Çiğdem ERDEM, Satuk Buğra ÇETİNKAYA

Tanzimat Dönemi’nde Edebi Muhalefet

Tanzimat Dönemi kültürel anlamda önemli değişiklikleri beraberinde getirmiştir. Özellikle Islahat Fermanı sonrası gazete aracılığı ile başlayan edebi muhalefet uyandırdığı etkiler ve kamuoyunun gelişimi ile beraber siyasal bir anlam kazanmıştır. Ancak bu anlamların gerisinde edebi nitelikleri değişen bir kültür dünyasının yattığı ortadadır. Ortaya konan eserlerin reformlara karşı duranları veya mevcut reformistleri yermekten öteye geçtiği açıkça öne sürülebilir. Bu durum layihalarda görülen önerilerden farklı olarak belirli bir fikre, toplum görüşüne ve bilince dayanması yöneyle de önemli ölçüde siyasal bir niteliğe sahiptir. Edebi muhalefet, edebiyatın ideolojik yeniden üretiminde önemli bir anlam taşıması açısından da teknik değişimini aşmış, sosyal ve siyasal işlevleri -kimlik, birey ve toplum ile ilgili- olan bir kisveye sahip olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Edebi Muhalefet, Tanzimat Dönemi, Kültür, İdeoloji, Siyasal Edebiyat

Literary Opposition in the Tanzimat Period

The Tanzimat Period brought about important cultural changes. The literary opposition, which began with the newspaper after the Islahat Fermanı, gained political meaning with the effects it aroused and the development of public opinion. However, it is clear that behind these meanings there is a cultural world whose literary qualities change. It can be argued that the literary works outlined aim at more than criticizing the opponents of reform or the existing reformists. This situation, unlike the suggestions seen in the explanatory document, has a significant political character from the point of view of a certain idea, community view and consciousness. The literary opposition has had a social and political function which has exceeded its technical change in terms of having an important meaning in the ideological reproduction of literature.

Keywords:

Literary Opposition, Tanzimat Period, Culture, Ideology, Political Literature,

PDF

___

KAYNAKÇA1. Aristo. (2006). Poetika. (13.Baskı). (Çev:İsmail Tunalı). İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları
2. Baykal, H. (1990). Türk Basın Tarihi. 1831-1923: Tanzimat, Meşrutiyet, Millî Mücadele Dönemleri. (1.Baskı). İstanbul: Alfa Yayıncılık
3. Berkes, N. (2017). Türkiye’de Çağdaşlaşma. (25.Baskı). (Çev:Ahmet Kuyaş). İstanbul: YKY Yayınları
4. Dino, G. (1951). Tanzimattan Sonra Gerçekliğe Doğru. A.Ü.D.T.C.F. Dergisi. 9(3)
5. Ebüzziya. Z. (1997). Şinasi. (1.Baskı). (Haz: Hüseyin Çelik). İstanbul: İletişim Yayınları
6. Eliot, T. S. (1983).Edebiyat Üzerine Düşünceler. (1.Baskı). (Çev: Sevim Kantarcıoğlu). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
7. Ertuğ, H. R. (1970). Basın ve Yayın Hareketleri Tarihi Cilt I. (Baskı Yok). İstanbul: İ. Ü. İktisat Fakültesi Yayınları
8. Heywood, A. (2012). Siyaset Teorisine Giriş. (5.Baskı). (Çev: Hızır Murat Köse). İstanbul:Küre Yayınları
9. İnuğur, M. N. (1993). Basın ve Yayın Tarihi. (3.Baskı). İstanbul: Der Yayınları
10. Kaplan, M. (1992). Kültür ve Dil. (7.Baskı). İstanbul: Dergah Yayınları
11. Kaplan, M. (1997). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1. (4.Baskı). İstanbul: Dergah Yayınları
12. Kaplan, M. (2006). Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 2 .(7.Baskı). İstanbul: Dergah Yayınları
13. Kavcar, C. (1985). Batılılaşma Açısından Servet-i Fünun Romanı. (1.Baskı). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
14. Kavcar, C. (1993). ‘’Namık Kemal’in Üslûp ve Anlayışı’’. Müjgan Cunbur(Editör). Doğumunun Yüzellinci Yılında Namık Kemal. (Baskı Yok). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları
15. Koray, E. (1987).‘’Sultan Abdülaziz’e Karşı Girişilen Bir Suikast Olayı ve Hüseyin Vasfi Paşa’’. Belleten. 51(199)
16. Kuntay, M. C. (2010). Namık Kemal- Devrinin İnsanları ve Olayları Arasında Cilt 1. (1.Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
17. Mardin, Ş. (2015). Türk Modernleşmesi. (24.Baskı). (Der: Türköne, M. ve Önder,T.). İstanbul: İletişim Yayınları
18. Mardin, Ş. (2015). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. (12.Baskı). (Çev: İrfan Erdoğan, Mümtazer Türköne, Fahri Unan). İstanbul: İletişim Yayınları
19. Moran, B. (1991). Edebiyat Kuramları ve Eleştirileri. (8.Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları
20. Moran, B. (2000). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1 Ahmet Mithat’tan Ahmet Hamdi Tanpınar’a. (9.Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları
21. Namık Kemal. (1866). ‘’Lisan-ı Osmani’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazat-ı Şamildir’’. (Haz. ve Sad. Kazım Yetiş). (1996). Namık Kemal’in Türk Dili ve Edebiyatı Üzerine Görüşleri ve Yazıları. (2.Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları
22. Parla, J. (2009). ‘’Tanzimat Edebiyatı’nda Siyasi Fikirler’’ T.Bora, M.Gültekingil, (Editörler). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 1: Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi. Sekizinci Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları
23. Sunar, İ. (1986). Düşün ve Toplum. (1.Baskı). Ankara: Birey ve Toplum Yayınları
24. Tanpınar, A. H. (1982). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. (Baskı Yok). İstanbul:Çağlayan Kitabevi
25. Topuz, H. (1973). 100 Soruda Türk Basın Tarihi. (1.Baskı). İstanbul: Gerçek Yayınları