KEMALİST İDEOLOJİDE KADIN İMGESİ: KADINLARA SEÇME VE SEÇİLME HAKKININ VERİLMESİ BİR LÜTUF MU YOKSA KAZANILMIŞ BİR HAK MI?

Bu çalışmada Türk tarihinde kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasının hangi gelişmeler neticesinde vuku bulduğu incelenmiştir. Öncelikle Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarından hareketle Cumhuriyet’in ilk on yılına uzanan tarihsel süreci ele alınmıştır. Bu kronolojik incelemede modernleşme hareketlerinin yüzü olduğu kadar uluslaşmanın aktarılmasında ve modern neslin eğiticiliğini üstlenecek annelik misyonunu da taşıyan Türk kadınının hak ettiğini alma üzerine giriştiği çabalar gerek iç siyasal yapıda yaşanan olaylar ve anayasal gelişiminde kadın üzerine yapılan çalışmalar, gerek medeni kanunun kabulü ile gelen hem eşitleyici hem sınırlandırıcı maddeler ile karşılaştırılarak anlatılmaya çalışılmıştır. Dış dünyada artan faşist ve diktatör rejimlere ‘’modern’’ tepkisi olarak kanunlaşan kadınlara seçme ve seçilme hakkının, toplumsal ve kültürel gelişmenin dışında kalan kadın kesiminde bu kazanımdan yeterince faydalanılamadığı üzerine durulmuş ve bu mücadelede partileşemeyen Kadınlar Halk Fırkası’nın tarihsel süreçteki Türk Kadınlar Birliği dönüşümü ele alınmıştır. Özetle, incelenen kaynaklar üzerinden bu hakların kadınlara verilmesinin 1920’li yılların gazetelerinde eleştirildiği gibi yeterli kriterlere sahip olmayan kadınlara lütfedildiği mi yoksa savaş esnasında orduyla birlikte hareket edip, gerekli fedakarlıklarda bulunan kadınların aldıkları mı tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türk kadınının seçme ve seçilme hakkı, Erken Cumhuriyet Dönemi, Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kemalist ideolojide kadın imgesi

WOMAN IMAGE OF KEMALIST IDEOLOGY: IS THE POLITICAL RIGHTS TO WOMEN A PLEASURE OR VESTED RIGHT?

In this research, in contrast to official history teaching, it is aimed to reveal that women are actively involved in the process of recognition of women's political right. In this process, what developments were experienced and the contributions of women to these developments were the subject of study. In this context, in parallel with the research question, women's discourse in Kemalism and women's movements from the Ottoman Empire to the Republic were examined and a theoretical framework was established. The universe of work (E) consists of the NGO’s and political parties in Çanakkale Province. Association for Supporting Contemporary Life, Turkish Women's Association, Justice and Development Party, Republican People's Party, People's Democratic Party, Nationalist Movement Party were chosen as a sample(n). The qualitative research method was used in the research and the interview technique was used as the data collection technique. The obtained data were analysed with Maxqda 12 program. Four codes were created; constructs, actors, participation and female images. These codes were supported with sub codes.

Keywords:

Political rights to women in Turkey, Early Period of Turkish Republic, Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası,

