Muhammed Nûru’l-Arabî’de Melâmet Tasavvuru: İbnü’l-Arabî’de Melâmet Kavramı Bağlamında Bir Değerlendirme

Tasavvuf düşüncesinin bir parçası olan “melâmet” hem tasavvuf düşünce tarihi hem de tarîkatlar tarihi açısından önemli kavramlardan birisidir. Onun ihtiva ettiği anlamlar, muhataplarının onu algılayışı ve onun kurumsal bir kimlikle tarîkat şeklinde ortaya çıkışı dikkat çeken bir niteliktedir. Bu sebeple melâmetin nasıl ifade edildiği ve hangi konumda değerlendirildiğini ortaya koymak düşünce ve tarîkat bağlamında doğru sonuçlar verecektir. Bu çalışmada da melâmetin düşünce ve tarîkat bağlamında ilgi çeken isimlerinden biri olan Muhammed Nûru’l-Arabî’yi ele aldık. Böylece onun melâmet düşüncesine dayanan bir tarîkat kurucusu olması fikrini ve bu düşüncesinin temellerini değerlendirme fırsatı yakalanmıştır. Öyle ki Muhammed Nûru’l-Arabî’nin melâmet tasavvurunun halen bir tarîkat olarak temsil edilmesi hem bu meseleyi gözden geçirmek hem de bu tasavvurun dayandığı yeri görmek adına önemli bir olgudur. Dolayısıyla bu çalışmada ilk önce onun melâmet tasavvurunun tarîkat özelinde nasıl ele alınması gerektiği üzerinde durulmaktadır. Daha sonra bu değerlendirmeleri göz önünde bulundurarak onun İbnü’l-Arabî’nin melâmet düşüncesiyle olan bağlantısı ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Muhammed Nûru'l-Arabî, İbnü'l-Arabî, Melâmet, Tasavvuf

The Imagination of Malāma in Muḥammed Nūr al-‘Arabī: An Evaluation in the Context of the Concept of Malāma in Ibn al-‘Arabī

Malāma, which is a part of sufi thought, is one of the important concepts in terms of both the history of sufism thought and the history of orders. The meanings it contains are always remarkable for its interlocutors' perception of it and its emergence in the form of an order with an institutional identity. For this reason, revealing how malāma is expressed and in what position it is evaluated will give correct results in the context of sufi thought and order. In this study, we dealt with Muhammed Nur al-‘Arabī, one of the interesting names of malāma in the context of thought and order. Thus, he had the opportunity to evaluate the idea that he was the founder of an order based on the idea of malāma and the foundations of this idea. So much so that his imagination of malāma is still represented as an order is an important fact both to review this issue and to see where it bases on this imagination. Therefore, first of all, this study focuses on how his imagination of melamet should be handled in an order. Then, taking these evaluations into account, his connection with Ibn al-‘Arabī's thought of malāma is revealed.

Keywords:

Muḥammed Nūr al-‘Arabī, Ibn al-‘Arabī, Malāma, Sufism,

PDF

___

Abdurrahim Fedâî. Beyânu Hakîkati’l-Melâmiyye, Süleymaniye Kütüphanesi, Kemal Edip Kürkçüoğlu, nr. 54/4.
Bandırmalızâde Ahmed Münib Efendi. Mir’âtü’t-Turuk, Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Yazmaları, Türkçe Kitaplar Koleksiyonu, nr. 1022.
Bolat, Ali. “Muhyiddin İbnü’l-Arabî’de Melâmet Tasavvuru”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-2), 2009, sayı: 23.
Ergin, Osman. Balıkesirlil Abdülaziz Mecdi Tolun: Hayatı ve Şahsiyeti, Kenan Matbaası, İstanbul 1942.
Gölpınarlı, Abdülbâkî . Melâmîlik ve Melâmîler, Kapı Yayınları, İstanbul 2015.
_______. Türkiye’de Mezhepler ve Tarîkatlar, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1969.
Harîrîzâde, Muhammed Kemâleddîn. Tibyânu Vesâili’l-Hakâik fî Beyâni Selâsili’t-Tarâik, Süleymaniye Kütüphanesi, İbrahim Efendi, nr. 430-432.
Heyet, “Melâmiyye”, DİA, 2004, XXIX, s. 33.
Hocazâde Ahmed Hilmi. Hadîkatü’l-Evliyâ, Atatürk Kitaplığı, Belediye Osmanlıca Kitaplar Koleksiyonu, nr. 2728.
İnan, Yusuf Ziya. İslam’da Melâmîliğin Tarihî Gelişimi, Bayramışık Yayınevi, İstanbul 1976.
Muhammed Nûru’l-Arabî, ed-Dürretü’s-Seniyye fî Şerhi Risâleti’l-Gavsiyye, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, nr. 6326.
_______. el-Envâru’l-Muhammediyye fî Şerhi Risâleti’s-Seyyidiyye, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, nr. 6326.
_______. Risâle-i İsmâiliyye, Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Yazmaları, nr. 542.
_______. Şerh-i Dîvân-ı Niyâzî-i Mısrî, haz. Mustafa Tatcı-İbrahim Özay, H Yayınları, İstanbul 2018.
_______. Şerh-i Risâle-i Şeyh Arslan Dımaşkî, Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Yazmaları, nr. 542.
Muhyiddin İbnü’l-Arabî. el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1999.
Sâdık Vicdânî. Tomâr-ı Turuk-ı Aliyye-Melâmilik, Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Yazmaları, nr. 2190.
Sayar, Ahmed Güner. Abdülbâkî Gölpınarlı, Ötüken Yayınları, İstanbul 2013.