TÜRKİYE’DE TURİZM GELİRLERİ İLE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ENGLE GRANGER EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ VE VAR MODEL

Turizm sektörü küresel dünya ekonomisinde hızlı gelişen sektörlerden bir tanesidir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler için vazgeçilmez bir sektördür. Dolayısıyla, bu çalışmada, turizm sektörünün ekonomiye olan katkısı turizm gelirleri ile ekonomik büyüme ilişkisi altında test edilmektedir. Bu çalışmanın amacı; Türkiye’ nin 1995 – 2016 dönem aralığında turizm gelirleri ve GSYH arasında herhangi bir ilişkinin olup olmadığını belirlemektir. İlişkiyi test etmek için; Engle Granger Eşbütünleşme testi ve VAR analizi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda; turizm gelirlerinin ekonomik büyüme üzerindeki pozitif etkisi ve her iki değişken arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Turizm Sektörü, Ekonomik Büyüme, VAR Analizi, Engle Granger Eşbütünleşme Testi

The Relationship Between Economic Growth with Tourism Revenues in Turkey: Engle Granger Cointegration Test and VAR Model

The tourism sector is one of the fastest developing sectors in the global world economy. It is an indispensable sector especially for developing countries. Hence, in this study, the contribution of the tourism sector on the economy is tested under the relation of tourism revenues and economic growth. The aim of this study is to determine whether there is any relationship between tourism revenues and GDP in the range of 1995 - 2016 period in Turkey. To test the relationship; Engle Granger Cointegration test and VAR analysis were applied. As a result, the positive impact of tourism revenues on economic growth and the existence of a long-term relationship between the two variables were detected.

Keywords:

