TÜRKİYE'DE TARIM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN MAZOTA YÖNELİK VERGİ VE DESTEKLER

Özet Türkiye'de tarım sektöründe artan makineleşmeyle birlikte mazot kullanımı da artmıştır. Bunun sonucunda mazot, tarımsal ürün maliyetleri içerisinde önemli bir paya sahip olmuştur. Mazot fiyatlarındaki artış seyri Türkiye'de tarım sektörüne yönelik mazot desteklemelerini zorunlu hale getirmiştir. Özellikle 2000 sonrası dönemde çiftçilere mazot desteği verilmeye başlanmıştır. Tarım kesimine yönelik mazot desteklemeleri ile mazottan alınan vergiler ve mazot fiyatları karşılaştırıldığında desteklerin çok yüksek boyutlarda olmadığı söylenebilir. Türkiye'de mazot vergileme açısından iyi bir gelir kaynağı olarak görülmüştür. Türkiye'nin mazot fiyatları diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, en yüksek mazot fiyatlarının uygulandığı ülkelerden biri olduğu görülmektedir. Türkiye'de artan tarımsal girdi fiyatları ile birlikte, tarım ürünleri fiyatlarındaki reel düşüş, Türkiye tarımında yaşanan krizi daha da derinleştirebilir.

Taxes and Subsidies for Diesel Fuel Used in Turkey's Agricultural

Usage of diesel fuel increased in parallel with the increased usage of machines in the agricultural Sector in Turkey. Consequently, the cost of diesel fuel has taken a substantial share within the cost of agricultural products. The ongoing rising trend in diesel fuel prices forced subsidies for diesel fuel to be granted in Turkey's agricultural sector. Farmers have been granted subsidies for diesel fuel especially after the year 2000. When the subsidies for diesel fuel in the agricultural sector are compared with diesel fuel prices along with the taxes levied on the diesel fuel, it can be said that the level of subsidies for diesel fuel used in the agricultural sector are not too high. Diesel fuel is seen as a good source of income in Turkey in terms of taxation. A comparison of the price of diesel fuel in Turkey with the price of diesel fuel in other countries showed Turkey among the countries having the highest diesel fuel prices. Increasing agricultural production costs along with the decline in the prices of agricultural products in Turkey may deepen the ongoing crisis in Turkey's agricultural sector.

