Türk Dış Politikasında Vizyon Değişimi ve Dış Yardımlar

Bir ülkenin dış politika vizyonundan söz edildiğinde o ülkenin geleceğe ilişkin gerçekleştirmesi mümkün olabilecek hedefleri ve amaçları akla gelmektedir. Vizyon kelimesi sözlük anlamı itibariyle görme eylemi ile ilgilidir ve görüş mesafesini, ileri görüşlülüğü anlatır. Bunun dış politikadaki karşılığı ise ilgi duymak ve politika geliştirmek olarak kabul edilebilir. Bir ülkenin sahip olduğu vizyonun genişliği de hangi coğrafyalara ilgi duyduğu ve nerelere yönelik politikalar geliştirdiği ile yakından ilişkilidir. Bu durum bir anlamda ülkelerin vizyonları ile uluslararası sistem içerisinde işgal ettikleri konumları arasındaki bağlantıyı da göstermektedir. Vizyon tartışmaları Türk dış politikasında yıllardan beri sürdürülen temel tartışma konularından biridir. Türkiye’nin bir dış politika vizyonunun olup olmadığı ve/veya bu vizyonun hangi coğrafyaları kapsadığı meselesi Cumhuriyet’in kuruluşuna kadar uzanmaktadır. Kuruluşunun ilk dönemlerinde Lozan Antlaşması’yla ortaya çıkan sınırların muhafazasını -Hatay’ın anavatana katılması hariç- esas alan statükocu bir dış politik yaklaşımı benimseyen Türkiye, bununla bağlantılı olarak bölgesindeki gelişmelerden uzak kalmaya gayret etmiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ise iki kutuplu yapıda Batı ülkelerinin yanında NATO içerisinde yer alarak pasif bir dış politika takip etmiş ve genel anlamda Batı dışı dünya ile ilişkisini asgari düzeyde tutmuştur. Bu durum Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve Sovyetler Birliği’nin dağılması ile değişmiş ve Türkiye, Orta Asya, Kafkaslar, Balkanlar ve Orta Doğu coğrafyasına ilgi göstermeye başlamıştır. Ancak koalisyonlardan kaynaklanan istikrarsız iç siyasi yapı bu konuda mesafe alınmasına imkan vermemiştir. 2002 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi’nin tek başına iktidar olması ile birlikte dış politikadaki anlayış değişikliği paralelinde yeni atılımlar gerçekleştirilmiştir. Dış politikada bir vizyon genişliği sağlanarak dünyanın farklı coğrafyalarına yönelik somut politikalar ortaya konulmaya başlanmıştır. Bu çalışmanın konusu öncelikle son dönemde Türkiye’nin dış politika vizyonunda yaşanan genişlemeye işaret etmek olacaktır. Devamında ise son dönemde yapılan dış yardımlar anlatılarak bu konu üzerinden söz konusu vizyon genişlemesi somutlaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Vizyon Değişimi, Dış Yardımlar, Dış Politika

Vision Change and Foreign Supports in Turkey's Foreign Policy

When a country's foreign policy vision is considered, that country's targets and purposes which can be realized in future come to the mind. Word 'vision' is about the act of seeing as per the meaning of word and it means the distance of sight and farsightedness. The equivalent of this in the foreign policy can be accepted as being interested and developing policies. Vision of a country is in close relation with the geographies it is interested in and the subjects of policies it develops. This situation also shows the relation between the countries' visions and their positions within the international system. Vision discussion is one of the main discussion subjects going on in Turkish foreign policy for years. The question, whether Turkey has a foreign policy vision and/or which geographies are included in this vision, goes back to the years when Republic was founded. Turkey, which adapted a status quo foreign policy approach based on protection of the borders with Treaty of Lausanne (except participation of Hatay to the main land) on the first periods of foundation, has tried to stay far from the developments in this area with the related policy. After the World War II, it adopted a passive foreign policy by taking part in NATO with the Western countries and it kept its relation with the world out of West in minimum. This situation changed with end of the cold war and disintegration of the Soviet Union and Turkey has started to be interested in Central Asia, the Caucasus, the Balkans and the Middle East. However, instability of interior policy due to coalitions has not given way to develop in this subject. In 2002, new attempts were made with change of understanding in foreign policy after Justice and Development Party has come to power alone. Solid policies on different geographies of the world were developed by providing vision expanse in foreign policy. Subject of this study will mark the expansion in Turkey's foreign policy vision especially in the latest term. Moreover, aforementioned vision expansion will be materialized by telling foreign supports given in the latest term.

Keywords:

