008). “Türkiye’de Cepten Yapılan SağlıkHarcamalarını Etkileyen Etmenler” H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 2: 319-340.
Çelik,Y. (2011). , Sağlık Ekonomisi, Siyasal Kitabevi, Ankara. Dewar, D. M. (2010). Essentials of Health Economics, United States of America Jones and Bartlett Publishers.
Ekman B. (2007). “Community-Based Health Insurance in Low-income Countries: A Systematic Review of the Evidence”, Health Policy Plan (19), 249-70.
Erol, H. & Özdemir, A. (2014). “Türkiye’de Sağlık Reformları ve Sağlık Harcamalarının Değerlendirilmesi” SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 4 (1), 9-34. Feldstein, P. (1992). Health Care Economics. New York: John Wiley and Sons
Fonseca, R. & Zheng, Y. (2011), “The Effects of Education on Health Cross Country Evidence”, RAND Working Papers, 864.
Getzen, T. E. (2007). “Health Economics and Fınancing Health”, 5th Edition. ISBN 978-1-118-18490-5.
Getzen, T. E. (2013). Health Economics and Financing, John Wiley & Sons, Inc 5th Ed.
Getzen, T.E (2001). “Health Care is An Individual Necessity and A National Luxury: Applying Multilevel Decision Models to The Analysis of Health Care Expenditures” Journal of Health Economics 19, 259–270
Gotsadze, G., Bennett, S., Ranson, K. & Gzirishvili, D. (2005) . “Health Care-Seeking Behaviour and Out-Of-Pocket Payments in Tbilisi Georgia” Health Policy and Planning. 20(4), 232-242.
Groot, W. & Brink,H.M. (2007), “The Health Effects of Education”, Economics of Education Review, (26) 186-200.
Henderson, J. W. (2005). Health Economics and Policy (Third edition). Minnesota: South- Western Thomson.
Hopkins, S. & Cumming, J. (2001). “The Impact of Change in Private Health Expenditures on New Zealand Households” Health Policy, 58(3), 215-229.
Hosmer, D.W. & Lemenshow, S. (2000). Applied Lojistic Regression, Winley-Interscience Publication, Second Edition.
Kurtulmuş, S. (1998). Sağlık Ekonomisi ve Hastane Yönetimi. İstanbul: Değişim Dinamikleri Yayınları.
Liu, G & Zhao Z. (2006) “Urban Employee Health Insurance Reform and The Impact on Out-Of-Pocket Payment in China.” The International Journal of Health Planning and Management, 21 3 :211-28.
Manning, W.G., Newhouse, J.P.,Duan, N., Keeler, E.B & Leibowitz, A. (1987). “Health Insurance and the Demand for Medical Care: Evidence from a Randomized Experiment” The American Economic Review Vol. 77, No. 3, 251-277.Mills, A. & Gilson, L. (1988). “Health Economics for Developing Countries: A Survival Kit, Evaluation and Planning Centre for Health Care”, London School of Hygiene and Tropical Medicine.
Minh, H. V., Phuong, N. T.K., Saksena P., James D.C. & Xu, K. (2013). “Financial Burden of Household Out-of Pocket Health Expenditure in Viet-Nam: Findings from The National Living Standard Survey 2002-2010”, Social Science and Medicine (96) 258- 263.
Normand, C. & Thomas, S. (2008), “Health Care Financing and the Health System”, içinde Health Systems Policy, Finance and Organization, Edittör. G. Carrin, Gennova, 149-163.
Saraçoğlu, S. & Öztürk, F. (2017). “Sağlık Hizmetlerine Yönelik Talebin Belirleyicileri: Türkiye Üzerine Bir Uygulama” İş ve Hayat, Sayı,4: 293-342.
Somkotra, T. & Lagrada, L.P. (2009). “The Impact of The Universal Coverage Policy Which Households Are at Risk of Catastrophic Health Spending: Experience in Thailand After Universal Coverage”, Health Affairs, 28 (3) 467-478.
Tokatlıoğlı, İ., Tokatlıoğlu, Y. (2018). “Türkiye’de Katastrofik Sağlık Harcamaları ve Bu Harcamaları Belirleyen Faktörler: 2002-2014 Dönemi” Sosyoekonomi, Vol. 26(35), 59-78.
Wagstaff, A. &van Doorslaer, E. (2003). “Catastrophe and Impoverishment in Paying for Health Care: with Applications to Vietnam 1993–98”, Health Economics, 12(11), 921–34.
Xu K. (2006). “Distribution of Health Payments and Catastrophic Expenditures: Methodology, Department of ‘‘Health System Financing”, World Health Organization.
Yardım, M.S., Cilingiroglu, N. & Yardim, N.(2014). “Financial Protection in Health in Turkey: The Effects of the Health Transformation Programme”, Health Policy and Planning, (29), 177–192.
Yıldırım, H.H., Yıldırım, T. & Erdem, R. (2011). “Sağlık Hizmetleri Finansmanında Kullanıcı Katkıları: Genel Bir Bakış ve Türkiye İçin Bir Durum Değerlendirmesi” Amme İdaresi Dergisi, Cilt 44, Sayı 2, 71-98.