O.Murat KOÇTÜRK, Meral EKER

4118

Dünyada ve Türkiye'de Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve çok uluslu şirketlerin gelişimi

1980'li yıllardan itibaren küreselleşme ile birlikte gelişmiş ülkelerdeki büyük şirketler, kar amaçlarını gerçekleştirebilmek için sınırlar ötesinde faaliyetlerini hızlandırarak çok uluslu şirketler haline gelmişlerdir. Gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınma yolundaki en önemli engellerinden birisi, yurtiçi sermaye birikimlerinin yetersizliğidir. Bu açığı azaltmak için önerilen alternatif yaklaşımlardan birisi de ülkeye doğrudan yabancı sermaye girişini artırmaktır. Doğrudan yabancı yatırımlar ev sahibi ülkeye ait istihdam, ekonomik büyüme, ödemeler dengesi, ihracat, enflasyon gibi birçok ekonomik göstergeyi etkilemekledir. Türkiye'de doğrudan yabancı yatırımların öneminin kavranılmasıyla birlikte özellikle 1980 sonrası donemde birçok yasal düzenlemenin yapıldığı görülmektedir. Ancak, bir ülkenin doğrudan yabancı sermaye yatırım performansı sadece yasal düzenlemelerle değil, aynı zamanda ekonomik, siyasi, coğrafi ve kültürel faktörler tarafından belirlenmektedir.Bu anlamda, hazırlanan çalışmada, Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı sermaye miktarını etkileyen ekonomik faktörlerin tarihi süreci özetlenmiştir. Çalışmada, 1923-2010 dönemini kapsayan yıllık veriler kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çok Uluslu Şirket, Doğrudan Yabancı Yatırım, Türkiye.

Direct foreign investment and multinational companies's progress in Turkey and the world

Since 1980 together with the globalization of big companies in developed countries, to perform for profit beyond the boundaries of multinational companies to accelerate operations have become. One of the most important problems of developing countries is insufficient capital accumulation. To reducc this deficit, one of the alternative approaches that is offered is increasing the amount of foreign direct investments (FDI). Foreign direct investment manipulates numerous economic indicators pertaining to host nation such as employment, economic boost, balance of payment, export, inflation. After comprehending the importance of Foreign Direct Investment in Turkey, Numerous legal adjustments have been made particularly in the time after 1980. However, Foreign direct investment performance of a country is not only determined by legal adjustments but by political, geographic and cultural factors as well.In this sense, the economic factors which is affecting the foreign direct investment measures in Turkey was rummaged in this study. Data including 1980-2007 session was used in this research.
PDF

