19078

TOPLUMSAL İLİŞKİLER KISKACINDA ZİHİN ENGELLİ OLAN BİREYLER VE AİLE YAPILARI: ESKİŞEHİR’DE ENGELLİ AİLESİ HAKKINDA SOSYOLOJİK BİR ALAN ÇALIŞMASI

Eskişehir’de zihin engelli çocuğa sahip aileler üzerinde yapılan bu araştırma, zihin engeli olan çocuklara sahip ailelerin toplumsal ilişkiler ağı içinde deneyimledikleri imkan, sınırlılık ve baş etme stratejilerini analiz etmektedir. Bu noktada çalışma, zihinsel engelli olmanın sadece tek başına engelli bireyi ilgilendiren ve yalnızca onun yaşamını etkileyen bireysel bir sorunmuş gibi görünmesine karşın, çoğu zaman etrafındaki yakın ilişkide bulunan bütün insanları (özellikle de ebeveyn, aile bireyleri ve akraba çevresini) güçlü ama olumsuz bir şekilde etkilediğini ortaya koymaktadır. Toplumsal ilişkilerde yeterince sosyal destek ve yardım alamayan Eskişehir’deki engelli ailelerinin “engellileştirilme” süreci, devletin bu konulardaki yetersiz örgütlenmesi ve teşkilatlanması tarafından iyice pekiştirilmektedir. Tıbbi ve psikolojik açıklamaların engelli bireyin maruz kaldığı yalnızca organik ve biyolojik kaynaklı olumsuzlukları öne çıkaran yaklaşımlardan farklı olarak, bu çalışma engelliliğin belli ölçülerde kurumsal ve yapısal olarak şekillendirildiği ve yeniden üretildiğini savunan “sosyolojik” yaklaşıma dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Zihin Engelli, Engelli Ailesi

The Family Structure of the Children with Mental Disability Squeezed within Social Relations: A Sociological Case Study on the Disabled Family in Eskişehir

This study, which focuses on the children with mental disability and their families in Eskişehir, scrutinizes to the opportunities, limitations and overcoming strategies of these families within the network of social relations. This study suggests that a mental disability handicaps not only the person in whom it occurs, but also frequently those who enter into social relations with him. It places limitations and constraints on family members and relatives that, if it were not for the presence of a disabled person, they would not encounter. Lacking social support and help within their social network, the families in Eskişehir have been suffered from institutional or organizational support from the state which sharpens their “retardation” process. Different from medical or psychological approaches which emphasize genetic or organic problems of diabled people, the study is based on sociological agenda suggesting that what precisely constitutes a disability is to some degree institutionally and socially determined and reproduced

Keywords:

Mental Disability, Family of Disabled Children,

PDF

___

Barnes, C. (1999), “Disability Studies: New or Not So New Directions,” Disability and Society, vol. 14 (4), pp.577-580.
Barton, L. (1993), “Disability and Special Ed- ucational Needs: Some Perennial European Concerns,” Education, vol. 5 (1), pp. 17-22. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Türkiye Özürlüler Araştırması Geçici So¬nuçları (2003), http://www.ozida.gov.tr/ tr/_files/index.htm.
Burnett, M. (1973), “Social Work Note on “On Disabling the Normal,” British Journal of Social Work, 3:4, pp.504-508.
Camillieri, Joseph, M. (1999), “Disability: A Personal Odyssey,” Disability and Society, vol. 14, No: 6, pp. 845-853.
Cavkaytar, A. (2002), “Ailelerle Birlikte Ça¬lışma,” Özel Eğitim, (Ed. Süleyman Eripek) Anadolu Üniversitesi, AÖF yayınları, Eski¬şehir.
Crow, L. (1996), “Including All of Our Lives: Renewing the Social Model of Disability”, in C. Barnes and G. Mercer (Eds.) Exploring the Divide: Ilness and Disability (Leeds Dis¬ability Press).
DİE (2002), Eskişehir İli Özürlülerle İlgili İs¬tatistikler, DİE yayınları: Ankara.
Ergenekon, Y. (1996) “Öğretilebilir Zihinsel Engelli Çocukların Ailelerinin Karşılaştıkları Sorunların Değerlendirilmesi: Bir Pilot Ça-lışma,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitü¬sü, Ankara.
Gargiulo, R. M. (1985), Working With Parents of Exceptional Children. Houghton Mif- flin Co, Boston.
Gargiulo, R. M. ve S. Graves (1991), “Parental Feelings,” Cildhood Education, Spring, pp. 176-178.
Goffman, E. (1963), Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity, Prentice-Hall: Englewod Cliff.
Gordon B.O. Ve K.E. Rosenblum. (2001), “Bringing Disability into the Sociological Frame: a Comparison of Disability with Race, Sex, and Sexual Orientation Statuses”, Disability and Society, 16 (1), pp.5-21.
Groce, N. E. (1999), “Disability in Cross- Cultural Perspective: Rethinking Disability” The Lancet, vol. 354 (9180), pp. 756-757.
Hallahan, D. P. ve J. M. Kaufman (1997), Exceptional Learners, Allyn Bacon: Boston.
Haveman, M ve Van, Berkum, G. (1997), “Differences in Service Needs, Time Demands and Caregiving Burden Among Parents og Persons with Mental Retardation Accross the Life Cycles,” Family Relations, vol. 46 (4).
Hilbourne J. (1973), “On Disabling the Nor¬mal: The Implications of Physical Disability for Other People “, British Journal of Social Work, 3:4, pp. 497-505.
Heward, W. L. (1996), Working with Par¬ents, Allyn Bacon: Boston.
Jacubowicz, A. ve Meekosha, H. (2002), “Bodies in Motion: Critical Issues between Disability Studies and Multicultual Studies”, Journal of Intercultural Studies, Vol.23 (3), pp. 237-253.
Kırcaali-İftar, G. (1995), “Aile ve Çevre Eği¬timi,” Yayınlanmamış Ders Notları, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Kroth, R. L. ve D. Edge (1997), “Parent Training Groups,” in Strategies Communications with Parents and Families of Excep- tional Children, Love Publishing: New York.
Kurt, O. (2001), Zihin Özürlü Çocuk Annele¬rinin Aile Özelliklerine İlişkin Algılamaları ile Çeşitli Ailesel Değişkenler Arasındaki İlişki¬lerin İncelenmesi,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Lin, N. (1976), Foundations of Social Re¬search, McGraw-Hill Inc: London.
Marks, D. (1999), “Dimensions of Oppression: Theorising the Embodied Subject,” Disability and Society, Vol.14(5), pp.611- 626.
Miller, E. ve Gweyne, G. (1972), A Life Apart: a Pilot Study of Residential Institutions for the Physically Handicapped and the Young Chronic Sick, (London: Tavistock)