11991

XIII ve XIV. Yüzyıl Artuklularında Sosyo-Ekonomik Hayat Üzerine Bir Değerlendirme

Cezire adı verilen bölgede üç yüzyıldan fazla, üç ayrı beylik halinde varlık gösteren Artuklular, bahse konu coğrafyanın bitmek bilmeyen siyasi karmaşasına rağmen barış ve refah dolu bir yönetim inşa etmiştir. İzledikleri uzlaşmacı ve denge siyasetini önceleyen politikalar sayesinde, idareleri altındaki halkların barış içinde yaşayarak bu coğrafyanın iktisadi, kültürel ve sanatsal üretime ciddi katkıda bulunmasını sağlamış ve arkalarında izleri kolay kolay silinmeyecek bir miras bırakmalarına vesile olmuşlardır. Ağır vergilerin kaldırılması, ticari yolların, pazar ve panayırların güvenliğinin sağlanarak konaklama imkânlarının arttırılması, şehirlerin imar ve inşası, uluslararası ticaretin ve yerli üreticinin teşvik edilmesi gibi tedbirlerle halkın ekonomik refahının artmasına yönelik atılımlar, ekonominin canlanmasına ve bölgenin bir ticari merkez olarak önem kazanmasına zemin hazırlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Artuklular, Ticaret, Tarım, Ekonomik Yapı

An Assesment on The Socio-Economic Life of The 13th and 14th Centuries Artukids

By ruling more than three centuries over the region called as Jazeera, Artuqids established three emirates and constructed a peaceful and prosperous administration despite the unending political turmoil of the mentioned geography. By embracing a policy prioritizing political compromise and balance, they ensured peoples of the region live in peace and thus made them contribute considerably to the economical, cultural and artistic production of these territories, and led them to leave an unerasable heritage. Leaps toward increasing economic prosperity of people such as abolition of heavy taxes, increase in the number of accommodation facilities through maintaining the order and safety of trade routes, bazaars and fairs, construction and improvement of cities, reinforcements for international trade and domestic production precipitated a regional economic revival and provided a basis for the region to gain importance as a commercial center.

Keywords:

Artuqids, Trade, Agriculture, Economic Structure,

PDF

___

KaynakçaAttar, Aygün (2006). Artuklular döneminde Mardin. Ortadoğu Araştırmaları Dergisi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi, cilt 4, sayı 1, s. 1-17. Bayram, Sadi (2007). Arşivlerde kayıtlı Mardin’de yapılmış en eski vakıflar: İmam Zeynel Abidin’in 1158 m. Tarihli ve Artukoğulları’ndan Kutbuddini İlgazi İbni Melik Necmeddin İbni Emir Timurtaş 1178 M. Tarihli Vakfiyeleri. Makalelerle Mardin 1, Haz. İbrahim Özcoşar, İstanbul: Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi, s. 283-291.Çantay, Gönül (2008). Yollar, göçler ve Mardin Kale-şehri. I. Uluslararası Artuklu Sempozyumu Bildirileri, ed. İbrahim Özcoşar, c. 2, Mardin: Mardin Valiliği, s. 167-178. Çevik, Adnan (2002). XI-XIII. Yüzyıllarda Diyar-ı Bekr Bölgesi Tarihi, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü: İstanbul.Danık, Ertuğrul (1995). Ortaçağ’da Harput, 11-15. Yüzyıllarda. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi: Ankara El-Hamevi (1955). Şihabuddin Ebu Abdullah Yakut, Mu’cemu’l-Buldan, Beyrut, 1955, c. V.Erpolat, Mehmet Salih (2008). Artuklulardan Osmanlılara İntikal Eden Vakıflar. I. Uluslararası Artuklu Sempozyumu Bildirileri, ed. İbrahim Özcoşar, c. 2, Mardin: Mardin Valiliği, s. 453-464. Gül, Muammer (2008). Artuklu Ekonomisi ve Kaynakları. I. Uluslararası Artuklu Sempozyumu Bildirileri, ed. İbrahim Özcoşar, c. 2, Mardin: Mardin Valiliği, s. 434-452. Polo, Marco (1971). Marco Polo Seyahatnamesi I, haz. Filiz Dokuman. İstanbul: Tercüman Yayınları.Kallek, Cengiz. Meks. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 28, s. 583-584.Nayır, Şeyhmus (2010). Artukluların Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Hayatı. Basılmamış Yüksek Lisans tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Özer, M. Halis (2008). Artuklular Devletinde Önemli Ticaret Yolları ve İktisadi Hayata Etkileri. I. Uluslararası Artuklu Sempozyumu Bildirileri, ed. İbrahim Özcoşar, c. 2, Mardin: Mardin Valiliği, s. 471-480.Özmen, Mehmet Emin (2007). Anadolu Selçuklularının Artuklular ile İlişkileri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.Tuncer, Orhan Cezmi (2001), “Diyarbakır-Mardin ve Diyarbakır-Urfa Yolu,” s. 113-126, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/28601.Turan, Osman (2013). Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi. (10. Baskı), İstanbul: Ötüken Neşriyat.Urfalı Mateos, Urfalı Mateos Vekayinamesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un zeyli (1136-1162), Türkçe’ye çeviren Hrand D. Andreasyan; notlar Edouard Dulaurer, Mükrimin Halil Yinanç (1962), Ankara: Türk Tarih Kurumu. Urfalı Mateos, Urfalı Mateos Vekayinamesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136 -1162), çev. Hrand D. Andresyan (1987), Ankara. Usta, A. (2002). Artuklular. Türkler, c. 6, s. 810-831.Yediyıldız, Bahaeddin (2012). Vakıf. TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 42, s. 479-486.Yeniçeri, Celal. Mezalim. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 29, s. 515-518.