YENİ SÖMÜRGECİLİK VE HEGEMONYA BAĞLAMINDA FRANSA’NIN SON DÖNEM SURİYE SİYASETİ

Bu çalışmanın amacı, Fransa’nın son dönemde Suriye’de uyguladığı siyasetin emperyal ve sömürgeci bir anlayışa dayandığı ve aynı siyasi anlayışın tüm Ortadoğu için geçerli olduğu tezinin savunulmasıdır. Fransa’nın Ortadoğu ve Suriye politikası, yeni sömürgecilik anlayışı kapsamında, coğrafya, ekonomi ve din olgusu üzerinden şekillenmektedir. Birinci Dünya Savaşı sonrasında, Ortadoğu bölgesinde değişen haritalar, İkinci Dünya Savaşı sonrasında yaşanan siyasi gelişmeler ve küreselleşme ile birlikte, toprakların işgal edilmesi suretiyle yapılan klasik sömürgecilik anlayışı terk edilmiştir. Sömürge yapılacak devletleri idare eden yöneticilerin etki altına alınması, yerel halkın sömürüyü olağan karşılaması amacıyla yürütülen sosyo-kültürel faaliyetlerle sömürgeciliğin devam etmesi yeni sömürgecilik tanımını doğurmuştur. Özellikle Ortadoğu’da bulunan ve feodal özellik taşıyan bir takım devletlerle çoğu Afrika yönetimleri emperyal devletlerin kontrolü altına girmiştir. Fransa Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, savaşta kazanan taraf olmasının etkisiyle Suriye, Irak, Lübnan ve Libya gibi devletlerde hegemon güç olmuştur. Hegemonyadan kaynaklı elde ettiği politik, ekonomik ve askeri kazançları günümüzde ve gelecekte korumak istemektedir. Fransa, İngiltere’nin AB’den ayrılması ile birlikte, Almanya’nın siyasi bir liderlik üstlenemeyeceğini değerlendirmekte ve kendini AB’nin temsilcisi olarak öne çıkararak lider devlet olma amacı gütmektedir. Kuzey Afrika’da, Doğu Akdeniz’de, Kafkasya’da, Suriye’de ve diğer Ortadoğu devletlerinde meydana gelen olaylara müdahil olarak, kendi milli stratejisini uygulamaktadır. Bu stratejide Türkiye ile çıkarları çatışmaktadır ve Türkiye’yi bu bağlamda bir tehdit olarak görmektedir. Fransa, Türkiye’nin yeni Osmanlıcılık eğilimi ile Ortadoğu ve Doğu Akdeniz’de genişlemeci bir siyaset izlediğini iddia etmektedir. Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletlerinin desteğini alarak Türkiye’yi Ortadoğu’dan uzaklaştırmak, Doğu Akdeniz bölgesinde etkisizleştirmek, Kafkasya’da Azerbaycan ve diğer Türk Cumhuriyetleriyle bağlantısını kesmek istemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Yeni Sömürgecilik, Hegemonya, Fransa, Ortadoğu, Suriye

PDF

___

Alnajjar, H. (2020, Ocak 22). Fransa Cumhurbaşkanı Macron, İsrail polisi ile tartıştı. İHA. Erişim (15.10.2020) https://www.iha.com.tr/haber-fransa-cumhurbaskani-macron-israil-polisi-ile-tartisti-824062/
Anadolu Ajansı. (2019, Kasım 25). Suriye iç savaşı 9.yılına girdi. AA. Erişim (10.09.2020) http://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriye-ic-savasi-9-yilina-girdi/1417715
Arı, T. (1993). Basra Körfezi ve Amerikan Politikası. S. Şen (Ed.), Su Sorunu, Türkiye ve Ortadoğu (311-343). İstanbul: Bağlam Yayınları
Arı, T. (2008). Geçmişten Günümüze Ortadoğu, Siyaset Savaş ve Diplomasi. İstanbul: Marmara Kitap Merkezi.
Arnhart, L. (2018). Platon’dan Pinker’a Siyasi Düşünce Tarihi. Ankara: AdresYyayınları.
