Acı Kavun (Ecballium elaterium (L.) A. Rich.) Bitkisinde Kallus Kültürü Araştırmaları

Türkiye’de insanlar birçok bitkiyi, hastalıkları tedavi etmek amacıyla kullanmışlardır. Ecballium elaterium (L.) A. Rich. (Cucurbitaceae) (Acı kavun) bitkisi de ülkemizde tedavi amacıyla kullanılan önemli tıbbi bitkilerden biridir. Meyve suyu, içeriğinde bulunan ve kukurbitasin B adı verilen triterpenik yapıda maddeler sinüzit tedavisinde kullanılmaktadır. Kukurbitasinler sitotoksik, antitümoral, antienflamatuar, antimikrobiyal çeşitli biyolojik aktivitelere sahiptir. Ayrıca karaciğer koruyucu ve pürgatif özellikleri de bilinmektedir. Acı kavun bitkisinden kukurbitasin etken maddesinin elde edilmesini sağlayarak ülke ekonomisine katkı sağlamak, ilaç sanayine katma değer yaratmak ve bitkisel kökenli sekonder metabolitlerin üretilmesi oldukça önemlidir. Bunun için yapılacak gerek genetik mühendisliği çalışmaları; gerekse doku kültürü çalışmalarında kallus kültürü ile uygun dokuyu oluşturmak ve çoğaltmak çalışmaların en çok zaman harcanan kısımlarını oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, E. elaterium bitkisinde kallus kültürüne etki eden faktörlerin belirlenmesidir. In vitro koşullarda sürdürülebilir bir kallus rejenerasyonunun sağlanabilmesi için farklı lokasyonlardan bitkiler toplanmıştır. Eksplantların yüzey sterilizasyonunda NaOCl ve H2O2 kullanılmıştır. Kotiledon boğum, yaprak, petiol, meyve, gövde ve tohum eksplantlarının kallus kültürüne tepkisi incelenmiştir. Tohumların in vivo ve in vitro çimlenmelerine etki eden faktörler araştırılmıştır. Üç farklı sukroz dozu ve iki farklı büyüme düzenleyicinin acı kavun bitkisinde kallus oluşumuna etkilerine bakılmıştır. En iyi sonuçlar tohum eksplantlarından elde edilmiştir. Bütün parametreler bakımından elde edilen sonuçlar, E. elaterium bitkisinde büyüme ve kallus oluşumuna çok sayıda faktörün etki ettiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Acı kavun, Ecballium elaterium

PDF

___

[1] Bozdoğangil, E.E., 1996. Çukurova Bölgesinde Doğal Olarak Bulunan Faydalı Bitkiler Ve Kültür Olanakları Üzerinde Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana.
[2] Baytop, T., 1984. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul Üniversitesi Yayınları. No: 3255, İstanbul, s:194-195.
[3] Yeşilada E., Tanaka S., Sezik E., Tabata M., 1988. Isolation of an Antiinflammatory Principle from the Fruit Juice of Ecbalium elaterium. Journal of Natural Products, 51:3, 504-508.
[4] Cingi M., Erkuş S, Cingi E, Başer H.C., Keçik M.C., Öner, Ü.,1983. Kronik sinüzitlerde Ecballium elaterium'un etkilerinin araştırılması. Anadolu Tıp Dergisi, 5:123-136.
[5] Sezik, E., Kaya, S., Aydan, M., 1982. Ecballium elaterium Meyvelerinin Sinüzite Etkisi, Eczacılık Biil., 24: 33-36.
[6] Agil M.A, Risco S., Miro M., Navarro M.C., Oceta M.A., Jimenez J., 1995. Analgesic and antipyretic effects of Ecballiuın elaterium (L.) A. Richard. extract in rodent. Phytother. Res., 9:135-138.
[7] Grieve, M., Oswald, E.,1911. Squirting cucumber, melons, water melon, pumpkin and colocynth. Chalfont St Peter, UK: Whin’s Cottage.
[8] Tubives, http://www.tubives.com/index.php?sayfa=1&tax_id=3911 (25.09.2014)
[9] YAĞCI, C., TOKER, M.C., TOKER, G., 2008. Bitki Doku Kültürü Yoluyla Üretilen Flavonoitler, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 1(1):47-58.
[10] Duman, İ., 2006. Domates tohumlarında çimlenme ve fide çıkışının iyileştirilmesi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri Bölümü.
[11] Sakamoto, K., Iida, K., Sawamura, K., Hajiro, K., Asada, Y., Yoshikawa, T., Furuya T., 1993. Effects of nutrients on anthocyanin production in cultured cells of Aralia cordata. Phytochemicals, 33: 357–360.
[12] DiCosmo, F., Towers, G.H.N., 1984. Stress and secondary metabolism in cultured plant cells. In: Recent advances in phytochemistry (ed. Timmerman BN, Steelink FA and Loewus FA), Plenum, New York., 18:97–175.
[13] Güllü, İ.B., Öcal, N., 2016. Tıbbi Bir Bitki olarak Ecballium elaterium (L.)’un Tedavi Alanlarının Araştırılması, Araştırma Makalesi, Erciyes Üniversitesi Fen Fakültesi.
[14] Memişoğlu, M., 2000. Doku kültürü metodları ile Ecballium elaterum (L.) A. Rich. bitkisinden kallus üretimi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Ankara.[15] Toker, G.,M., Memişoğlu, M., Toker, C., Yeşiladaa, E., 2003. Callus formation and cucurbitacin B accumulation in Ecballium elaterium callus cultures. Fitoterapia, 74:7–8. pp: 618-623.
[16] Ekici, M., Satılmış, A., Ay, Y.D., 1998. Ecballium elaterium (L.) Meyvelerinin Sinüzite karşı kullanımı. Uludağ Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü.
[17] Everaldo, G.A, Scicluna-Spiteri, A., 2001. Ecballium elaterium: an in vitro source of cucurbitacins. Fitoterapia 72: 46-53.
[18] Murashige, T., Skoog, F., 1962. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures. Physiology Plantarum, 15: 473-497.
[19] Sökmen, A., Gürel, E. 2001. Sekonder Metabolit Üretimi. (Editörler M. Babaoğlu, E. Gürel, S. Özcan), Bitki Biyoteknolojisi Cilt I Doku Kültürü ve Uygulamaları, S.Ü. Vakfı Yayınları, Konya, s. 211-261.
[20] Sujanya, S., Poornasri, D.B., Sai, I. 2008. In vitro production of azadirachtin from cell suspension cultures of Azadirachta indica. Journal of Biosciences, 33(1):113–120.