Erman BEYZİ, Mesut UYANIK, Bilal GÜRBÜZ, Nilüfer KOÇAK

Determination of cross-pollination ratio in safflower (Carthamus tinctorius L.) using different experimental designs

Bu çalışma 2012 ve 2013 yıllarında Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlasında yürütülmüştür. Dikenli ve dikensiz olmak üzere iki aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşidi deneme materyali olarak kullanılmıştır. Dikenli Balcı çeşidi polen verici olarak, dikensiz Yenice çeşidi ise polen alıcı olarak denemede yer almıştır. Ortalama yabancı döllenme oranı % 1.12 ile % 7.71 arasında değişim göstermiştir. En yüksek yabancı döllenme oranı, bitkilerin 50 cm sıra arasıyla 10 sıra halinde karışık olarak ekildiği üçüncü deneme deseninden; en düşük yabancı döllenme oranı ise bitkilerin kuzey-güney yönünde ekildiği dördüncü deneme deseninin kuzey yönünden elde edilmiştir. Ankara koşullarında ortalama yabancı döllenme oranı % 3.49 olarak gerçekleşmiştir. Deneme desenleri arasında yabancı döllenme oranı bakımından farklılıklar ortaya çıkmıştır. Bu araştırma, polen alıcı bitkilerin, polen verici bitkilerden uzaklaştığı ölçüde yabancı döllenme oranının azaldığını ortaya koymuştur.

Farklı deneme desenleri kullanılarak aspir (Carthamus tinctorius L.)’de yabancı döllenme oranının belirlenmesi

This study was carried out to determine cross-pollination ratio in safflower (Carthamus tinctorius L.) using various experimental designs during summer seasons of 2012-2013. Two safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars having two different characters (spiny and spineless) were used as the study material. The cultivars with spiny (Balci) was used as a donor and spineless cultivar (Yenice) was used as a receptor. The results demonstrated that average cross-pollination ratio ranged between 1.12% and 7.71%. The highest cross-pollination ratio was obtained from third experimental design that receptor and donor plants were mixed in 10 rows with 50 cm row space, while the lowest ratio was in north direction of forth experimental design, which receptor plants were sown in south and north directions. Average cross- pollination ratio was 3.49% in Ankara conditions. There were differences among the experimental designs in respect to cross- pollination. The results of this research showed that cross-pollination ratio decreased when distance between donor and receptor plants increased.

PDF

___

Arslan N & Gürbüz B (1988). Bitkilerde yabancı döllenme oranını tesbit metotları (Determination of cross-pollination in field crops). Ziraat Mühendisliği Dergisi 208: 23-27
Baydar H & Gökmen O Y (2003). Hybrid seed production in safflower (Carthamus tinctorius L.) following the induction of mail sterility by gibberellic acid. Plant Breeding 122: 459-461
Classen C E (1950). Natural and controlled crossing in safflower. Agronomy Journal 42: 381-384.
Coşge B & Kaya D (2008). Performance of some safflower (Carthamus tinctorius L.) varieties sown in late autumn and late spring. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 12(1): 13-18
Crane E & Walker P (1984). Pollination Directory for World Crops. International Bee Research Association, London
Gadekar D A & Jambhale N D (2002). Inheritance of four qualitative characters in safflower (Carthamus tinctorius L.). Sesame and Safflower Newsletter 17:79-80
Golkar P, Arzani A & Rezaei A M (2010). Inheritance of flower color and spinelessness in safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of Genetics 89(2): 259-262
Gürbüz B & Ekiz E (1990). Bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde melez ve yabancı dölenme oranının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yıllığı 41(1-2):121-127
Knowles P F (1989). Safflower: In oil crops of the World. Mcgraw-Hillpublishers, London, pp: 361-374
MSP (1989). Türkiye Klima Atlası (Climate Atlas of Turkey). Turkish State Meteorological Service Publication, Ankara
Nabloussi A, Velasco L & Fernandez-Martines J M (2013). Cross pollination of saaflower (Carthamus tinctorius L.) under Moroccan environmental conditions. International Journal of Plant Breeding 7(2): 145-147
Pahlavani M H, Mirlohi A F & Saeidi G (2004). Inheritance of flower color and spineless in safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of Heredity 95(3): 265-26
Rudolphi S, Becker H C & Witzke-Ehbrecht S V (2008). Outcrossing rate of safflower (Carthamus tinctorius L.) under the agro climatic conditions of Nothern Germany. Proceedings of the 7th International Safflower Conference, Wagga Wagga, Australia, Noverber 3-6
Velasco L, Fischer M & Fernandez-Martines J M (2012). Estimation of cross-fertilization rate in safflower (Carthamus tinctorius L.). Spanish Journal of Agricultural Research 10(1): 155-159
Yenice N & Bayraktar N (1996). Yerli aspir (Carthamus tinctorius L.) hatlarında karyotip analizi. Tarım Bilimleri Dergisi 2(2): 81-86