Atasoy, F. (2018). Küreselleşme ve Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Aydemir, M. (2020). Libya Devlet Konseyi, Fransa’ya tepki olarak Total firmasıyla yapılan petrol anlaşmasının iptalini istedi. Erişim (11 Kasım 2020) https://www.aa.com.tr/tr/dunya/libya-devlet-konseyi-fransaya- tepki-olarak-total-firmasiyla-yapilan-petrol-anlasmasinin-iptalini-istedi/2018856
Bauman, Z. (2010). Küreselleşme Toplumsal Sonuçları. (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Bediz, D. (1951). Süveyş Kanalı’nın Önemi. A.Ü. DTCF Dergisi, (9) 3, 329-352. http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/4075/3943
Cesaire, A. (2005). Sömürgecilik Üzerine Söylev. (Ter. A.Güneş). İstanbul:Doğu Kütüphanesi.
Chomsky, N. (2001). Sömürgecilikten Küreselleşmeye. Ankara: Ütopya Yayınları.
Çandar, C. (1988). Ortadoğu Çıkmazı. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
Eslen, N. (2017). Küresel Güç Mücadelesi 21. Yüzyılda Jeostrateji. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
Faytre, L. (2018). Suriye'deki Terör Örgütleriyle İş Birliği Yapması Fransa İçin Bir Devlet Skandalı mı? SETA Perspektif , 1-7. https://setav.org/assets/uploads/2018/05/P192_Lafarge_t.pdf.
Ferro, M. (2002). Sömürgecilik Tarihi. Çev. Muna Cedden. Ankara: İmge Kitapevi.
Fransa petrol ithalatında yüzünü Suudi Arabistan’a çevirdi (2020, Ekim 31). Erişim (01.11.2020) https://www.amerikaninsesi.com/a/fransa-petrol-ithalat-suudi-arabistan-iran-amerika-ticaret/4957816.html
Fukuyama, F. (1999). Tarihin Sonu ve Son İnsan. İstanbul: Gün Yayıncılık.
Fukuyama, F. (2008). Kör Nokta-Gelecek Seneryolarını Öngörmek. İstanbul: Profil Yayıncılık.
Gündüz, A.(2016). Sömürgecilik Kavramı ve Sömürgeci Devletlerin Uyguladıkları Taktikler, “Ortadoğu Örneği”. Tarih Okulu Dergisi, 25, 763-784. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/Joh853
Huntington, S. P. (1995). Medeniyetler Çatışması. Ankara: Vadi Yayınları.
Huntington, S. P. (2006). Medeniyetler Çatışması. İstanbul: Okuyanus Yayınları.
Hürriyet (2020, Ekim 11). Hürriyet.com.tr Erişim (17 Ekim 2020) https://www.hurriyet.com.tr/dunya/netflixten-suudi-arabistandaki-cemal-kasikci-sansurune-iliskin-itiraf-41612329
İşler, A. (2018). Uluslararası Güç Odağında Ortadoğu ve Batı Ülkelerinin Gelişmişliğine Tarihsel Bakış. Bitlis Eren Üniversitesi SBE Dergisi , 757-772. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bitlissos/issue/41200/485287
James Joll, Gordon Martel (2016). Birinci Dünya Savaşı Neden Çıktı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Kaymak, M. (2016). Hegemonya Tartışmaları Işığında İngiliz ve Amerikan Hegemonyaları:Yönlenirici Hegemonyadan Kural Koyucu Hegemonyaya. Hacettepe Üniversitesi İkdisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 34 (1), 63-92. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/838013
Kaymaz, İ.Ş. (2006). Mezopotamya’da Emperyalist Kapışma ve Yerleşme. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Kodaz, Y.(2016). Bağımsız Suriye için atılan ilk adım: Fransa-Suriye Antlaşması ve Türk Kamuoyu. Tarih Araştırmaları Dergisi 35, 213-237. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/781104
Kurt, V. (2019). Arap isyanları sonrasında Ortadoğu’da vekalet savaşları: Yemen örneği. Uluslararası Siyaset Bilimi ve Kentsel Araştırmalar Dergisi, 7 (1), 307-326. https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/673356
Lewis, B. (1996). (The Middle East) Ortadoğu. İstanbul: Gençlik Yayınları.
