İbnü'l Arabî düşüncesinde varlığın tasavvufî yorumunun sayı metafiziğine uzanan yansımaları

Sayı, insanoğlunca tarihin erken dönemlerinden beri Yaratıcı ile âlem arasında bir mizan unsuru olarak görülmüştür. Sayının kaynak itibariyle ilahî doğasına işaret eden İbnü'l-Arabî, vahdet anlayışı doğrultusunda sayıyı aslî kaynağına ircâ eder. Varlığın oluşumu İbnü'l-Arabî'ye göre üçlü esas üzerine teşkil edildiğinden temel olarak 1, 2, 3 sayıları üzerinde durmakta; bu sayıların var oluştaki ilahî arketipini izah etmektedir. Sayılarla var oluş arasında orijinal sayılabilecek bağlantılar kurmaktadır. Daha ziyade rasyonel değerlendirmelerin mevzuu yapılan sayıları kendi irfânî sistemi içinde izah etmektedir.

In Ibn Arabî's school of thought, reflections of sufi explanation of existence in the context of number metaphysics

Since early ages of human history, numbers have been regarded as an element of balance between God and Universe. Using their source as testimony to the divine nature of numbers, Ibn Arabi explains the true origin of numbers from the perspective of his conception of “wah-dat” (oneness). Committing to the idea that existence is of a ternary nature, Ibn Arabi dwells on the numbers 1, 2 and 3. Describing the divine archetype of these numbers in existence (wucūd), he establishes original connections between numbers and existence. Ibn Arabi resorts to inner wisdom for describing the nature of numbers, which are otherwise typically explained in a rational context.

___

Afîfî, Ebu’l-Alâ, İslâm Düşüncesi Üzerine Makaleler, çev.: Ekrem Demirli, İz Yay., İstanbul 2000.

Aristo, Metafizik, çev.: Ahmet Arslan, 2. bs., Sosyal Yay., İstanbul 1996.

Ayverdi, İlhan, Kubbealtı Lugatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük I-III, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 2005.

Cürcânî, Ali b. Muhammed, Kitabu’t-ta’rifât, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.

Çakmaklıoğlu, M. Mustafa, İbnü'l-Arabî’de Ma’rifetin İfadesi, İnsan Yay., İstanbul 2007.

Çetinkaya, Bayram Ali, Sayıların Gizemi ve Tasavvufun Dinamikleri, İhvân-ı Safâ Modeli, İnsan Yay., İstanbul 2008.

Davud el-Kayserî, Şerafeddin Davud b. Mahmud, Matla’u hususi’l-kilem fî meâni fusûsi’l-hikem, Bombay ts.

Gökberk, Macit, Felsefe Tarihi, 10. bs. Remzi Kitabevi, İstanbul 1999.

Gölpınarlı, Abdülbaki, Hurufilik Metinleri Kataloğu, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1973.

Hakîm, Suad, el-Mu’cemu’s-Sûfî el-hikme fî hudûdi’l-kelime, Daru’n-Nedrâ, Beyrut 1981.

Ifrah, Georges, Bir Gölgenin Peşinde Rakamların Evrensel Tarihi I, çev.: Kurtuluş Dinçer, Tübitak Yay., Ankara 1995.

Ifrah, Georges, Çakıl Taşlarından Babil Kulesine Rakamların Evrensel Tarihi II, çev.: Kurtuluş Dinçer, 3. bs., Tübitak Yay., Ankara 1996.

Ifrah, Georges, Akdeniz Kıyılarında Hesap Rakamların Evrensel Tarihi III, çev.: Kurtuluş Dinçer, 3. bs., Tübitak Yay., Ankara 1996.

Ifrah, Georges, Uzak Doğu’dan Maya Ülkesine Bir, İki, Üç Rakamların Evrensel Tarihi IV, çev.: Kurtuluş Dinçer, 4. bs., Tübitak Yay., Ankara 1996.

