Abdullah ÖKTEM, Ahmet ENGİN, Mustafa ÇÖLKESEN

Arpada Hordeum vulgare L. Genotip x Çevre İnteraksiyonları ve Stabilite Analizi

GAP bölgesinde 1998-2000 y ı lları aras ı nda yürütülen arpa verim denemesinde Angora, Clarine, Goldie, Jubilant, Kaya, Kompakt, Krona, S.488/88, S.8615 ve Viva arpa genotiplerine baz ı stabilite kriterleri uygulanm ışt ı r. Lokasyon ve genotip üzerine yap ı lan birle ş ik varyans analizinde lokasyon, genotip ve lokasyon x genotip interaksiyonu %1 seviyesinde önemli bulunmu ştur. Ara şt ı rmada kullan ı lan stabilite yöntemlerine göre; Kompakt ve Viva iyi adaptasyon gösteren genel uyum yeteneğ i yüksek genotipler olarak belirlenmi ştir. Clarine, Jubilant ve Viva iyi çevrelerde; S.448/88 ve S.8615 genotipleri ise kötü çevrelerde yüksek verimli genotipler olarak saptanm ışt ı r. Krona iyi çevrelerde, Angora ve Kaya ise kötü çevrelerde dü ş ük verimli genotip olmu ştur.

Anahtar Kelimeler:

stabilite, genotip x çevre interaksiyonlar ı , arpa

Genotype x Environmental Interactions and Stability Analysis of Barley Hordeum vulgare L.

Some stability parameters was applied to barley yield experiments which were conducted at GAP region from 1998 to 2000 with Angora, Clarine, Goldie, Jubilant, Kaya, Kompakt, Krona, S.488/88, S.8615 and Viva genotypes. Variance analyses showed that genotypes, location, genotype and genotype x location interaction were significant at 0.01 level. According to used stability parameters; Kompakt and Viva were determined as a good adapted genotypes. Clarine, Jubilant and Viva genotypes were high yieldly at good environment, S.448/88 and S.8615 genotypes had high yield at bad environment. Krona hed low yield at good environment, Angora and Kaya had low yield at bad environment.

Keywords:

stability, genotype x environment interactions, barley,

PDF

___

Altay, F. 1987. Kış l ı k buğdaylarda verim stabilitesi. Türkiye Tah ı l Sempozyumu. s 431-442, 6-9 Ekim, Bursa.
Arshad, Y. 1990. Genotiplerin Çevreye Uyum Yeteneklerini Belirlern.ede Kullan ı lan Baz ı Stabilite Parametreleri Üzerinde Ara şt ı rmalar. Yüksek Lisans Tezi. Ege Oniv. Fen Bil. Ens., İ zmir.
Baker, R. J. 1966. Genotype-environment interactions in yield of wheat. Can.J. Plant. Sci., 49, 743-791.
Bozkurt, İ . ve M. E. Tugay, 1999. Arpada (Hordeum vulgare L.) çeşit x çevre etkileşimleri üzerinde bir ara şt ı rma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Genel ve Tah ı llar (Cilt I), s.228-233, 15-18 Kas ı m, Adana.
Comstock, R. E. and R. H. Moll, 1963. Genotype-Enviroment Interactions in Statistical Genetics and Plant Breeding. NAS-NRS. Publ. 982, 164-196.
Demir, İ . ve M. Tosun, 1991. Buğdayda stabilite istatistikleri ve stabilite üzerine araşt ı rmalar. Ege Üniv. Zir. Fak. Dergisi. 28, 1, İ zmir.
Demir, I., M. Tosun., N. Aç ı kgöz ve A. F. Moghaddam, 1992. Arpada stabilite istatistiklerinin ara şt ı rı lmas ı ve bilgisayar program ı yla hesaplanmas ı . 2. Arpa-malt semineri (25-27 May ı s) s.254-264, Konya.
Düzgüne ş , O., T. Kesici. O. Kavuncu ve F. Gürbüz, 1987. Ara şt ı rma ve Deneme Metodlar ı (istatistik Metodlar ı -II). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay ı nlar ı No:1021, Ders Kitab ı No:295, Ankara.
Eberthart, S. A. and W. A. Russel, 1966. Stabilty parameters for comparing varieties. Crop Science, 6, 36-40.
Finlay, K. M. and G. N. Wilkinson, 1963. The analysis of adaptation a plant-breeding programme. Aust. J. Agric. Res., 14, 742-754.
Francis, T. R. and L. W. Kannenbert, 1978. Yield stability in studies in short-season maize. I. A descriptive method for grouping genotypes. Can. J. Plant Sci., 58, 1029-1034.
Ikiz, F. 1972. Genotip-çevre interaksiyonlar ı . Türkiye Zirai Araşt ı rı cı lar Derne ğ i Yay ı nları 1, 207-226, Bornova, İ zmir.
Ikiz, F. 1976. Bu ğday Islah ı nda Genotip-Çevre İ nteraksiyonu istatistik Analizleri, Doktora Tezi. İ zmir.
İ kiz, F. 1980. Adaptasyon, stabilite ve genotip x çevre interaksiyonu ile iliş kisi. Ege Bölge Zirai Ara ş . Ens. Yay. No:17/41, s: 61-70.
Ketata, H. S., K. Yau and M. Nachit, 1989. Relative consistency of perpormance across environment. In proc. Int. Symp. Physiol. Bred. winter cereal for stressed environments. Montpiller, July 3-6.
Leon, J. and H. C. Becker, 1988. Repeatability of some statistical measures of phenotypic stability-correlations between single yield results and multi year results. Plant breed., 100, 137-142.
Lin, C. S., M. R. Binns and L. P. Lefkovitch, 1986. Stability analysis: Where do we stand ? Crop Science, 26, 894-899.
Nedela, G., A. Moisuc., R. Parasch ı volu and V. Sonea, 1984. Interaction between stability of yield and yield components in winter wheat. Lucrari Stiintifice Inst. Agronomic Timisoara, Agronomic, 19, 65-72.
Nguyen, H. T., D. A. Sleeper and K. L. Hunt, 1980. Genotype x environmental interactions and stability analysis for herbage yield of tall fescue synthetics. Crop Sci., 20, 221-224.
Ottekin, A., H. Tosun ve T. Akar, 1994. Sekiz adet tescilli arpa çeş idinin genotip-çevre interaksiyonu ile bunlar ı n adaptasyonu üzerine ara şt ı rmalar. Il. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan), Cilt:II, s.184-187, İ zmir.
Özgen, M. 1991a. Yield stability of winter wheat (Triticum sp.) cultivars and lines. Journal of Agronomy and Crop Sciences, 166, 318-325.
Özgen, M. 1991b. Yield stability of winter barley (Hodeum sp.) cultivar and lines. Proc. 6 thinternational barley genetics symposium (22-27 -July) p:407-409, Helsingborg, Sweden.
Özgen, M. 1993. Environmental adaptation and stability relationships between grain yield and some agronomic traits in winter oat. Journal of Agronomy and Crop Sciences, 170, 128-135.
Özgen, M. 1994. Orta Anadolu ko ş ullar ı nda k ış l ı k arpan ı n verim ve verim öğeierinde adaptasyon ve stabilite analizi. Do ğ aTr. J. of Agriculture and Forestry, 18 (2) 169-177.
Perkins, M. and J. L. Jinks, 1968. Environmental and genotypeenvironmental components of variability. III.. Multiple lines and crosses. Heredity, 23, 339-356.
Sabanc ı , C. O. ve M. B. Y ı ld ı r ı m, 1992. Adi fiğ de baz ı tarı msal özelliklerin genotip x çevre interaksiyonu ve kal ı t ı m derecesi tahminleri. Doğ a-Tr. J. of Agriculturel and Forestry, 16, 797- 802.
SAS/STAT, 1989. SAS Institute Inc. User's Guide Version 6, (4 th ed.) Volume 2. Cary, NC.
Shukla, G. K. 1972. Some statistical aspects of partitioning genotype-environmental components of variability. Heredity, 29, 237-245.
Teich, A. H. 1983. Yield stability of cultivars and lines of winter wheat. Cereal Res. Communications, 11, 197-202.
Tugay, M. E. ve G. Yı lmaz, 1994. Patateste çevre etkile ş imleri. Il. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan), Cilt:II, s.145-149, İ zmir.
Onay, A., İ . Turgut., H. Sürek ve K. Z. Korkut, 1990. Çeltikte baz ı özelliklerle ilgili stabilite analizi. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 3 (1-2) 117-124.
Wood, J. T. 1976. The use of environmental variables in the interpretation of genotype-enviromental interactions. J. Heredity 37 (1) 1-7.
Wricke, G. 1962. Über eine methode zur erfassung der ökologischen streubreite in feldversuchen Z. Pflanzenzüchtg, 47, 92-96.
Yı ld ı rı m, M. B., A. Öztürk., F. İ kiz ve H. Püskülcü, 1979. Bitki Islah ı nda Istatistik-Genetik Yöntemler. Ege Bölge Zirai Ara ş . Ens. Yay. No: 20, Menemen.
Yı ld ı rı m, M. B., C. F. Çal ış kan ve Y. Arshad, 1992. Farkl ı stabilite parametrelerini kullanarak baz ı patetes genotiplerinin çevreye uyum yeteneklerinin belirlenmesi. Do ğ a-Tr. J. of Agricultural and Forestry, 16, 621-629.
Zencirci, N., V. Eser ve İ . Baran, 1990. Baz ı Stabilite İ statistiklerinin Karşı laşt ı r ı lmas ı Üzerine Bir Yakla şı m. Tarla Bitkileri Merkez Araşt ı rma Enst. Yay. No. 1990/2, Ankara.