Türkiye'de Tarımsal GSYH İle Tarımsal Yatırımlar Arasında Nedensellik İlişkisi

Bu çalışmada 1983-2015 yılları arasında Türkiye'de tarım sektörüne yönelik kamu ve özel sektör sabitsermaye yatırımlarının değişimi ile tarımsal gayrisafi yurtiçi hasıla değişimleri incelenmiştir. Çalışmanınamacı, incelenen dönemde hem kamu hem de özel sektör tarafından gerçekleştirilen sabit sermayeyatırımlarının tarımsal gayri safi yurtiçi hasıla (TGSYH) üzerindeki etkisinin ortaya koyulması ve ayrıcaTGSYH, kamu sektörü tarımsal sabit sermaye yatırımları (TSKY) ve özel sektör tarımsal sabit sermayeyatırımları (TSOY) arasındaki etkileşimin belirlenmesidir.Bu amaçla çalışmada öncelikle Johansen Eşbütünleşme Analizi ile değişkenler arasındaki uzun dönemliilişkinin varlığı ortaya konulmuştur. Daha sonra vektör hata düzeltme modeli ile değişkenler arasında uzundönem dengesi ile kısa dönem dinamikleri arasındaki ayrım belirlenmiştir. Kısa dönem nedenselliği ortayakoymak amacıyla da vektör hata düzeltme nedensellik analizi yapılmıştır.Eşbütünleşme analizi sonucunda tarımsal gayrisafi yurtiçi hasıla, tarımsal kamu sektörü sabit sermayeyatırımları ve tarımsal özel sektör sabit sermaye yatırımları arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığı ortayakonulmuştur. Vectör hata düzeltme modeli sonucunda ise, TGSYH'nin bağımlı değişken olduğu VECM'denelde edilen hata düzeltme teriminin katsayısı -0.98 olarak bulunmuştur. Negatif olan ancak istatistikselolarak anlamlı olmayan bu katsayı hata düzeltme mekanizmasının çalışmadığını göstermektedir. Nedensellikanalizi sonuçlarına göre kısa dönemde, TKSY ve TSOY'nın TGSYH'nın nedeni olmadığı, TGSYH veTSOY'nın TSKY'nın nedeni olmadığı sonucuna varılmıştır. TGSYH ile TSKY arasında nedensellikilişkisine rastlanmaz iken TGSYH'nin TSOY'nin nedeni olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tarımsal Sabit Sermaye Yatırımlar, Tarımsal GSYH, Nedensellik, Johansen Eşbütünleşme Testi, Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM)

The Causality Relationship Between Agricultural GDP and the Agricultural Investment in Turkey

In this study, the trend of public and private sector fixed capital investments and the agricultural gross

Keywords:

Agricultural Fixed Capital Investments, Agricultural GDP, Causality, Johansen Cointegration Test, Vector Error Correction Model (VECM),

PDF

___

Benli, K.Y., Yenisu, E., 2017, “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye İçin Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi”, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(2), 49-72.
Cengiz, S., Baydur, C.M. 2010, “Kırdan Kente Göç ve Tarımsal Verimlilik: Türkiye Örneği”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt: 19, sayı: 2, 85-98.
Çetin, M., 2012, “Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, cilt:7 sayı:1, 211-230.
Çetinkaya, A. T., Türk, E., 2014, “Tasarruf Ve Yatırımların Ekonomik Büyümeye Etkisi Türkiye Örneği (1975-2012)”, Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, cilt 24, sayı 2, 45-60.
Demir, Y., 2007, “Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, sayı: 34, 152-161.
Dickey, David A. and Fuller, Wayne A., 1981,“Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica, vol. 49, no. 4, 1057-1072.
Düzgün, R., 2008, “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Yurtiçi Yatırımlar Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Türkiye Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 187-204.
Gujarati D. N., 2016, Örneklerle Ekonometri, çeviren: N. Bolatoğlu, BB101 Yayınları, Ankara.
Gujarati, D. N., 2006, T emel Ekonometri, çeviren: Ü. Şeneser , G. G. Şenesen, Literatür Y ayıncılık, İstanbul.
Johansen, S. and Juselius, K., 1990, “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration — with Applications to the Demand for Money, Oxford Bulletin of Economics and Statisiıcs, 169-210.
Kalem, A., 2015, Türkiye'deki Kamu Yatırımlarının Özel Sektör Yatırımlarına Etkisinin İncelenmesi, T.C. Kalkınma Bakanlığı, Yayın No:2922.
Koyuncu, F.T., 2017, “Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Ekonomik Büyüme ve İstihdam Arasındaki İlişki: Türkiye Uygulaması (1990-2015)”, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 7 (2): 17-24.
T.C.K.B, 2017, Kalkınma Bakanlığı, Yıllık Programlar, (http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/YillikProgramlar.aspx).
T.C.K.B, 2017, Kalkınma Bakanlığı, Temel Ekonomik Göstergeler, (http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/ TemelEkonomikGostergelerTam.aspx).
Terin, M., Aksoy, A., Güler, İ.O., 2013, “Tarımsal Büyümeye Etki Eden Ekonomik Faktörlerin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma”, Iğdır Üni. Fen Bil. Enst. Dergisi, 3(3), 41-50.
TÜİK, 2017, Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr, Veri Tabanları, Erişim Tarihi, Ocak 2018