Loomba, A. (2000). Kolonyalizm/Postkolonyalizm. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Marshall, A. (2016). From civil war to Proxy war:past history and current dilemmas. Small Wars&Insurgencies, 27 (2), 183-195. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09592318.2015.1129172
Medyascope.tv . Fransız antropolog Claude Levi Strauss yapısalcılığı anlatıyor [Video]. YouTube. Erişim (7 Kasım 2020) https://www.youtube.com/watch?v=jsbftNgl3_A
Misto, M. Koparan, Ö. Kako, A. (2019). Fransız askerleri Suriye’de ABD himayesinde varlık gösteriyor. Erişim (29 Ekim 2020). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/fransiz-askerleri-suriyede-abd-himayesinde-varlik- gosteriyor/1649595
Nkrumah, K. (1966). Emperyalizmin Son Aşaması Yeni Sömürgecilik. Çv. A.Sarıca. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Okur, M. A. (2010). Emperyalizm, Hegemonya, İmparatorluk. Ankara: a kitap.
Ortadoğu Yabancı Güçlerin Askeri Üssü Gibi. (2020, Ekim 29). AA. Erişim (30 Ekim 2020) https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/9709
Ömerci, O. (2018). Fransa'nın Suriye Politikası ve Kürt Sorunu Bağlamında Türkiye-Fransa İlişkileri. BİLGESAM, Analiz/Avrupa No:1389 , 1-5. Erişim (01 Ekim 2020). https://www.academia.edu/37718767/_%C3%96rmeci_Ozan_2018_Fransa_n%C4%B1n_Suriye_Politikas%C4%B1_ve_K%C3%BCrt_Sorunu_Ba%C4%9Flam%C4%B1nda_T%C3%BCrkiye_Fransa_%C4%B0li% C5%9Fkileri_Bilgesam_Analiz_no_1389
Petıt de Jullevılle, Louis (1873) Faculté des lettres de Nancy. Cours d'histoire. Histoire de la colonisation française aux Indes et en Amérique jusqu'à la révolution de 1789, Leçon d'ouverture, par L. Petit de Julleville, imprimerie de G. Crépin-Leblond, Nancy. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5790750g/f7.item.zoom
Ritzer, G. (2018). Sosyoloji Kuramları. Ankara: De Ki Basım Yayım.
Sarıkçıoğlu, E. (2004). Dinler Tarihi. Isparta: Fakülte Kitabevi.
Stockholm International Peace Research Instıtute (SIPRI), (2020, Ekim 31). SIPRI. Erişim (10 Kasım 2020). https://www.sipri.org/sites/default/files/2020-03/fs_2003_at_2019.pdf
Şahin, İ. Şahin, C., Şükür, İ. (2017). Ortadoğu’da Emperyalist Güçlerin Gizli Oyunu: Sykes-Picot Antlaşması. International Journal of Social Science, 38 , 241-262. https://jasstudies.com/Makaleler/1500154802_18- Yrd.-Do%c3%a7.-Dr.-%c4%b0smail-%c5%9eAH%c4%b0N.pdf
T.C. Enerji Bakanlığı (2020, Ocak 6). Erişim (6 Ocak 2020). http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Gaz.
T24HABER. (2019, Aralık 25). t24 Haber. Erişim (10 Eylül 2020) https://t24.com.tr/haber/ingiltere-savunma-bakani-ypg-ile-operasyon-yurutmek-yanlıs-olur,403856
Umar, Ö.O., Yenisu, M. (2019). Gizli Antlaşmalar Çerçevesinde San Remo Konferansı’nda Ortadoğu’yu Şekillendirme Çabaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 36 (101), 29-70. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1090310
Uygur, E., & Uygur, F. (2013). Fransız Sömürgecilik Tarihi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi , 17 (3), 273-286. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200454