Köylünün Alternatif Tarım ve Ulaşım Aracı: “Modern Eşek Patpat”

Türkiye’de tarımsal üretimi gerçekleştiren köylüler Cumhuriyetin ilanından 1960’lara kadar çoğunlukla ulaşım, yük taşıma ve tarımsal üretim faaliyetlerinde en çok at, eşek, katır, öküz ve manda gibi geleneksel tarım hayvanlarını kullanmışlardır. Ülkemizde ilk traktör fabrikası 1955 yılında Amerikan yardımları ile Ankara’da kurulmuştur. Üretimi yapılan ilk traktör, % 100 yerli olmadığı için 1961’de Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü’ne vermiş olduğu talimatla ar-ge çalışmaları başlamış, 1963’de HSG markasıyla 2 adet traktör üretilmişse de devamı gelmemiştir. Devlet, köylünün traktör ve motor ihtiyacını karşılamadaki yetersizlik ve millî traktör üretimi arayışları çerçevesinde kamu iktisadî teşebbüsü (KİT) olarak iki adet traktör fabrikası kurmuştur. Bunlardan ilki, TZDK’nın 1962’de Adapazarı’nda kurduğu traktör fabrikası, ikincisi ise 1976’de Konya’da kurulan TÜMOSAN Motor ve Traktör Fabrikası’dır. Her iki işletmenin de temel amacı, ülkenin traktör ve motor ihtiyacını daha uygun koşullarda ve yerli üretimle karşılamaktır.Hayatını tarım ve hayvancılıkla idame ettiren Türk köylüsünün çoğunluğunun satın alma gücünün düşük olmasına karşın, traktör fiyatlarının yüksek olması Anadolu insanını pratik zekâsını kullanmaya yöneltmiştir. Bu bağlamda, ilk patpat 1962-1963 yıllarında Akşehir Gürnes (Altuntaş) köyünde Deli İsmail lakaplı İsmail Aktekin tarafından yapılmıştır. Isparta Senirkent Büyükkabaca, Afyon Çobanlar ve Konya Akşehir en önemli yapım merkezleridir. Patpat; ülkemizde her geçen gün giderek yaygınlaşan, Türk insanın zekâsının ürünü olan alternatif bir tarım ve ulaşım aracıdır. Kısaca, günümüzün “modern eşeğidir”. Makalede, alternatif tarım ve ulaşım aracı olan patpatın icadı, gelişimi, günümüzdeki kullanım alanları ve tarım ekonomisindeki yeri irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kırsal Yaşam, Patpat, Tarımda Makineleşme

PDF

___

1. Şanzumi, H. 2006. Üçüncü Harname [Eşek Kitabı], Pegasus Yayınları, İstanbul, s.25, 27.
2. Kur’an-ı Kerim Meali, 2011. Diyanet İşleri Başkanlığı 12. Baskı, Ankara, s.287.
3. Özdemir, M. 2004. Türk Traktör Tarihi, T.T. ve Ziraat Mak. A.Ş., 2. Basım Ankara, s.47,48.
4. https://www.tarimdanhaber.com/haber/tarim/tarimin-devrimi-hsg// (Erişim: 15.08.18).
5. Erdentuğ, N. 1978. “Türk Köyünde Modernleşme”, A.Ü. D.T.C.F. Fakültesi Dergisi, Cilt: 29 Sayı 1-4, s.211.
6. Elmacı, F. 2012. Adapazarı’nda Sanayi Faaliyetleri (1940-1980), M.Ü.,T.A.E. Türk Tarihi A.B.D., Cumhuriyet Tarihi B.D., Yayımlanmamış Y.L.T., İstanbul. Erbakan’ N. Türk Motor Sanayi (TÜMOSAN) Motor Fabrikası Temel Atma Töreni Konuşması (04.07.1976).
7. Uras, G. 30.09.1985. “Traktör Sorunu”, Dünya Gazetesi.
8. Aktekin, A. Deli İsmail Oğlu (D.1958), Patpat ve Tarım Makineleri İmalatçısı Görüşme Tarihi: (14.08.2018).
9. Patpatı “Modern Eşek” olarak niteleme ilk kez Büyükkabaca Belediye Başkanı Ali İhsan Temurçin tarafından yapılmıştır. Görüşme Tarihi (11.08.2018). Ayrıca Bkz. http://www.tarim.com.tr/Ciftcinin-Modern-Esegi-Pat-Pat,22215h (Erişim: 11.08.2018).
10. Kuş, E., 2009. Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri, Anı Yayıncılık, Ankara, s. 87,116.
11. Arıkan, R. 2007. Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama, 6.Basım, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, s.111,112.
12. Buldan, M. (D.1972), Çobanlar, Görüşme Tarihi (15.08.2018).
13. Arslan, O. (D.1956) Patpat İmalatçısı, Görüşme Tarihi (10.12.2014). Aslan, H. (D.1959) Patpat Osman’ın kardeşi, Görüşme Tarihi (11.08.2018).
14.http://www.yilkiyilmazlar.com/yilki/44/Listele, (Erişim: 25.07.2018), S. Yılmaz Görüşme Tarihi (25.07.2018).
15. http://agrives.com/, (Erişim:15.08.2018). https://otohafiye.wordpress.com/2016/01/19/agrives-katsu-ozellikleri-fiyati-teknik-bilgiler/ (Erişim: 15.08.2018).
16. Özdemir, A. (D.1983) Büyükkabaca, Patpat İmalatçısı, Görüşme Tarihi (11.08.2018).