BANKACILIK KANUNU’NUN 62. MADDESİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ, UYGULAMA ALANI VE MÜLKİYET VE MİRAS HAKKI YÖNÜNDEN ANAYASA’YA AYKIRILIĞI SORUNU

“Bankacılık Kanunu’nun 62. maddesinin HukukîNiteliği, Uygulama Alanı ve Mülkiyet ve Miras HakkıYönünden Anayasa’ya Aykırılığı Sorunu”5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 62. maddesi,mevduatın zamanaşına uğraması ile ilgili bir hükümiçermektedir. Hüküm şöyledir: “Bankalar nezdlerindekimevduat, katılım fonu, emanet ve alacaklardan hak sa- hibinin en son talebi, işlemi, herhangi bir yazılı talimatıtarihinden başlayarak on yıl içinde aranmayanlar za- manaşımına tâbidir. Zamanaşımına uğrayan her türlümevduat, katılım fonu, emanet ve alacaklar banka ta- rafından hak sahibine ulaşılamaması hâlinde, yapılacakilânı müteakiben Fona gelir kaydedilir. Bu maddeninuygulanması ile ilgili usûl ve esaslar Kurulca belirlenir”.Görüldüğü gibi, aranmayan mevduat ve diğer değerler,belli bir ilan sürecinden sonra TMSF’ye intikal etmektedir.Anayasa’nın 35. maddesine göre, herkes mülkiyetve miras hakkına sahiptir ve bu haklar ancak kamu yararıamacı ile ve kanunla sınırlanabilir. Ayrıca mülkiyethakkının kullanımı toplum yararına aykırı olamaz. İştebu noktada, 10 yıllık bir süreçte aranmayan mevduat vediğer değerlerin, devletin mülkiyetine geçmesi ve mudininbu alacaklarını talep hakkından yoksun kalması,kanımızca Anayasa’nın bu hükmüne aykırıdır. Avrupaİnsan Hakları Mahkemesi, borçlar hukuku anlamındabir alacak hakkı niteliğindeki mevdautı, sözleşme ve Ek1 nolu Protokol çerçevesinde mülkiyet hakkı kapsamındadeğerlendirmektedir. Sorun on yıllık sürenin kısalığındanziyade, bu süreçten sonra bir ara dönem (30, 50veya 100 yıl gibi) öngörülmeden, bankalarda unutulanmevduat ve diğer değerlerin Devletin mülkiyetine geçmesidir.Kuşkusuz bankalarda unutulan mevduat için biryasal düzenleme yapılması zorunludur. Ancak bunundiğer bazı ülkelerde olduğu gibi, belli bir süreden sonra(muhtemelen mirasçısı da kalmayacak bir zaman sonra)Devlete intikal ettirilmesi ve orada dahi belli bir amaçiçin kullanılması önerilir. Oysa bu haliyle düzenleme,mülkiyet hakkına doğrudan müdahale niteliğindedir.Çözüm olarak ya yasama organının hükmü yeniden elealması, ya da yerel mahkemeler veya Yargıtay’ın, konuyuAnayasa Mahkemesi’ne intikal ettirmesi ve olası bir iptalkararından sonra da yasama organının, hükmü yenidendüzenlemesi gerekmektedir.

LEGAL NATURE, SCOPE OF APPLICATION AND UNCONSTITUTIONALITY WITH REGARD TO PROPERTY AND INHERITANCE RIGHTS OF ART. 62 OF BANKING LAW