___

  • Ali, M., B., 2002. Characteristics and Production Costs of U.S. Wheat Farms, Statistical Bulletin Number 974-5. U.S. Department of Agriculture, Washington, D.C., 2002. Akdemir, Ş., Şengül, H., Gül, A., Yurdakul, O.,Berk, Y., Ören, N., 1994. Çukurova Bölgesi Tarım İşletmelerinde Önemli Ürünlerde Girdi-Çıktı İlişkisinin Değerlendirilmesi ve İzlenmesi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu. Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu, Proje No:TAOG-941, 128s.Adana. Akder, H., 1998. Türkiye'de Tarımsal Mekanizasyon ve İşgücü. Türkiye'de Tarımsal Yapı ve İstihdam. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayın No: 2210. Ankara. Aktaş, E., Yurdakul, O., 2005. Ç.Ü. Destekleme ve Teknoloji Politikalarının Çukurova Bölgesinde Mısır Tarımı Üzerine Etkisi, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi. Cilt 20. Sayı 2 (19-28). Adana. Aktaş, E., 2006. Çukurova Bölgesi'nde Pamuk Arz Duyarlılığının Tahmini Üzerine Bir Çalışma. Tarım Ekonomisi Dergisi, 2006 yılı 12. Cilt 2. İzmir. Anonim, 2008. Petrol Sanayi Derneği 2007 Sektör Raporu. İstanbul. Brooks, N., L., 2001. Characteristics and Production Costs of U.S. Cotton Farms, Statistical Bulletin Number 974- 2. U.S. Department of Agriculture, Washington, D.C., 2001. Dellal, İ., Özat, H., Özüdoğru, T., 2007. Tarımda Mazot Kullanımı ve Mazot Destekleri Çalışma Raporu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü. Yayın No: 163. Ankara. Enerji Bakanlığı, 2008. Tarım Sektörü Enerji Tüketimi. http://www.enerji.gov.tr/istatistik.asp. (Erişim: 01.12.2008). FAO 2008. FAOSTAT Agriculture Data. http:www// a p p s . f a o . o rg / p a g e / c o l l e c t i o n s ? s u b s e t = agriculture.Paris. (Erişim: 05.11.2008). Foreman, L. 2001. Characteristics and Production Costs of U.S. Corn Farms, Statistical Bulletin Number 974. U.S. Department of Agriculture, Washington, D.C., 2001 Kibritçioğlu, A., Kibritçioğlu, B., 1999. Ham Petrol ve Akaryakıt Urunu Fiyat Artışlarının Türkiye'deki Enflasyonist Etkileri. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü. Araştırma-İnceleme Dizisi No:21. Ankara Koç A, A, F. Budak, H. Tanrıvermiş, Budak F., Gündoğmuş, E., İnan, İ., H., Kubaş, A., Özkan, B., 2001. Türkiye Tarımında Kimyasal İlaç Kullanımı: Etkinsizlik, Sorunlar ve Alternatif Düzenlemelerin Etkileri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Ekonomisi Araştırma Enstitüsü. TEAE Yayınları, Yayın No:63.Ankara. Köymen, O., 1999. “Cumhuriyet Döneminde Tarımsal Yapı ve Tarımsal Politikalar” 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul. Kulu, M., B., 2001. Akaryakıt Üzerinden Alınan Vergilerde AB Ülkeleri Vergi Yapısı ve ATV ile Karşılaştırması. Vergi Dünyası. Sayı 236, Nisan 2001. Livezey, J., Foreman, L. 2004. Characteristics and Production Costs of U.S. Rice Farms, Statistical Bulletin Number 974-7. U.S. Department of Agriculture, Washington, D.C., 2004. Maliye Bakanlığı; 2009. Muhasebat Genel Müdürlüğü. http://www.muhasebat.gov.tr/ ekogosterge/index.php (Erişim: 09.11.2008). OECD, 2007. Economic, Environmental and Social Statistics - ISBN 92-64-02946-X - © OECD 2007 OECD, 2008. Energy Prices&Taxes, Quarterly Statistics, Fourth Quarter. IEA Statistics, International Energy Agency. PETDER, 2008. 2007 Yılı Sektör Raporu, www.petder.org.tr. (Erişim: 01.10.2008). Taşyürek A.,2007. Mazot Üzerinden Siyaset Yapmak, www.muhasebe.com.tr, (Erişim: 17.11.2009). TMO,2008. Buğday Fiyatları. Toprak Mahsulleri Ofisi.www.tmo.gov.tr. (Erişim: 15.10.2008). TÜİK, Çeşitli Yıllar.Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr. (Erişim: 01.12.2008). TZOB,2008. Türkiye Mazot Raporu (Yayınlanmamış). Türkiye Ziraat Odaları Birliği. Ankara. (Erişim: 05.12.2008). Washington State Department of Revenue, 2009. Special Notice: Farm Fuel Users Sales and Use Tax Exemption Update. http://dor.wa.gov/Docs/Pubs/SpecialNotices/ 2006/sn_06_farm_fuel_exemptions.pdf). Yavuz, F., Tan, D., Ertürk, Y., E., 2003. Tarım Sektöründe Kullanılan Motorinin Sübvanse Edilmesinin Türkiye Tarımına Olası Etkileri”,. ODTÜ Ekonomi Kongresi, 6-9 Eylül 2003, Ankara. (i)Türkiye Ziraat Odası Birliği (TZOB) Hesaplamalarına göre 13 litre olmaktadır. Dellal ve ark, 2007'ye göre, tarımda kullanılan mazot miktarı 1.5 milyar litre iken TZOB hesaplamasına göre 3.5 milyar litredir. Enerji bakanlığı kayıtlarına göre de tarımda kullanılan mazot miktarı 2006 yılı itibariyle yaklaşık 3.1 milyar litre olarak verilmiştir (Enerji Bakanlığı,2009). Bu verilere göre 2008 mazot kullanım miktarı 3.2 milyar litre olarak tahmin edilmiştir. TZOB'un verileri ile Enerji Bakanlığı verileri birbirine daha yakındır. 1980-1990 yılları arasında tarımda kullanılan ortalama petrol miktarı 1.4 milyar tondur (Enerji Bakanlığı,2008). Dellal ve diğ. 2007'de referans verileri Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün 1980 ve 1990 yılları arasında elde edilen üretim girdi ve maliyetlerinden alındığı için tarımda kullanılan mazot miktarı 1980-1990 yıllarının kapsamaktadır. Bu veriler aynı zamanda, 1980-1990 yılları arasındaki Enerji Bakanlığı verileriyle örtüşmektedir. Bu çalışmada Enerji Bakanlığının verileri referans alınmıştır. (ii) OECD, 2008 “Energy Prices and Taxes” ve Enerji Bakanlığı istatistiklerinden derlenmiştir ve ABD dolar kuru 1.3 TL olarak belirlenmiştir.