Ifrah, Georges, Sıfırın Gücü Rakamların Evrensel Tarihi V, çev.: Kurtuluş Dinçer, Tübitak Yay., Ankara 1997.

İbnü'l-Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Ali, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye I-IV, Dar u

İbnü'l-Arabî, Fütuhât-ı Mekkiyye I-X, çev.: Ekrem Demirli, Litera Yay., İstanbul 2006-2008.

İbnü'l-Arabî, Fusûsu'l-Hikem, thk. Ebu’l-A’lâ Afîfî, Dar u İhyai’l-Kütübi’l-Arabîyye, Kahire 1946.

İbnü'l-Arabî, Fusûsu'l-Hikem, çev.: M. Nuri Gencosman, Kırkambar Kitaplığı, İstanbul 2003.

İbn Manzur, Cemalu’ddîn Ebu’l-Fadl, Lisanu’l-Arabî’l-Muhit fi’l-luğa I-XV, Daru’l-Kütübi’l-Arabîyye, , Beyrut 1968.

Kaşânî, Abdurrezzâk, Şerh u Fusûsi’l-Hikem, Matbaatu’l-Mustafa, 2. bs., Kahire 1966.

Kılıç, Mahmud Erol, Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’de Varlık ve Mertebeleri, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1995.

Konuk, Ahmed Avni, Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi I-IV, haz. Mustafa Tahralı-Selçuk Eraydın, İFAV Yay., İstanbul 1999-2002.

Mevlânâ Celâleddîn, Muhammed b. Muhammed el-Belhî er-Rûmî, Mesnevî-i Ma’nevî I-VI, haz.: R. A. Nicholson, İntişârât-ı Behzâd, Tahran 1375.

Mevlânâ Celâleddîn, Mesnevî I-VI, çev.:: Veled İzbudak, MEB. Yay., İstanbul 1990.

Nasr, Seyyid Hüseyin, İslâm’da Bilim ve Medeniyet, çev.: Nabi Avcı-Kasım Turhan-Ahmet Ünal, İnsan Yay., İstanbul 1991.

Ögke, Ahmet, ‚Tasavvufta ‘Kenz-i Mahfî’ Düşüncesi ve _____‛ Tasavvuf ilmi ve akademik araştırma dergisi, sayı: 12, Ankara 2004, ss. 9-24.

Öner, Necati, Klasik Mantık, 7. bs., Bilim Yay., Ankara 1996.

Penrose, Roger, Bilgisayar ve Zekâ Kralın Yeni Usu I, çev.: Tekin Dereli, 7. bs., Tübitak Yay., An-kara 2000.

Saint Augustine, The City of God, trc.: Henry Bettenson, London: Penguin Books, 1984.

Schimmel, Annemarie, Sayıların Gizemi, çev.: Mustafa Küpüşoğlu, 2. bs., Kabalcı Yay., İstanbul 2000.

Tahralı, Mustafa, ‚Ayn ve Ayniyet‛, Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi IV içinde, 2. bs., İFAV Yay., İstanbul 2002, ss. 9-26.

Tahralı, Mustafa, ‚Fusûsu'l-Hikem’de Tezadlı İfadeler ve Vahdet-i Vücûd‛, Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi II içinde, 3. bs., İFAV Yay., İstanbul 2002, ss. 9-38.

Uludağ, Süleyman, ‚Cem’iyyet‛ mad., DİA, İstanbul 1993, c. 7, ss. 331-332.

Uysal, Muhittin, Tasavvuf Kültüründe Hadis, Yediveren Yay., İstanbul 2001.

Weber, Alfred, Felsefe Tarihi, çev.:: H. Vehbi Eralp, 5. bs., Sosyal Yay., İstanbul 1998.

Yakıt, İsmail, Türk-İslâm Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, 2. bs., Ötüken Yay., İstanbul 2003.

Zebidî, Muhibbu’ddîn Ebu’l-Feyz, Tâcu’l-Arûs fî şerhi’l-Kamûs I-XX, Matbaatu’l-Hayriyye, Kahi-re 1306.