Article 62 of Banking Law numbered 5411 includes a provision related to bank deposits subject to prescription. The provision is as follows: “The deposits, participation funds, bailed goods or receivables at banks that has not been claimed by their owners within ten years following the latest request, transaction and written directive of their owners, shall be subject to prescription. Any deposit, participation fund, bailed goods and receivable that have been subjected to prescription shall be registered income for the Fund, following the publication of the announcement, if the bank cannot contact the owners of such. The principles and procedures applicable to the enforcement of this article shall be determined by the Board”. As it is seen, unclaimed bank deposits and other assets pass to “The Savings Deposit Insurance Fund” after a certain announcement process. According to Article 35 of the Constitution, everybody has property right and inheritance right, and such rights can only be limited for the purpose of public interest and by law. Furthermore, use of property right cannot be contrary to public interest. At this point, in our opinion, it is contrary to the abovementioned provision of the Constitution, when bank deposits and other assets unclaimed in a period of 10 years pass to the State’s ownership and the depositor deprives of the right to claim such receivables. European Court of Human Rights considers that a bank deposit -in the nature of the right to claim receivable within the meaning of Law of Obligations- is in the scope of property right within the framework of the European Convention on Human Rights and Protocol 1. Here, the problem is not brevity of ten years, but it rather lacks an interim period (such as 30 years, 50 years or 100 years and etc.) after this process to be foreseen to pass unclaimed bank deposits and other assets to the State’s ownership. Beyond any doubt, a legislative regulation must be made for unclaimed bank deposits. It is recommended for the State to pass unclaimed bank deposits or to use them for a certain purpose after a definite period (conceivably after a time when there will no longer be an inheritor), as it is applied in some other countries. However, the regulation, as is, constitutes a direct intervention on property right. As a solution, either the State’s legislature should reconsider the provision, or local courts or Supreme Court of Appeals should forward the issue to the Constitutional Court and the State’s legislature should reregulate the provision following a probable decision of annulment.

