Türkiye’de Katılım Bankacılığının Temel Problemleri ve Bunlara Yönelik Çözüm Önerileri: Bir Literatür Taraması ve Mülakat Çalışması

Katılım bankacılığı, öncülü olan özel finans kurumları da dahil olmak üzere Türkiye’de yaklaşık kırk senelik bir geçmişe sahiptir. Görece uzun sayılabilecek bu geçmişe rağmen sektörün geldiği nokta pek çok açıdan tartışılmakta ve eleştirilmektedir. Katılım bankacılığı, dünyada bilinen ismiyle İslami bankacılık, İslami finansın önemli bir alt alanıdır. Buna yönelik ilgi özellikle 2008 dünya finansal krizinden sonra artmıştır. Bu kapsamda bu makalenin amacı, Türkiye’deki günümüz katılım bankacılığı sorunlarını hem bahsi geçen dönemden itibaren artan ilgiyle ortaya çıkan literatür üzerinden hem de mülakat yoluyla kendilerinden bilgi edinilen kullanıcı ve çalışanlar üzerinden tespit edip çözümler önermektir. Dolayısıyla makalenin temel yöntemleri literatür araştırması ve e-posta yollu mülakatlardır. Mülakatlar kapsamında İstanbul ve Kayseri şehirlerinden olmak üzere 23 kullanıcı ve 5 çalışan ile mülakat yapılmıştır. Literatür taramasından edinilen bulgulara göre son on sene içerisinde literatürde dile getirilen problemlerin pek çoğunda bugün için de bir değişiklik olmamıştır. Bunlardan öne çıkanları; ATM ve şube yetersizliği, çalışanların bilgi ve inanç eksikliği, ürün yetersizliği gibi problemlerdir. Toplamda 28 kişi üzerinden yapılan mülakat çalışmasında da en öne çıkan problem olarak çalışanların bilgi ve inanç yetersizliği tespit edilmiştir. Makale, tespit edilen temel problemlere dair çözüm önerileriyle son bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Katılım bankacılığı, problemler, literatür taraması, mülakat, çözüm önerileri

Basic Problems of Participation Banking in Turkey and Suggestions for Solutions: A Literature Review and Interview Study

Participation banking has a history of nearly forty years in Turkey, including its predecessors, special finance houses. Despite this relatively long history, the point reached by the sector is discussed and criticized in many ways. Participation banking, known in the world as Islamic banking, is an important sub-field of Islamic finance. Interest in this has increased especially after the 2008 world financial crisis. In this context, the aim of this article is to identify today's participation banking problems in Turkey, both through the literature that has emerged with increasing interest since the aforementioned period, and through the users and employees from whom information was obtained through interviews, and to propose solutions. Therefore, the main methods of the article are literature research and e-mail interviews. Within the scope of the interviews, 23 users and 5 employees from the cities of Istanbul and Kayseri were interviewed. According to the findings obtained from the literature review, there has been no change in most of the problems expressed in the literature in the last ten years. The prominent ones are; inadequacy of ATMs and branches, lack of knowledge and belief of employees, and lack of product. In the interview study conducted on 28 people in total, the most prominent problem was the lack of knowledge and belief of the employees. The article ends with suggestions for solutions to the main problems identified.

Keywords:

Islamic Economics Participation Banking, Turkey, Problems, Literature Review, Interview, Problem Solutions.,