Turkey, Vision Change, Foreign Supports, Foreign Policy,

PDF

___

AKÇAY, Engin, Bir Dış Politika Enstrümanı Olarak Türk Dış Yardımları, Turgut Özal Üniversitesi Yayınları, Ankara 2012, s.5-6
AKDEMİR, Ali, Vizyon Yönetimi, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa 2008, s.7
ATAMAN, Muhittin, “Özalist Dış Politika: Aktif Ve Rasyonel Bir Anlayış”, Bilgi ,7, 2003 / 2 s. 49-64
ÇAKICI, Fatma Okur; SANCAK, Kadir, “Komşularla Sıfır Sorun Politikası: Karşılıklı Bağımlılık Ekseninde Türkiye-Ermenistan Değerlendirmesi”, Üç Deniz Havzası Ülkeleri Ortak Yönetim Kültürü Ve Yeniden Yapılanma Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Kav Yayınevi, Ankara, 2012 s.199,
ÇİFTÇİ, Kemal, Tarih, Kimlik Ve Eleştirel Kuram Bağlamında Türk Dış Politikası, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2010, s.279-284
DAVUTOĞLU, Ahmet, Stratejik Derinlik, Türkiye’nin Uluslararası Konumu, Küre Yayınları, 76. Baskı, İstanbul 2012. s.17
DAVUTOĞLU, Ahmet, “Türk Dış Politikası’nın İlkeleri Ve Bölgesel Siyasal Yapılanma”, Stratejik Araştırmalar Merkezi, No. 3, Ağustos 2012, S.6
EFEGİL, Ertan, “AK Parti Hükümetinin Orta Asya Politikalarına Eleştirel Bir Bakış”, II. Uluslararası Sosyal Bilimciler Kongresi Kongre Kitabı, Kocaeli 2009, ss.356-363GÖLBAŞI, Fatma, Vizyon Ve Misyon, Kum Saati Yayınları, İstanbul 2008, s.9
GÜLER, Yavuz, ” II. Dünya Harbi Sonrası Türk–Amerikan İlişkileri (1945-1950)”, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, Cilt 5, Sayı 2, Yıl 2004, s.209-224,
GÜR, Füsun; YILDIZ, Nurçin ve Diğerleri(haz.)Kalkınma Yardımları Raporu 2012, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, Ankara, Ocak 2013, s.8
HÜLAGÜ, Metin, “Türk Dış Politikasında Değişim Var mı, Gerekli mi? : Osmanlı Devleti – Türkiye Cumhuriyeti Örneği”, Uluslararası İlişkiler ve Türk Siyasal Partileri, Editörler: Nejat Doğan, Mahir Nakip, Seçkin Yayınevi, Ankara 2006, s. 105–116,
IŞIK, Zekeriya, “19. Yüzyıl Osmanlı Dış Politikası Üzerinde İngiliz Tesiri”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 4, Sayı 2, Aralık 2011, s.45-61
KARAKOÇ, Ercan, “Atatürk’ün Hatay Davası”, Bilig, Yaz 2009, Sayı 50
KARDAŞ, Tuncay; ERDAĞ, Ramazan “Bir Dış Politika Aracı Olarak TİKA”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt:7, Sayı:1 Yıl:2012, ss.167-193, s.170
MORGENTHAU, Hans. J. Uluslararası Politika – Cilt.1-2, Çevirenler: Baskın Oran Ve Ünsal Oskay, Sevinç Matbaası, - Ankara 1970, S.144-189
OĞUZLU, Tarık, “Türk Dış Politikasında Davudoğlu Dönemi”, Ortadoğu Analiz, Eylül 2009, Cilt 1 - Sayı 9
ORAN, Baskın, “Türk Dış Politikası: Temel İlkeleri ve Soğuk Savaş Ertesindeki Durumu Üzerine Notlar” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 51 Sayı: 1, 1996
ÖZTÜRK, Hasan; ÖZTÜRK, Sevinç, Türkiye’nin Dış Yardım Stratejisi: Sorunlar Ve Öneriler, BİLGESAM Yayınları Rapor No: 54, Aralık 2012, s.18
SANDER, Oral, Siyasi Tarih 1918-1994, 19. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 2010, s.266-267
ŞAHİN, Mehmet, “Türkiye’nin Orta Doğu Politikası: Süreklilik Ve Değişim”, Akademik Orta Doğu, Cilt4, Sayı 2, ss.9-21, s.12,13
TALAS, Mustafa, “Örnek Bir Dış Siyaset Modeli Olarak Atatürk’ün Yurtta Barış Dünyada Barış Politikası”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Bahar 2004, Sayı:15, ss.339-354. s.348-350
YEŞİLTAŞ, Murat; BALCI, Ali, “Ak Parti Dönemi Türk Dış Politikası Sözlüğü: Kavramsal Bir Harita”, Bilgi (23), 2011 Kış, ss.9 -34, s.12,13
YILMAZ,Abdullah, SundaAKDEMİR, Örgütlerde Vizyon ve Yönetimi, Detay Yayıncılık, Ankara 2005, s.23
URL: “Acil Yardımlar Sıralamasında Dünyada 4.Sıraya Çıkan Türkiye, 100’den Fazla Ülkeye Yardım Eli Uzatıyor”, http://www.kdk.gov.tr/haber/acil-insani-yardimlar-siralamasinda-dunyada-4-siraya-cikan-turkiye-100den-fazla-ulkeye-yardim-eli-uzatiyor/338#.uqbvojix0ty.twitter, (Erişim Tarihi: 09.02.2014)
URL:“vision” http://www.fransizcasozluk.net
URL:“vizyon”http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.52135052aee991. 63082864
URL: Büyük Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.52f95b81e00360.33082902 (Erişim tarihi: 11.02.2014)
URL: “TİKA Faaliyetleri ve Resmi Kalkınma Yardımları,” http://www.akparti.org.tr/upload/documents/argevizyon-eylul2013.pdf
2012 Yılı Faaliyet Raporu, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, http://www.tika.gov.tr/yayinlar/faaliyet-raporlari/23, Sf.22 (Erişim tarihi:14.02.2014)
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanat&arama=kelime&guid=TDK.GTS.52f960505995c2.85161898, (Erişim tarihi: 11.02.2014)