PDF

___

Akıllıoğlu, Tekin: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Mülkiyet Hakkı ve Kazanılmış Hak Üzerine Bazı Gözlemler”, İÜİHİD 2012, C. 5, s. 2, s. 9-27.
Akça, Kürşat: “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Mülkiyet Hakkı”, İÜHFD 2015, C. 1, s. 543-595.
Aral, Fahrettin/Ayrancı, Hasan: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, B. 10, Ankara 2014.
Arkan, Sabih: Ticarî İşletme Hukuku, B. 23, Ankara 2017.
Atasagun, Yusuf Zaim: İzahlı-Notlu-Mukayeseli Bankalar Kanunu, İstanbul 1958.
Aydoğdu, Murat/Kahveci, Nalan: Türk Borçlar Hukuku-Özel Borç İlişkileri, B. 2, Ankara 2014.
Baerlocher, René Jacques: Der Hinterlegungsvertrag, Schweizerisches Privatrecht, VII/1, Basel und Stuttgart 1977.
Barın, Taylan: “Bankalarda Unutulan Mevduat ve Sair Kıymetlerin Zamanaşımına Uğramasının Hukukun Genel İlkelerine ve Anayasa’ya Aykırılığı”, TBBD 2016, S. 122, s. 73-98.
Battal, Ahmet: Banka Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyum (Bildiriler-Tartışmalar) (8 Haziran 2007), Ankara 2007, s. 141-201.
Becker, Hermann: Obligationenrecht, II. Abteilung, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, Art. 184- 551, Bern 1934.
Bilge, Necip: Borçlar Hukuku-Özel Borç Münasebetleri, Ankara 1971.
Carss-Frisk, Monica: Mülkiyet Hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin1 No’lu Protokolünün 1. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz, s. 6 (www.tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/ mh-aihs.pdf- s.e.t: 03.05.2017).
Çeker, Mustafa: Hukuki Yönüyle Banka Mevduatı, Adana 2004.
Doğan, Ayşe Albayrak: “Mevduat Nedeniyle Bankanın ve Banka Çalışanının Hukukî Sorumluluğu”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 60. Yıl Sempozyumu, “Banka Hukukuna Genel Yaklaşım”- Teori- Uygulama, Ankara 2017, s. 93-105
Erem, Faruk/Altınok, Akın/Tandoğan, Haluk: Bankalar Kanunu Şerhi, B. 6, Ankara 1975 (Anılış: Erem/Altınok/Tandoğan, 1975).
Erem, Faruk/Altınok, Akın/Tandoğan, Haluk: Bankalar Kanunu Şerhi, B. 7, Ankara 1989 (Anılış: Erem/Altınok/Tandoğan, 1989).
Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B. 21, Ankara 2017.
Feyzioğlu, Feyzi Necmeddin: Borçlar Hukuku İkinci Kısım, Akdin Muhtelif Nevileri, C. I, B. 4, İstanbul 1980.
Gemalmaz, H. Burak: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı, İstanbul 2009.
Guhl, Theo/Koller, Alfred/Schnyder, Anton K./Druey, Jean Nicolas: Das Schweizerische Obligationenrecht mit Einschluss des Handels- und Wertpapierrechts, 10. Aufl., Zürich 2000.
Gürsel, Nurettin: “Usulsüz Tevdi”, AD 1950, s. 77-92.
Higi, Peter: Zürcher Kommentar Band/Nr. V/2b, Die Leihe, Art. 305-318 OR Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, Kommentar zur 1. und 2. Abteilung (Art. 1-529 OR), Zürich-Basel-Genf 2003.
Kaplan, İbrahim: Banka Sözleşmeleri Hukuku, C. I, Ankara 1996.
Konuralp, Haluk: “Banka Tasarruf Mevduatının Hukuki Niteliği”, AnkBD 1980, S. 37, s. 14-23.
Kostakoğlu, Cengiz: Bankalar Kanunu Şerhi, B. 4, İstanbul 2003.
Nomer, Halûk N.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B. 13, İstanbul 2013.
Ormancı, Altınok Pınar: Sürekli Borç İlişkilerinin Haklı Sebeple Feshi, İstanbul 2011.
Oser, Hugo/ Schönenberger, Wilhelm: Kommentar zum Obligationenrecht, 3. Teil, Art. 419- 529, 2. Aufl., Zürich 1945.
Önder, M. Fahrettin: “Banka Hukukunda Tasarruf Mevduatı Sözleşmesi”, SDÜİİBFD 2003, C. 8, S. 1, s. 91-102.
Özkorkut, Korkut: “Anayasa Mahkemesi’nin Kaydi Sisteme İlişkin Sermaye Piyasası Kanunu’nun m. 13/4 Hükmü Hakkındaki İptal Kararının Düşündürdükleri”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 60. Yıl Armağanı, Ankara 2015, s. 245-271.
Palandt, Otto: Bürgerliches Gesetzbuch, 75. Aufl., München 2016.
Reisoğlu, Seza: Bankalar Kanunu Şerhi, B. 3, Ankara 1998 (Anılış: Reisoğlu, 1998).
Reisoğlu, Seza: Bankacılık Kanunu Şerhi, Ankara 2007 (Anılış: Reisoğlu, 2007).
Rüzgar, Yurdagül: Mevzuat, Yargıtay Kararları ve Doktrin Işığında Mevduatta Zamanaşımının Değerlendirilmesi Mevduatın İade Edilmemesinin Hukuki Sonuçları” Bankacılar Dergisi Aralık 2007, S. 63, s. 71-96.
Schärer, Heinz/Mauenbrecher, Benedikt: in Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht I, Art. 1-529, 3. Aufl., Basel 2003.
Schott, Ansgar/Mauenbrecher, Benedikt: Kurzkommentar OR, Obligationenrecht Art. 1-529, Zürich 2008.
Schwander, Ivo: Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen Art. 1-183 OR, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 2. Aufl., Zürich 2009.
Stupp, E.: in Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Zürich 2007.
Şit İmamoğlu, Başak: “Mevduatta Zamanaşımı”, Batider 2015, C. XXXI, S. 1, s. 163-186.
Tandoğan, Haluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Kira ve Ödünç Verme (Âriyet, Karz) Sözleşmeleri, C I/2, B. 4, İstanbul 2008.
Taşçıoğlu, Abdullah: Cumhuriyet Dönemi Bankalar Kanunları ve İlgili Yasal Düzenlemeler, Türkiye Bankalar Birliği, İstanbul 1998.
Taşdelen, Servet: Bankalar Kanunu Şerhi, Ankara 2002.
Tekinalp, Ünal: Ünal Tekinalp’in Banka Hukukunun Esasları, B. 2, İstanbul 2009.
Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/ Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 1993.
Tikveş, Özkan: Bankalar Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu Şerhi, İstanbul 1992.
Tunçomağ, Kenan: Borçlar Hukuku, C. II, Özel Borç İlişkileri, İstanbul 1974.
Widmer, Martin: Die rechtliche Natur des Sparkassavertrages unter besonderer Berücksichtigung der Verjährungsbestimmungen, Bern 1951.
Yüksel, Ali Sait: Bankacılık Hukuku ve İşletmesi, İstanbul 1974.