Bu çalışmanın amacı, doğal ve yapay aydınlatma biçimlerine göre sergi deneyimi ile ilişkili olan mekân algısının nasıl değiştiğini anlamak ve kullanıcının aydınlatma tercihlerini belirleyerek, ziyaretçi/izleyici odaklı tasarım bilgisi oluşturmaktır. Gerçekleştirilen alan çalışmasında, doğal yolla aydınlatılan CerModern ile yapay yolla aydınlatılan Arkas Sanat Merkezi gözlem ve anket yoluyla incelenmiştir. Alan çalışmasında, farklı biçimlerde aydınlatılan sergi mekânlarında duygusal ve bilişsel algı farkı araştırılmış, kullanıcıların aydınlatma tercihleri ve bu tercihleri belirleyen nedenler sorgulanmıştır. Toplamda 260 kişiye uygulanan anket verilerinin sonuçları, mekân algısının duygusal ve bilişsel anlamda incelenen iki sergi mekânı arasında farklılaştığını ortaya koymuştur. Ziyaretçilerin aydınlatma tercihleri analiz edildiğinde tercihlerin, iki ve üç boyutlu eserlere göre değiştiği görülmüştür. Üç boyutlu eserler için, eserler kadar ona arka plan oluşturan hacmin, iki boyutlu eserler içinse duvar yüzeyinin aydınlatılmasının önemli olduğu saptanmıştır. Üç boyutlu eserlerin aydınlatılmasında en çok tercih edilen yapay aydınlatma biçimi homojen ışık dağı- lımı sağlayan yayınık aydınlatma, doğal aydınlatma biçimi ise yanal aydınlatmadır. İki boyutlu eserlerde ise ağırlıklı olarak yapay aydınlatma biçimlerinden duvar aydınlatması ve yayınık aydınlatma türleri tercih edilmiştir.

The aim of this study is to figure out the change in space perception related to exhibition experience with regard to natural and artificial lighting types and to determine lighting preferences of users to produce visitor/ spectator based design knowledge. In the conducted field study, naturally lighted CerModern and artificially lighted Arkas Art Center were examined with both observations and questionnaires. In the field study, the difference in affective and cognitive space perception was searched and lighting preferences of users and the reasons behind them were examined. The results of the questionnaire conducted by totally 260 people displayed that perceptions of the examined two exhibition spaces were differed from each other. When the lighting preferences of visitors were analyzed, it was found out that lighting preferences changed with regard to two or three dimensional works. Lighting of both background space for three dimensional works and the wall ground for two dimensional works were found as important as the lighting of the works. The most preferred artificial and natural lighting types for three dimensional works was diffused lighting and side lighting. For two dimensional works, artificial lighting types of wall washing and diffused lighting were preferred.