Tourism Sector, Economic Growth, VAR Analysis, Engle Granger Cointegration test,

PDF

___

Akan, Y. ve Işık C. (2009). Yabancı ziyaretçi harcamalarının ekonomik büyümeye etkisi (1970-2007). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 20(2), 197 - 203.
Aslan, A. (2008). Türkiye’ de ekonomik büyüme ve turizm ilişkisi üzerine ekonometrik analiz. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 1–11. Erişim Tarihi: 3.02.2018, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/10611/1/MPRA_paper_10611.pdf.
Aykaç Alp, E. (2010). Türkiye’ de turizm gelirleri ile büyüme arasındaki ilişkinin analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 13 - 22.
Bahar, O. (2006). Turizm sektörünün Türkiye’nin ekonomik büyümesi üzerindeki etkisi: VAR analizi yaklaşımı. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2), 137 - 150.
Balaguer, J. ve Cantavella-Jorda, M. (2002). Tourism as a long-run economic growth factor: The Spanish case. Applied Economics, 34(7), 877 - 884.
Brau, R., Lanza, A., ve Pigliaru, F. (2007). How fast are the tourism countries growing? The cross-country evidence. Tourism Economics. Erişim Tarihi: 3.02.2018, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/82776/2/MPRA_paper_82776.pdf.
Chen, C. ve Chiou-Wei, S.Z. (2009). Tourism expansion, tourism uncertainty and economic growth: New evidence from Taiwan and Korea. Tourism Management, 30, 812 - 818.
Çetintaş, H. ve Bektaş, Ç. (2008). Türkiye’ de turizm ve ekonomik büyüme arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkiler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(1), 37 - 44. Erişim Tarihi: 3.02.2018. https://anatoliajournal.com/atad/depo/dergiler/Cilt19_Sayi1_Yil2008_1304876834.pdf
Çınar, M. ve Sevüktekin M. (2014). Ekonometrik zaman serileri analizi: Eviews uygulamalı. Bursa: Dora Basım Yayın.
Çil Yavuz, N. (2006). Türkiye’de turizm gelirlerinin ekonomik büyümeye etkisinin testi: yapısal kırılma ve nedensellik analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2), 162 - 171.
Çoban, O. ve Özcan, C.C. (2013). Türkiye’de turizm gelirleri - ekonomik büyüme ilişkisi: Nedensellik analizi (1963-2010). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 243 - 261.
Damodar, G. (1999). Basic econometrics. (Ü. Şenesen, G. G. Şenesen, Çev.). İstanbul: Literatür Yayınevi.
Dritsakis, N. (2004). Tourism As A long-run economic growth factor: An empirical investigation For Greece using causality analysis. Tourism Economics, 10, 305-316. Erişim Tarihi: 3.02.2018, http://users.uom.gr/~drits/publications/tourism-economic_growth.pdf.
Durgun Kaygısız, A. (2015). Net turizm gelirleri ve büyüme ilişkisi: VAR Model-Granger nedensellik analizi. Uluslararası Antalya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2), 155-164.
Dücan, E., Şit, M. ve Şentürk, M. (2016). Ekonomik büyümeye bir katkı bağlamında turizm gelirleri: Bir panel veri uygulaması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 1 – 14. Erişim Tarihi: 04.02.2018, http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/download/article-file/264629.
Genç, M. C. ve Tandoğan, D. (Nisan, 2016). Ekonomik büyüme ve turizm arasındaki ilişki panel eşbütünleşme ve nedensellik analizi. International Multidisciplinary Conference bildiri kitabı içinde (s. 184 – 193) Antalya, Türkıye.
Granger, C.W.J. ve Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of Econometrics 2. North-Holland Publishing Company, 111 – 120.
Gündüz, L. ve Hatemi-j, A. (2005). Is the tourism-led growth hypothesis valid for Turkey. Applied Economics, 12(8), 499 - 504.
Hepaktan, C. E. ve Çınar, S. (2010). Turizm sektörünün Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 135 - 154.
Kanca, O.C. (2015). Turizm gelirleri ve ekonomik büyüme: Türkiye örneği (1980-2013). Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (Aralık), 1-14. Erişim Tarihi: 3.02.2018. http://www.marmarasosyaldergi.org/makale/sayi8_aral%C4%B1k_2015_1.pdf.
Kara, O., Çömlekçi, İ. ve Kaya, V. (2012). Turizm gelirlerinin çeşitli makroekonomik göstergeler ile ilişkisi: Türkiye örneği (1992-2011). Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 75 - 100.
Karaçor, Z. ve Konya, S. (2017). Türkiye’de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme ilişkisini incelenmesi üzerine ampirik bir uygulama. International Journal of Academic Value Studies, 3(14), 104 - 116.
Katırcıoğlu, S. ve Öztürk, İ. (2001). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde turizm sektörünün yeri ve ekonomik büyümeye olan etkisi. Journal of International Tourism Research, 47-58.
Khalil, S., Kakar, M. K. ve Waliullah (2007). Role of tourism in economic growth: empirical evidence from Pakistan economy. The Pakistan Development Review, 46(4), 985 - 995. Erişim Tarihi: 1.02.2018, http://www.pide.org.pk/pdf/PDR/2007/Volume4/985-995.pdf.
Kırbaş Kasman, S. ve Kasman, A. (2004). Turizm gelirleri ve ekonomik büyüme arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 220, 122-131.
Kızılgöl, Ö. ve Erbaykal, E. (2008). Türkiye’ de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme ilişkisi: Bir nedensellik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(2), 351 - 360.
Kim, H.J., Chen M.H. ve Jang S.C.S. (2005). Tourism expansion and economic development: The case of Taiwan. Tourism Management, 27(5), 925 – 933.
Makochekanwa, A. (2013). An analysis of tourism contribution to economic growth in SADC countries. Botswana Journal of Economics. 42 – 56.
Martin, J.L., Morales, N.M. ve Scarpa, R. (2004). Tourism and economic growth in latin American countries: a panel data approach. Erişim Tarihi: 3.02.2018, http://home.wlu.edu/~caseyj/spring07devseminar/latinAmtourand%20dev.pdf. NRM – Natural Resources Management.
Oh, C.O. (2005). The contribution of tourism development to economic growth in the korean economy. Tourism Management, 26, 39 - 44. Erişim Tarihi: 3.02.2018, http://download.xuebalib.com/xuebalib.com.28019.pdf.
Özcan, C.C. (2015). Turizm gelirleri - ekonomik büyüme ilişkisinin simetrik ve asimetrik nedensellik yaklaşımı ile analizi: Türkiye örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 46 (Temmuz-Aralık), 177 - 199.
Özdemir, A. R. ve Öksüzler, O. (2006). Türkiye’de turizm bir ekonomik büyüme politikası aracı olabilir mi? Bir Granger nedensellik analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 107 - 126.
Samimi, A. J., Sadeghi, S. ve Sadeghi, S. (2011). Tourism and economic growth in developing countries: P-Var approach. Middle-East Journal of Scientific Research, 10(1), 28 - 32.
Tang, C.H. ve Jang, S.S. (2009). The tourism – economy causality in the United States: A sub-industry level examination. Tourism Management, 30, 553 – 558.
Tarı, R. (2015). Ekonometri. (11. Baskı). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Tavmergen, İ. P. (1998). Turizmin ekonomiye olumlu etkileri ve Türkiye örneği. Hazine Dergisi, 12, 53 – 66 .
Tuğcu, C. T. (2014). Tourism and economic growth nexus revisi-ted: A panel causality analysis for the case of the mediterranean region. Tourism Management, 42, 207 - 212.
Uysal, D., Erdoğan, S. ve Mucuk, M. (2004). Türkiye’de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki (1992-2003). Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8, 163-170.
World Development Indicators. Erişim Tarihi: 04.01.2018, www.databank.worldbank.org.
Yamak, N., Tanrıöver, B. ve Güneysu, F. (2012). Turizm - ekonomik büyüme ilişkisi: Sektör bazında bir inceleme. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 26(2), 205 - 220.
Yıldırım, J. ve Öcal, N. (2004). Tourism and economic growth in Turkey. Ekonomik Yaklaşım, 15, 131-141.