PDF

___

KAYNAKÇA
Akyol, H.(05.12.2012) Söke söke aldılar. ET: 04.02.2017, https://m.bianet.org/bianet/siyaset/142597-soke-soke-aldilar
Alkan, M. Ö.(2006). Türkiye’de seçim sistemi tercihinin misyon boyutu ve demokratik gelişime etkileri. Anayasa Yargısı Dergisi, 23, 133-165.
Arat, Y.(1998), Türkiye’de modernleşme projesi ve kadınlar, Bozdoğan, S ve Reşat, K. (Ed.).(2014). Türkiye’de modernleşme ve ulusal kimlik, s. 96-114, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Ataman, Narınç.(1999). Erken Cumhuriyet Döneminde kadın kimliğinin oluşumu, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Bakacak, A. G.(2009). Cumhuriyet Dönemi kadın imgesi üzerine bir değerlendirme, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 44, 627-638.
Baykan, A. ve Ötüş-Baskett, B.(1999). Nezihe Muhittin ve Türk Kadını 1931. İstanbul: İletişim Yayınları.
Biriciklioğlu, H. (2006), Türk modernleşmesinde kadın, Second International Conference on Women’s Studies (EMU-CWS, 2006).
Bora, Aksu.(2011). Rejimin döpiyesli kadınları, Kaynar, M. K. (Ed.). (2011). Resmi tarih tartışmaları-10, s. 115-130, Ankara: Özgür Üniversite Yayınları.
Caporal, B.(1982). Kemalizm’de ve Kemalizm sonrasında Türk kadını, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Çakır, S. ve Tekeli Ş.(2009). Siyaset biliminde yeni bir soluk, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 40, 109-118.
Durakbaşa, A.(2002). Halide Edip Türk modernleşmesi ve feminizm, İstanbul: İletişim Yayınları.
Erdoğan, M.(2012). Türkiye’de anayasalar ve siyaset, Ankara: Liberte Yayınları
Göle, N.(2011). Modern mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
Hür, A.(02.12.2007). Kadınlar mebus olmak istiyor!, ET:05.02.2017, http://www.haksozhaber.net/kadinlar-mebus-olmak-istiyor-5944yy.htm adresinden erişildi.
Hür, A.(09.12.2012). Nisa taifesi ve Kadınlar Halk Fırkası, ET:05.02.2017, http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/nisa-taifesi-ve-kadinlar-halk-firkasi-1111218/ adresinden erişildi.
Konan, B.(2011). Türk kadınının siyasi hakları kazanma süreci, AUHFD, 60 (1), 157-174.
Mardin, Ş.(1991). Türk modernleşmesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Sözen, E.(03.12.2009). Kadının siyasete katılımı ve medya duyarlılığı, ET: 04.02.2017, http://edibesozen.blogspot.com.tr/2010/11/kadinin-siyasete-katilimi-ve-medya_09.html adresinden erişildi.
T.B.M.M Zabıt Ceridesi, 3.4.1339 (1923), Devre I, Cilt: 28: s.326, İctima Senesi: 4, 17. İçtima.
Tekeli, Ş.(1979). Türkiye’de kadının toplumsal hayattaki yeri, UNAT, N. A. (Ed.). (1979). Türk toplumunda kadın, Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını.
Tekeli, Ş.(2009). Siyaset biliminde yeni bir soluk, İ. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 40, 109-116,
Tokuroğlu, B.(2004). Özgürleşemeyen Kadın, Ankara: Odak Yayınları.
Toprak, Z.(1994). Türkiye’de siyaset ve kadın, Kadınlar Halk Fırkası’ndan Arsıulusal Kadın Birliği Kongresine 1923-1935, İ.Ü. Kadın Araştırmaları Dergisi, 2, 1994, s. 5-13.
Toprak, Z.(1988). Halk Fırkası’ndan önce kurulan parti Kadınlar Halk Fırkası, Tarih ve Toplum Dergisi, 51, 30-31.
Yaraman, A.(1999). Bir demokrasi tartışması, Türkiye’de kadınların siyasal temsili, Ankara: Bağlam Yayınları.
Yaraman, A.(2006).72 yılın ardından: Kadını içermeyen siyaset. Toplumsal Tarih Dergisi, 156, 14-22.
Yavuz, H.(14.03.2012). Kemalist ideoloji, kadın özgürlüğü ve 'Devlet Feminizmi', ET: 20.01.2017, http://www.timeturk.com/tr/makale/hilmi-yavuz/kemalist-ideoloji-kadin-ozgurlugu-ve-devlet-feminizmi.html adresinden erişildi.
Zihnioğlu, Y.(2009). Çağdaş Türkiye Tarihi Seminerleri 21 Şubat 2009, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi.
Zihnioğlu, Y.(2003). Kadınsız inkılap. İstanbul: Metis Yayınları.