Şerife BİLİK, Figen Su ÇAVDAR, Mehmet ÇETİN, Melih SEVER

MASTEKTOMİ OPERASYONU GEÇİREN MEME KANSERİ KADINLARIN ÖZ SAYGI DURUMLARININ FOTOSES YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ

Meme kanseri, kadınlarda sık görülen ciddi bir kronik hastalık olarak tanımlanır. Meme kanseri, kanser kaygısı ve korkusunun yanı sıra kadınlar için önemli bir sembolik imajın kaybolmasına neden olabilir. Bu çalışma, mastektomi operasyonu geçiren kadınların hastalık sırasında ve sonrasında yaşadıkları duygusal deneyimlerini ortaya koymak ve fotoses yöntemi ile maktektominin benlik saygılarına etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Mastektomi geçiren bireylerin psikolojik, ruhsal, fiziksel ve sosyal sorunları, fotoğraf ve açıklamalarıyla birlikte analiz edilmiştir. Bu çalışmaya yaşları 42 ile 67 arasında değişen mastektomi operasyonu geçirmiş 14 kadın katılmış ve deneyimlerini anlatan 45 fotoğraf elde edilmiş, 23 fotoğraf yorum zenginliği ve maksimum çeşitlilik dikkate alınarak aşamalı olarak analiz edilerek değerlendirilmiştir. Tematik analiz kullanılarak katılımcılar tarafından çekilen fotoğraflar için bir kod listesi oluşturulmuş ve kodlar birleştirilerek temalar ortaya çıkarılmıştır. Yapılan analizler, mastektomi operasyonu ile birlikte kadınlığı temsil eden önemli bir organın kaybedilmesinin, kadınların toplum tarafından damgalanacağına olan inancını artırdığını ve benlik saygısının azalmasına bağlı olarak birçok psiko-sosyal sorunu beraberinde getirdiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

meme kanseri, fotoses, benlik saygısı, mastektomi, stigma

EXAMINATION of the SELF ESTEEM of BREAST CANCER WOMEN UNDERGONE MASTECTOMY USING PHOTOVOICE

Breast cancer is characterized as a serious chronic disease common in women. Breast cancer, apart from the anxiety and fear of cancer, can lead to the loss of an important symbolic image for women. This study was carried out to reveal the experiences of women who had undergone mastectomy operation, and to evaluate the effects of mactectomy on their self-esteem using the photo voice method. The psychological, spiritual, physical and social problems of women who had undergone mastectomy were analyzed with the photographs and their explanations . 14 women between the ages of 42 and 67 who had undergone mastectomy operation participated in this study, and 45 photographs describing their experiences were obtained, and 23 photographs were analyzed and evaluated gradually, taking data saturation and maximum diversity into account. Using thematic analysis , a code list was made for the photographs taken by the participants and the codes were combined to reveal the themes. Analysis showed that the loss of an important organ that represents femininity together with the mastectomy operation increases the belief and fear of women that they will be stigmatized by the society and brings along many psycho-social problems due to decrease in their self-esteem.

Keywords:

