İran Türk Ağızlarının Konuşulduğu Bölgelerdeki Saha Çalışmaları Üzerine

Tarih boyunca İran birçok Türk halkının yurdu, birçok Türk devletinin hüküm sürdüğü bölge olmuştur. Farklı Türk kavimlerine ev sahipliği yapan İran, günümüzde ise en çok Türk dili konuşuruna sahip olan ülkeler arasında yer almaktadır. İran’ın resmi dili Farsça olduğundan dolayı, farklı dil gruplarına ait olan bu ağızlar Farsçanın egemenliği altında bulunmaktadırlar. Dolayısıyla farklı derecelerde unutulma tehlikesinde yer alırlar. Türk dili dünyasında bu dillerin tespiti ve söz varlığının kayda geçirilmesi önem arz etmektedir. Bu amaçla 2018- 2020 yılları arasında Türk dilinin farklı dil ve ağızları konuşulmakta olan bölgelerde saha çalışması gerçekleştirilmiştir. İran’da konuşulmakta olan Türkmen Türkçesinin tespiti için Gülistan, Azerbaycan Türkçesi için Erdebil, Kaşkay Türkçesi için Fars ve Halaç Türkçesi için Merkezi eyaletlerinde saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu yazıda, saha çalışması sırasında gözlemlenen yerel halkın ana dilini kullanım durumlarının, kültürel özelliklerinin ve toplumun gelenek göreneklerinin tespiti hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Azerbaycan Türkleri, Türkmen Türkleri, Kaşkay Türkleri, Halaç Türkleri

Throughout history, Iran has been the homeland of many Turkish people and the region where many Turkish states have ruled. Iran is one of the countries with the highest number of Turkish speakers today. Since the official language of Iran is Persian, these dialects belonging to different language groups are under the dominance of Persian. Therefore, they are in danger of being forgotten in different degrees. In the Turkish language world, it is important to determine these languages and to record their vocabulary. For this purpose, field study was carried out in regions where different languages and dialects of the Turkish language are spoken between 2018 and 2020. Field studies was carried out in the provinces of Gulistan for the determination of the Turkmen Turkish spoken in Iran, Erdebil for Azerbaijani Turkish, Fars for Kashkay Turkish and Markazi for Halac Turkish. In this article, it is aimed to determine the use of mother tongue, culture and society's customs and traditions observed during the field study.

Keywords:

Azerbaijani Turks Azerbaijani Turks, Turkmen Turks, Kashkai Turks, Halac Turks,

PDF

___

Ágnes C, A. & Johanson, L. (1988). The Turkic Languages. Routledge.
Annaberdiyev, Ahmet. (2006). İran Türkmenleri (1881-2001). Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi.
Ataizi, Erenoğlu Dilek. (2017). Kaşkay Türklerinin dili. Anakara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
Beck, L. (1986). The Qashqa'i of Iran. New Haven: Yale University Press.
Doerfer, G. (1987). İran’da Türkler. Türk Dili, 431, s. 242-251.
Doerfer G. & Hesche W. & Scheinhardt H., & Tezcan S. (1971). Khalaj Materials. Indiana University.