Rıdvan KIZILKAYA, Volkan DEDE, Orhan DENGİZ, Abdurahman AY

Ilgaz dağlarında farklı periglasyal şekiller üzerinde oluşmuş topraklara ait özelliklerin dehidrogenaz enzim aktivitesine etkisi

Yapılan çalışmanın amacı, Ilgaz Dağlarının zirve kuşağında farklı yüksekliklerde gelişmiş periglasyal şekillerden girland ve taş kümesi üzerinde oluşmuş toprakların fiziko kimyasal özellikleri ve yükseltilerinin dehidrogenaz enzim aktivitesi üzerine olan etkilerinin belirlenmesidir. Bu amaçla 1943 m ile 2395 m yükseltiler arasında dokuz adet girland ve 2089 m ile 2380 m arasında altı adet taş kümesi oluşumu belirlenmiş ve bu noktalardan toplam 15 adet toprak örneklemesi yapılmıştır. Girland üzerinde oluşan toprakların pH değerleri hafif asit ile hafif alkalen reaksiyon arasında değişmekte olup, ortalama 7.06’dır. Organik madde içerikleri çok fazla değişkenlik göstermekte olup, % 1.88 ile % 12.72 arasında değişmektedir. Toprakların genel bünye özellikleri kumlu kil tın, tın, killi tın şeklinde olup kil % 14,09 ile % 35.09 arasında, silt % 19.18 ile % 38.15 ve kum ise % 33.65 ile % 60.82 arasında değişmektedir. Taş kümelerinde oluşan topraklar ise girland topraklar gibi hafif asit ile hafif alkalen reaksiyonludur ve organik madde içerikleri %2.03 ile %12.24 arasında değişmektedir. Topraklar tın ve killi tın bünyelidirler. Dehisrogenaz aktivitesinin Girland üzerinde oluşan topraklarda 0.08-6.19 (ort. 0.95) g TPF g-1 24h arasında, taş kümeleri üzerinde oluşan topraklarda 0.09- 2,69 (ort. 1.31) g TPF g-1 24h arasında değiştiği belirlenmiştir. Her iki şekile ait topraklarda agregat stabilite değerleri ve dehidrogenaz enzim aktivitelerinde yükseklik artışı ile azaldığı, toprakların organik madde içerikleri ile dehidrogenaz aktivitesi arasında önemli pozitif korelasyonların bulunduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Periglasyal şekiller, dehidrogenaz, girland, taş kümesi, toprak oluşumu

Effect of soil properties formed on various periglacial shapes in Ilgaz Mountain on dehydrogenase enzyme activity

The aim of this study is to examine the changes in dehydrogenase enzyme activity in different soils formed on garland and stone clusters periglacial shapes developed on different elevation of Ilgaz Mountain. For this purpose, nine garlands located at between 1943 m and 2395 m and six stone clusters formed between 2089 and 2380 m were determined and total 15 soil samples were collected from these shapes to detect their some physico-chemical properties and dehydrogenase enzyme activities. Garland soils have slightly acid and slightly alkaline reaction and mean value of pH is 7.06. Organic matter content showed high variation and changed between 1.88% and 12.72%. In addition soil texture of these soils are sandy loam, loam and clay loam and percent of clay, silt and sand changed as 14.09%-35.09%, 19.18%-38.15% and 33.65%-60.82%, respectively. Soil reaction of stone clusters soil showed similar with girland soils. They have also slightly acid and slightly alkaline soil reaction. While dehydrogenase enzyme activity was determined between 0.08-6.19 (mean 0.95) g TPF g-1 24h in garland soils, 0.09-2.69 (mean 1.31) g TPF g-1 24h was found in soils of stone cluster. Their organic matter varied between 2.03% and 12.24%. Their textures are also loam and clay loam. Finally, it was determined that aggregate stability and dehydrogenase enzyme activity of soils in both shapes decreased with increasing of elevation.

Keywords:

Periglacial shapes, dehydrogenase, garland, stone cluster, soil formation,

PDF

___

Anonim, 2009. Ilgaz dağı milli parkı ölçekli uzun devreli gelişme planı. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Milli Parklar Dairesi Başkanlığı.
Benefield CB, Howard PJA, Howard DM, 1977. The estimation of dehydrogenase activity in soil. Soil Biology and Biochemistry 6, 67–70.
Bolton H, Elliott LF, Papendick RI, Bezdicek DF, 1985. Soil microbial biomass and selected soil enzyme activities: effect of fertilization and cropping practices. Soil Biology and Biochemistry 17, 297–302.
Bouyoucos GJ, 1962. Hydrometer method improved for making particle size analysis of soils. Agronomy Journal 54, 464‒465.
Celilov C, Dengiz O, 2019. Erozyon duyarlılık parametrelerinin farklı enterpolasyon yöntemleriyle konumsal dağılımlarının belirlenmesi: Türkiye, Ilgaz milli park toprakları. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 6, 242-256.
De Luca TH, Keeney DR, 1993. Soluble antrone-reactive carbon in soils: effect of carbon and nitrogen amendments. Soil Science Society America Journal 57, 1296 - 1300.
Dengiz O, Kızılkaya R, Erkoçak A, Durmuş M, 2013. Variables of microbial response in natural soil aggregates for soil characterization in different fluvial land shapes. Geomicrobiology Journal 30, 100-107.
Erkoçak A, Dengiz O, 2019a. Yarı nemli ılıman iklim koşullarında farklı eğim ve farklı arazi örtüsü altında toprak gelişimi ve β-glikosidaz enzim aktivitesi değişimi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi 7(1), 21- 27.
Erkoçak A, Dengiz O, 2019b. Variation of dehidrogenase enzyme activity and different pedogenetic development on weathered basaltic toposequences. Black Sea Journal of Agriculture 1(4), 127-132.
Gülser C, Candemir F, Kanel Y, Demirkaya S, 2015. Effect of manure on organic carbon content and fractal dimensions of aggregates. Eurasian Journal of Soil Science 4(1): 1-5.
Gülser, C. 2018. Predicting aggregate stability of cultivated soils. Journal of Scientific and Engineering Research 5(11): 252-255.
Jackson ML, 1958. Soil Chemical Analysis, Prentice Hall Inc. Englewood Cliffs, New Jersey, USA. 498p.
Jonasson S, Michelsen A, Schmidt IK, 1996. Microbial biomass C, N and P in two arctic soils and responses to addition of NPK fertilizer and sugar: Implications for plant nutrient uptake. Oecologia 106, 507-515.
Kanar E, Dengiz O, 2015. Madendere havzası topraklarında arazi kullanım/arazi örtüsü ile bazı erozyon duyarlılık indeksleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 2, 15-27.
Kemper WD, Rosenau RC, 1986. Aggregate stability and size distribution, In: Methods of Soil Analysis Part 1 Physical and Mineralogical Methods. 2nd Edition, Klute, A., (Ed). American Society of Agronomy,-Soil Science Society of America. Madison, Wisconsin, USA. pp. 4225-442.
Kızılkaya R, Aşkın T, Bayraklı B, Sağlam M, 2004. Microbiological characteristics of soils contaminated with heavy metals. European Journal of Soil Biology 40, 95-102.
Leirós MC, Trasar-Cepeda C, Seoane S, Gil-Sotres F, 2000. Biochemical properties of acid soils under climax vegetation (Atlantic oakwood) in an area of the European temperate-humid zone (Galicia, NW Spain): General parameters. Soil Biology and Biochemistry 32, 733-745.
Lozinski W, 1909. Über die mechanische Vermitterung der Sandsteine im gemassigten klima, Bulletin International de I’Academie des Sciences de Cracovie class des Sciences Mathematique et Naturalles, 1, 1-25.
Manna MC, Kundu S, Singh M, Takar PN, 1996. Influence farmyard manure on dynamics of microbial biomass and its turnover and activity of enzymes under a soyabean-wheat system on a typic haplustert. Journal of The Indian Society of Soil Science 44(3), 409-412.
Masciandaro G, Ceccanti B, Ronchi V, Bauer C, 2000. Kinetic parameters of dehydrogenase in the assessment of the response of soil to vermicompost and inorganic fertilisers. Biology and Fertililty of Soils 32, 479–483.
Nannipieri P, Grego S, Ceccanti B, 1990. Ecological significance of the biological activity in soil. In: Soil Biochemistry. Bollag JM, Stotzky G (Eds.), vol. 6. Dekker, New York, USA, pp. 293–355.
Obbard JP, 2001. Measurement of dehydrogenase activity using 2-piodophenyl-3-p-nitrophenyl-5-phenyltetrazolium chloride (INT) in the presence of copper. Biology and Fertililty of Soils 33, 328–330.
Okur N, Kayıkçıoğlu HH, Tunç G, Tüzel G, 2007. Organik tarımda kullanılan bazı organik gübrelerin topraktaki mikrobiyal aktivite üzerine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 44(2), 65-80.
Özbek H, Kaya Z, Gök M, Kaptan H, 1993. Toprak bilimi kitabı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın no: 73, Ders Kitapları Yayın No: A-16, ss: 77-119, Adana.
Özdemir N, Gülser C, Kızılkaya R, Kop Durmuş Ö, Ekberli İ, 2018. Farklı pH Değerlerine Sahip Topraklarda Düzenleyici Uygulamalarının Dehidrogenaz Enzim Aktivitesi Üzerine Etkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 49(1), 21-27 .
Pepper IL, Gerba CP, Brendecke JW, 1995. Environmental microbiology: a laboratory manual. Academic Press, Inc. New York, USA.
Rossel D, Tarradellas J, 1991. Dehydrogenase activity of soil microflora: significance in ecotoxicological tests. Environmental Toxicology and Water Quality 6(1), 17–33.
Skujins J, 1973. Dehydrogenase: An indicator of biological activities in arid soil. Bulletin Ecological Communication (Stockholm) 17, 97-110.
Tabatabai MA, 1994. Soil enzymes. In: Methods of Soil Analysis, Part 2 Microbiological and Biochemical Properties. Mickelson SH, Bighan JM (Eds.), Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin, USA, pp. 775–826.
Trevors JT, 1984. Dehydrogenase activity in siol. A comparison between the INT and TTC assay. Soil Biology and Biochemistry 16, 673-674.
Tunçay T, Dengiz O, 2017. Yarı nemli ilıman iklim koşullarında farklı eğim ve farklı arazi örtüsü altında toprak gelişimi ve agregat stabilitesi değişimi. Toprak Su Dergisi 6(1), (36-43).
Türkeş M, Öztürk MZ, 2011. Uludağ’da Girland ve çember oluşumları. Coğrafi Bilimler Dergisi 9(2), 239-257.
Ülgen AN, Yurtsever N, 1995. Türkiye gübre ve gübreleme rehberi. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Ankara.
Wilding LP, Bouma J, Goss DW, 1994. Impact of spatial variability on interpretive modeling. In: Quantitative modeling of soil forming processes (Vol. 39). Bryant RB, Arnold RW (Eds). SSSA Special Publication, Madison, USA. p. 65–75.
Yurtsever N, 1984. Deneysel istatistik metodları. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. s.623.