TÜBERKÜLOZ VE YOKSULLUK: HASTALARIN SOSYO DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ, YAŞAM KOŞULLARI, YOKSULLUK VE TÜBERKÜLOZ HASTALIĞININ NEDENLERİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELERİ

Bu araştırma, hastanede yatarak tedavi gören tüberküloz (TB) hastalarının sosyo demografik özelliklerini, yaşam koşullarını ve yoksulluğa ilişkin değerlendirmelerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri Sağlık Bakanlığı Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesinde yatarak tedavi gören hastalardan bir soru kâğıdı aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmada yer alan hastaların öğrenim düzeyinin düşük (%59, 3’ü ilkokul ve daha düşük eğitimli), olduğu, iki ya da üç çocuklu ailelerden geldikleri, çoğunun işsiz olduğu (%38,8) ve yarıya yakınının (%47,1) sosyal güvencesinin olmadığı, düşük gelirli (Ortalama gelir, 545,68 TL) ailelerden geldikleri ve kötü koşullara sahip evlerde yaşadıkları belirlenmiştir. Hastaların, yoksulluk nedenlerini işsizlik, sosyal adaletsizlik, düşük öğrenim düzeyi, kötü yönetim ve yüksek enflasyon gibi makro etmenlere bağladığı saptanmıştır. Bununla birlikte araştırma bulguları, hastaların, işsiz olma, ek bir hastalığa sahip olma ve şanssızlık gibi mikro düzey etmenlerin de etkili olduğunu düşündüklerini ortaya koymaktadır. Hastaların değerlendirmelerine göre yoksulluk nedenleri ile hastalığa yakalanma nedenleri arasında önemli ve pozitif bir ilişki bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

tüberküloz, yoksulluk, hastanede yatan hastalar

Tuberculosis and Proverty: Patients’ Socio-Demographical Characteristics, Living Conditions and Their Assesment about the Causes of Disease

The main purpose of this study is to determine socio-demographic characteristics living conditions, and how they perceive the relationship between poverty reasons and reasons for their illness in hospitalized patients with tuberculosis (TB). The data collected from the inpatients of Atatürk Lung Diseases and Chest Surgery Hospital in Ankara by using a questionnaire. Findings indicated that the patients had low level of education (% 59, 3, primary school and lower), had families with two or more children, most of them unemployed (%38, 8) approximately half of them (%47, 1) did not have social security, and they were from low-income families (Average income 545, 68 TL) and lived in poor housing conditions. Findings showed that the patients believe that poverty reasons are related to macro level factor such as unemployment, social injustice, and low level of education, bad administration and high inflation. However, findings also indicated that the patients perceive that reasons for their illness related to micro level factors such as unemployment, additional illness, and bad luck. According to the patients’ evaluation, there were significant and positive relation between poverty reasons and reasons for catching TB.

Keywords:

tuberculosis, poverty, hospitalized patients,

PDF

___

Aydın, H. (1999) “Akciğer Tüberkülozu Olan Hastaların Hastalıklarına İlişkin Bilgi Düzeyleri”, H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Balbay, Ö., Işıkhan, V., Annakkaya, A. N., Arbak, P., Bilgin, C., Bulut, İ., Aytar, G., Yıldırım, Y., (2004) “Sosyal ve Ekonomik Boyutuyla Türkiye’deki Tüberküloz Hastaları: 23 Göğüs Hastanesinde 733 Hasta Üzerine Bir Çalışma” Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 2 5-14.
Barnes P. F. (1998) “Tuberculosis among the Inner City Poor”. International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 2 (9) 41-45.
Çalışır, H., Açık M., Öğretensoy M., Ökten, F. (1997) “Tüberkülozlu Olguların Sosyal ve Ekonomik Koşulları”. Solunum Hastalıkları, 8 (4) 635-641.
Dedeoğlu, N. ( 2004) “Sağlık ve Yoksulluk” Toplum ve Hekim, 19 (1) 51-53.
Duyan, V., Kurt, B., Aktaş, Z., Çamur Duyan, G. ve Özer Kulkul, D (2005) “Relationshipbetween Quality of Life and Characteristics of Patients Hospitalized with Tuberculosis”. The International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 9 (12) 1-6.
Duyan, V., Özgür Sayar, Ö., Özbulut, M. (2008) Sosyal Hizmeti Tanımak ve Anlamak. Ankara, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını No: 11.
Güran Koşar, N. (2000) Sosyal Hizmetlerde Sosyal Yardım Alanı (Yoksulluk ve Sosyal Hizmet), Ankara.
Hatun, Ş., Etiler, N. ve Gönüllü, E. (2003) “Yoksulluk ve Çocuklar Üzerine Etkileri” Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 46 (4) 251-260.
Işıkhan, V. ve Balbay, A. Ö. (2005) Tüberküloz Hastalarının Genel Özellikleri, Ankara, Sağlık Bakanlığı, Hacettepe Üniversitesi ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi ortak yayını.
İkizoğlu, M. (2002) “Yoksulluk ve Sosyal Yardım İlişkisi: Ankara Mamak İlçesinde Ampirik Bir Araştırma”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 13 (1) 86-115.
Karataş, K. (2002) “Yoksulluğun Küreselleşesi ve Yoksulluğa Karşı Küresel Tavır” Değişen Türkiye’de İnsan Hakları Açısından Sosyal Hizmetler, Karataş, K., (ed.) Ankara, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkez Yayını No.: 006. Karataş, K. (2003a) “Yoksulluk, Yoksullukla Savaşımda Sivil Toplum ve Etik Boyut: Bir Sosyal Hizmet Yaklaşımı” Yoksulluk: I. Cilt, Emre Bilgili, A. Altan, İ. (ed.) İstanbul, Deniz Feneri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği.
Karataş, K. (2003b) “Yoksullukla Mücadele: Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Sosyal Yardımlar” 5. Türkiye İnsan Hakları Hareketi Konferansı 2002 Bildirileri: Yoksulluk ve İnsan Hakları, Erdost, G. (ed.) Ankara, İnsan Hakları Derneği ve İnsan Hakları Vakfı Ortak Yayını, 2003b.
Kerbo, H. R. (1996) Social Stratification and Inequality, Third Edition, New York, McGraw-Hill.
Medappa, N. (2002) “Tuberculosis and Poverty”, ICMR Bulletin, 32 (3) 1.
Narayan, D., Chambers, R., Sha, M. K., Petesch, P. (2000) Voices of the Poor: Can Anyone Hear Us? New York, Washington DC, Oxford University Press, Inc.
Özkara, Ş. (2009) “Tüberküloz (Verem) Hastalığı”, http://www.verem.org.tr/verem_ hakkinda_kisa_bilgi.php, (Erişim 17. 03. 2009).
Özkara, Ş., Aktaş, Z., Özkan, S., Ecevit, H. (2003) Türkiye’de Tüberkülozun Kontrolü için Başvuru Kitabı. Ankara, Sağlık Bakanlığı Verem Savaş Dairesi Başkanlığı Yayınları.
Perez, H. J., Sanchez, Hermandez-Flores, J. A., Jansa J. M., Cayla, J. A., ve MateoMartin, M. (2001) “Pulmonary Tuberculosis and Associated Factors in Areas of High Levels of Poverty in Chiapas, Mexico”. International of Journal of Epidemiology, 30, 386-393.
Soyer A. (2001) Türkiye’de Sağlıkta Eşitsizlikler, Ankara, Türk Tabipleri Birliği Yayını.
Spence, D. S. P., Hotchkiss, J., Williams, C. S. D. and Davies, P. D. O. (1993) “Tuberculosis and poverty”. BMJ, 307,759-761.
Suarez-Varela, MM Morales, Selva M.I. Martinez; Gonzales, A Liopis; Calabuig, ML Ballester. (1999) “Tuberculosis Related To Labor Activity In An Area of Valencia, Spain”. J. Enviromental Health, 62 (1) 36-42.
Şenses, F. (2001) Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İstanbul, İletişim.
Tupasi T. E., Radhakrisha S., Quelapio M., Villa M. L., Pascual M., Rivera A. B., Sarmiento A., Co V. M., Sarol J. N., Beltran G., Lagaspi J. D., Mangubat N. V., Reyes A. C., Solon M., Solon F. S., Burton L., Mantala M. J. (2000) “Tuberculosis in the Urban Poor Settlements in the Philippines”. International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 4 (1) 4-11.
WHO (2007a) Health, poverty and MDG, Available at: http://www.wpro.who.int/media_centre/fact_sheets/fs_20050621.htm, retrieved August 19, 2007.
WHO (2007b) Tuberculosis. Available at: http://www.who.int/mediacentre/ events/2006/g8summit/tuberculosis/en/. Accessed August 19, 2007.
WHO Report. (2002) Global Tuberculosis Control. WHO Report. WHO/CDS/TB., Global tuberculosis control: surveillance, planning, financing.
WHO. (2002) TB Killing Poor Workers In Asia: WHO. AFP. World TB Day 2002. Manila, March 20.
WHO/AFRO (1999) Internal Circulation. Division: Healthy Environments in Sustainable Development Priority 1: Poverty and Ill Health. A draft position paper for
WHO/AFRO. http://www.afro.who.int/pih/pub/positionpaper.pdf. Accessed (10 Aug 2007).
WHO/AFRO (2002) Press Releases. RC 52 Poverty and Health:Who Proposes a Strategy fort the African Region. http://www.afro. who.int/press/2002/pr20021008-12rc05. html. Accessed (10 Aug 2007).
World Health Organization Regional Office for the Western Pacific (2005) What is tuberculosis? http://www.wpro.who.int/sites/ stb/tb_definition.htm. Accessed (10 Aug 2007).
Yıldırım, Y. ve Balbay, Ö. (2003) “Tüberküloz ve Yoksullukla İlişkisi”. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 12 (1) 32-34.
Zastrow, C. (1992) Social Problems: Issues and Solutions (3rd.). Chicago, Nelson-Hall.