PDF

___

Akman Dömbekci, Hilal ve Erişen, Mehmet Akif. Nitel Araştırmalarda Görüşme Tekniği, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 22, Özel Sayı 2, ss 141-160, 2022.
Akten-Çürük, Suna. İslami Finansın Türkiye’deki Gelişimi, Mevcut Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Yayınlanmamış Doktoraz Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, 2013.
Boğaz, Rümeysa. Katılım Banklarında Şer’i Uyum Fonksiyonu ve Uygulamada Yaşanan Problemler-Türkiye Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İslam Ekonomisi ve Finans Anabilim Dalı, Uluslararası Finans ve Katılım Bankacılığı, 2022.
Canbaz, Muhammet Fatih ve Erden, Ahmet. Katılım Bankalarında Mudarebe Finansmanını Engelleyen Faktörler, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4): 646-658, 2020.
Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi. Türkiye Hanehalkı Finansal Algı ve Tutum Araştırması, https://www.cbfo.gov.tr/sites/default/files/docs/2021-05/turkiye_hanehalki_finansal_algi_ve_tutum_arastirmasi.pdf , 2021.
IFSB. Islamic Financial Services Industry Stability Report 2022, IFSB: Kuala Lumpur, 2022.
Karaman, Hayrettin. İslam’a Göre Banka ve Sigorta, Nesil Yay: İstanbul, 1992.
Orhan, Zeyneb Hafsa. Türkiye’de İslam iktisadı ve finansının ekonomi-politik açıdan incelenmesi: Geçmiş, bugün ve gelecek (Rapor No. 7). İstanbul: İslam İktisadı Araştırma Merkezi (İKAM), 2020.
Özdemir, Mücahit ve Aslan, Hakan. Türkiye’de İslami Finansın Dönüşümünün Ekonomi Politiği, Araştırma Raporu, SETA, https://setav.org/assets/uploads/2017/06/Rapor85IslamiFinans.pdf , 2017.
Sağlam, Muhlis Selman ve Eğri, Taha. Mudarebe Finansmanının Katılım Bankalarında Uygulanmasının Ahlaki Risk Yönünden Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği, Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 6(2): 197-226, 2020.
Siddiqi, Muhammad Najatullah. Banking Without Interest, New Era Pub, 2007.
Tekdoğan, Ömer Faruk. İslam İktisadı Açısından Kısmi Rezerv Bankacılığının Ekonomik İstikrarsızlıktaki Rolü ve Tam Rezerv Bankacılığının Çözüm Potansiyeli, Yayınlanmamış Doktora Tezi, T.C. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam İktisadı ve Finansı Anabilim Dalı, 2019.
Tekin, Bilgehan ve Temelli, Fatma. Genç Nüfusta Katılım Bankacılığı Algısı: Çankırı Karatekin Üniversitesi ve Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Öğrencileri Örneği, Maliye Dergisi, 178: 141-179, 2020.
TKBB. Türkiye Katılım Bankacılığı Strateji Belgesi 2015-2025, TKBB: İstanbul, 2015.
Toraman, Cengiz, Ata, H. Ali, ve Buğan, Mehmet Fatih. İslami Bankacılık Faaliyetlerine Yönelik Müşteri Algısı Üzerine Bir Araştırma, Gaziantep Üniversitesi Journal of Social Sciences, 14(4): 761-779, 2015.
Yanık, Ramazan ve Erden, Bahattin. Katılım Bankalarının Faizsiz Bankacılık Prensiplerine Göre Denetimi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. International Journal of Academic Value Studies, 5 (1), 186-198, 2019.
Yazıcı, Emine. Katılım Bankalarının Yenilikçi Ürün Geliştirme Yeteneği Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Ekonomisi ve Finansı Anabilim Dalı, 2021.
İnternet Kaynakları
Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş. (t.y.). Albaraka Hakkında, https://www.albaraka.com.tr/tr/hakkimizda/albarakayi-taniyin/albaraka-hakkinda
Bankacılık Kanunu (2005), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5411.pdf
IIENSTITU (2020). Nitel Araştırma Nedir?, https://www.iienstitu.com/blog/nitel-arastirma-nedir
TCMB (t.y.). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket/#collapse_4
TKBB(t.y.). https://tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/T%C3%BCrkiye'de%20kat%C4%B1l%C4%B1m%20bankac%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20uygulamas%C4%B1%20ve%20kat%C4%B1l%C4%B1m%20bankalar%C4%B1n%C4%B1n%20m%C3%BC%C5%9Fteri%20%C3%B6zellikleri.pdf
TKBB (t.y.). https://tkbb.org.tr/Documents/sektor_mukayese/TEMMUZ_2022.pdf