___

  • Adanur, Aklan, N. (2009), Türkiye'de Yabancı Sermaye Yatırımları, http://www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/HAD/TanitimKoo rdinasyonDb/2sa6.doc (Erişim Tarihi:9.11.2011).
  • Anonim (2012). www.genelbilgc.com/cok-uluslu-sirket-nedir-nasil-calisir.html/(ErişimTarihi:28.05.2012)).
  • Budak, G. (1996),"Çok Uluslu Şirketlerde Yönetim ve Organizasyon Sorunları", Yönetim ve Ekonomi, 1996, Sayı: 2.
  • Çeken 11.(2003), "Küreselleşme Sürecinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Türk Turizmine Etkisi", Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bil. Ens., Balıkesir.
  • Çetinkaya.M. (2004), "Türkiye Ekonomisinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sektörel Dağılımının önemi," Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 11 s. 239- 260. http://www.sosyalbil.sclcuk.edu.tr:8080/215/l/ekono mi.pdf> (Erişim Tarihi: 23.11.2009).
  • Dieken, F. (1998), "Global Shift: Transforming the World Economy, London s. 177: Paul Chapman Publising. Andreas Jarblad (2003), "The Global Politic Economy ofTransnational Corporations.
  • Durhan Adanır, N. (2011), "Dünya'da ve Türkiye'de Uluslararası Doğrudan Yatırımlar: 1995-2008" Süleyman Demirel Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans tezi http://tez.sdu.edu.tr/Tezler/TS00761 .pdf (Erişim Tarihi: 06.02.2011).
  • Fortune (2009), "Global 500, Countries", http://money.cnn.eom/magazines/fortunc/global500/2 009/countries/Australia.html,01.07.2009
  • Erdilek, A. (2011), "Türkiye'nin Osmanlı'dan Günümüze Kadar Uzanan Doğrudan Yabancı Yatırım Ortamına vc Politikalarına Tarihsel Bir Bakış," http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.php?cwid==9&vtad i=TPRJ%2CTTAR%2CTTIP%2CTMUH%2CTSOS &ano=70349_b7d3738ec81 d54f8f4ed6bfb311 e9252> (Erişim Tarihi: 06.02.2011).
  • Gilpin R. (1987), "The Political economy of International Relations", New Jersey: Princeton University Press.
  • Görgün, T. (2004), Doğrudan Yabancı Yatırımların Tarihsel Gelişimi Çerçevesinde Yatırımların Geliştirilmesinin Etkin Kurumsal Yapılanmaları, Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, An kar a. _____http:// w w w. a bi ge m. org/T R/dosyagoster. asp x?DIL= 1 &BELGEAN AH=1921 &DOSYAISIM=tugr ulgorgun.pdf> (Erişim Tarihi: 23.11.2009).
  • Güzelcik, E. (1999), Küreselleşme ve İşletmelerde Değişen Kurum îtnajı, Sistem Yayıncılık ve Matbaa San. Tic., İstanbul.
  • T.C. Hazine Müsteşarlığı İstatistikleri (www.hazine.gov.tr).
  • Jarblad, Andreas (2003), "The Global Politic Economy of Transnational Corporations: A Theory of Asymmetric Interdependence", Luleâ University of Technology, C Ektended Essay No:047
  • Karluk, R. (2004), Türkiye Ekonomisi Tarihsel Gelişim Yapısal ve Sosyal Değişim, Beta Basım Yayım, Tıpkı 8. Baskı.
  • Kepenek. Y., Yentürk, N. (1997), Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabev i, İstanbul. 42
  • Kılıç Görmezöz, K.(2007), Türkiye'ye Doğrudan Gelen Yabancı Sermaye Yatırımlarının İstihdam Üzerindeki Etkileri, Uzmanlık Tezi, Ankara, http://statik.iskur.gov.tr/tr/rapor_bulten/uzmanlik_tezl eri/ (Erişim Tarihi: 23.11.2009).
  • T.C. Merkez Bankası ödemeler Dengesi İstatistikleri (www.tcmb.gov.tr).
  • Stcgcr B. M. (2006), Küreselleşme, Dost Kitabevi,Ankara.
  • Şahin, H. (1998), Türkiye Ekonomisi, Ezgi Kitabevi, Bursa.
  • Şahin, M. (1975), "Türkiye'de Dolaysız Yabancı Sermaye Yatırımları" , Ekonomik ve Sosyal Yayınlar Serisi, No.3, Ankara.
  • Toptaş, M. (1996), Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Analizi, Doktora Tezi, Ankara.
  • YASED (2009), Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Değerlendirme Raporu, İstanbul.
  • _____http://www.yased.org.tr/webportal/Turkish/Yayinlar/Doc uments/UDYRapom-2009-ilkyari.pd£>(Erişim Tarihi: 25.11.2009).
  • YASED (2010), Uluslararası Yatırımcılar Derneği "Türkiye'de Sanayi Sektöründe Uluslararası Sermaye" Raporu, Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşu arasındaki uluslararası sermayeli şirketlerin değerlendirmesi, Temmuz.
  • Yavan, N., Kara, H.(2003), "Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Bölgesel Dağılışı," Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(1): 19-42.
  • Yazıcıoğlu, A. (2004), "Türkiye'de Yabancı Sermaye", http://www.vergidegundem.com/files/makalc2nisan2 004.doc (Erişim Tarihi: 06.02.2011).
Tarım Ekonomisi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1303-0183
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1992
  • Yayıncı: Tarım Ekonomisi Dergisi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye'de ve Dünyada fındık politikaları

Selma KAYALAK, Ahmet ÖZÇELİK

Türkiye'de 1990 yılından sonra uygulanan vergi politikaları ve kriz etkisi

Nesrin CANDAN

Erzurum'da meraya dayalı üretim yapan hayvancılık işletmelerinin sosyoekonomik analizi

Abdurrahman KARA, Semiha KIZILOĞLU

Dünyada ve Türkiye'de Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve çok uluslu şirketlerin gelişimi

O.Murat KOÇTÜRK, Meral EKER