Breast cancer, Photovoice, Self-Esteem, Mastectomy, Stigma,

PDF

___

Aksan, A. T. & Gizir, C. A. (2017). Sağlık psikolojik danışmanlığı çerçevesinde meme kanserli kadınların yaşantıları ve psiko-sosyal gereksinimleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 977-999.
Arbinaga, F., Bayo-Calero, J., Carmona-Márquez, J. & Joaquín Mingorance, M. (2019). Coping strategies and self-esteem in women with breast cancer. Anales de Psicología/Annals of Psychology, 35(2), 188-194.
Arı, Ö. (2019). Kadınların kanser tutumlarının değerlendirilmesi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi (Master's Thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü), 1-8.
Arıkan R.N. (1992). Travmatik bir yaşantı: Meme kanseri ve mastektomi. Kriz Dergisi, 8(1). 39-46.
Atilla, G. & Yıldırım, G. (2020). Öz yeterliğin bilinçli farkındalık ve benlik saygısına etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 59-84.
Barros, N.D.M., Freitas-Junior, R., Prates, A.C.L., Prates, M.F.O. & Veloso, M.D.F. (2017). Influence of body image in women undergoing treatment for breast cancer. Rev. Bras. Ginecol. Obstet, 39, 175–183.
Berterö, C. M. (2002). Affected self‐respect and self‐value: The impact of breast cancer treatment on self‐esteem and QoL. Psycho‐Oncology: Journal of the Psychological, Social and Behavioral Dimensions of Cancer, 11(4), 356-364.
Capewell, C., Ralph, S., & Symonds, M. (2020). Listening to women’s voices: Using an adapted photovoice methodology to access their emotional responses to diagnosis and treatment of breast cancer. Journal of Patient Experience, 7(6), 1316-1323.
Çamlı, N. (2019). Meme kanserli hastalarda stigmanın (damgalanmanın) psikiyatrik morbidite ve travma sonrası büyüme ile ilişkisi [Uzmanlık Tezi], 10-57.
Çaydam, Ö. & Yıldız, E. (2020). Sistematik derleme: Kanserli hastalara yönelik damgalama ile ilgili araştırmaların sistematik bir analizi. Sağlık ve Toplum, 30(1), 9-25.
Çuhadaroğlu F. (1986) Adölesanlarda benlik saygısı. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, 1986.
Dede, S. (2013). ESM-1 (Endokan) genindeki mutasyonların meme kanseri oluşumundaki ilişkisinin incelenmesi. (Master's Thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü). 3-10.
Denizgil, T. & Sönmez, İ. (2015). Meme kanseri nedeni ile meme koruyucu cerrahi geçirmiş kadınlarla mastektomi operasyonu geçirmiş kadınlar arasında benlik saygısı, beden algısı, cinsel doyum ve cinsel yaşantıların karşılaştırılması. In Yeni Symposium, 53(3) 17-25.
Eti Aslan, F., Gürkan, A. & Şelimen, D. (1995). Stomalı hastanın cinsel sorunları ve bu sorunlara yönelik hemşirelik yaklaşımları. I. Ulusal Stoma Bakım Hemşireliği Sempozyum Basımı, 32-34.
Güner, S. (2020). Meme kanseri cerrahisi uygulanacak hastaların sosyal destek algısı, manevi yönelim ve umut düzeyleri (Master's thesis, Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü).
Güngör Kaya, B. (2020). 20-65 yaş arası bireylerde kansere yönelik damgalama ve etkileyen faktörler (Master's Thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü), 20-32.
Kanmaz, Z. (2019). Meme kanseri hastalarında mastektomi ve mastektomi sonrası rekonstrüktif cerrahinin depresyon, benlik saygısı ve öz yeterlik inancı üzerindeki etkisinin incelenmesi (Master's Thesis, Hasan Kalyoncu Üniversitesi). 1-68.
Küçükkavradım, Ü. (2020). Bir grup mastektomili kadında beden ve sosyal destek algısının depresyon düzeyine ilişkisinin incelenmesi (Master's Thesis, Işık Üniversitesi). 7-48.
Lopez, E. D., Eng, E., Randall-David, E., & Robinson, N. (2005). Quality-of-life concerns of African American breast cancer survivors within rural North Carolina: Blending the techniques of photovoice and grounded theory. Qualitative Health Research, 15(1), 99-115.
Mayfield-Johnson, S., Rachal, JR ve Butler III, J. (2014). Mississippi ve Alabama'da Meme ve Rahim Ağzı Kanseri Sağlığını Geliştirme Programında Toplum Sağlığı Danışmanları Arasında Fotoğraflı Seslendirme Yoluyla Güçlendirmedeki Değişiklikleri Açıklayan “Daha İyi Öğrendiğimizde, Daha İyi Yapıyoruz”. Yetişkin Eğitimi Üç Aylık , 64 (2), 91-109.
Mosavel, M., & Sanders, K. D. (2010). Photovoice: a needs assessment of African American cancer survivors. Journal of Psychosocial Oncology, 28(6), 630-643.
Özkan, İ. (1994). Benlik saygısını etkileyen etkenler. Düşünen Adam, 7(3), 4-9.
Özmen, S. & Erdem, R. (2018). Damgalamanın kavramsal çerçevesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 185-208.
Park J.S., Won Han J., Choi J.H., Lee K.C. (2020), Photovoice-Based Assessment of Weight Management Experiences of Breast Cancer Patients Treated with Tamoxifen, International Journal of Environmental Research and Public Healt, 2-3.
Patton, M. Q. (2002). Two decades of developments in qualitative inquiry: A personal, experiential perspective. Qualitative social work, 1(3), 261-283.
Poudrier, J., & Mac‐Lean, R. T. (2009). ‘We've fallen into the cracks’: Aboriginal women's experiences with breast cancer through photovoice. Nursing inquiry, 16(4), 306-317.
Richards, L., & Morse, J. M. (2012). Readme first for a user's guide to qualitative methods. 1-27.
Rosenberg M. (1985). Society and the adolescent selfimage. Princeton University Press, 20-26.
Rosman, S. (2004). Cancer and stigma: Experience of patients with chemotherapy-induced alopecia. Patient Education and Counseling, 52(3), 333-339.
Singhal, A., & Devi, K. (2003). Visual voices in participatory communication. 1-15.
Stawiarska, P., Wojtyna, E. & Życińska, J. (2007). The influence of cognitive-behaviour therapy on quality of life and self-esteem in women suffering from breast cancer. Reports of Practical Oncology and Radiotherapy, 12(2), 109-117.
Tel, H. & Pınar, Ş. E. (2012). Ayaktan izlenen psikiyatri hastalarında içselleştirilmiş damgalama ve benlik saygısı. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemşireleri Derneği, 3(2), 62-64.
Uçar, T. (2008). Meme kanserli kadınlarda mastektominin beden algısı, benlik saygısı ve eş uyumu üzerine etkisinin incelenmesi (Master's Thesis, İnönü Üniversitesi). 1-23,63.
Wang, C. C., Cash, J. L., & Powers, L. S. (2000). Who knows the streets as well as the homeless? Promoting personal and community action through photovoice. Health promotion practice, 1(1), 81-89.
Wang, C., & Burris, M. A. (1997). Photovoice: Concept, methodology, and use for participatory needs assessment. Health education & behavior, 24(3), 369-387.