Saltanatın İlgasının Bayram İlan Edilmesi: “Hâkimiyet Bayramı/ Hâkimiyeti Milliye Bayramı Ve Kutlamaları (1 Kasım 1922/12 Rebiyülevvel 1338-24 Haziran 1934)

Bayramlar toplumların millet olmasında önemli sembollerdir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasında, inkılaplar ile rejim değişikliğine gidilmiştir. Önce 23 Nisan 1920 Büyük Millet Meclis’nin açılması, sonra 1 Kasım 1922 Saltanatın İlgası ve akabinde 29 Ekim 1923’te Cumhuriyetin İlanı ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti milli bir cumhuriyet özelliğine kavuşmuştur. 1Kasım 1922 Saltanatın İlgası gecesinin 12 Rebiülevvel’e yani Mevlid-i Nebevi’ye denk gelmesinden dolayı 1-2 Kasım 1922’de milli bayram olarak kabul edilmiş ve 24 Ekim 1923’te de Hakimiyet Bayramı olarak kanunlaşmıştır. Basında ve toplumda Hakimiyeti Milliye Bayramı diye anılan bayram, ülke genelinde ilk ve tek resmi kabul kutlamasını 12 Ekim 1924’te (yani 12 Rebiülevvel 1924) gerçekleştirmiştir. 18 Nisan 1925 yılında 29 Ekim’in Türkiye Cumhuriyeti’nin tek resmi milli bayramı olarak kabulünden sonra Hakimiyeti Milliye Bayramı resmi kabul merasimi yapılmadan sade bir bayram, resmî tatil günü gibi kutlanmıştır. On iki yıl kutlanan Hakimiyeti Milliye Bayramı, 1934 yılına kadar Türkiye’deki siyasi, sosyal ve fikir değişimlerine ayna tutmuştur. Türkiye’deki milli bayramlar üzerine yapılmış çalışmalar vardır. Fakat müstakil olarak 1 Kasım Hakimiyeti Milliye Bayramı ve kutlamaları üzerine bir çalışma yapılmamıştır. Çalışmamızla sahadaki bu eksikliğin tamamlanması hedeflenmiştir. Çünkü 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılması ile milli iradenin kayıtsız şartsız millete ait olması konusunda büyük bir adım atılmıştır. Türk milleti, kendi iradesinin tecellisindeki en önemli dönüm noktalarından birisi olan bu tarihi Türk İnkılabını bir mihenk taşı olarak kabul etmiş ve onu bir bayram olarak kutlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

saltanatın ilgası/kaldırılması, Hakimiyeti Milliye Bayramı, Mevlidi Nbevi

ANNOUNCEMENT OF THE ABOLITION OF THE SULTANATE AS A EID: “SOVEREIGN DAY/SOVEREIGN NATIONAL DAY AND CELEBRATIONS” (1 NOVEMBER 1922/12 REBIÜLEVVEL 1338-24 JUNE 1934)

Holidays are important symbols for societies to become a nation. During the establishment phase of the Republic of Turkey, a regime change was made with the reforms. The State of the Republic of Türkiye has gained the feature of a national republic with the opening of the Grand National Assembly on April 23, 1920, the abolition of the Sultanate on November 1, 1922, and the proclamation of the Republic on October 29, 1923. It was accepted as a national holiday on November 1, 1922, since the night of the Abolition of the Sultanate on 1 November 1922 coincided with 12 Rebiülevvel, that is, Mevlid-i Nebevi, and was enacted as the Domination Day on 24 October 1923. The feast, which is known as the National Domination Day in the press and in the society, held the first and only official acceptance celebration in the country on October 12, 1924 (i.e. 12 Rebiülevvel 1924). After the acceptance of October 29 as the only official national holiday of the Republic of Turkey on April 18, 1925, National Independence Day will be celebrated as a simple holiday, without an official acceptance ceremony. The festival, which was celebrated for twelve years, mirrored the political, social and intellectual changes in Turkey until 1934. There are studies on national holidays in Turkey. However, no study has been carried out on the 1st November Domination National Day and its celebrations independently. With our study, it is aimed to complete this deficiency in the field. Because with the abolition of the sultanate on November 1, 1922, a great step was taken to ensure that the national will belongs to the nation unconditionally. The Turkish nation accepted this historical Turkish Revolution, which is one of the most important turning points in the manifestation of its will, as a touchstone and celebrated it as a holiday.

Keywords:

Abolition of Sultanate, National Domination Day, Mevlidi Nebevi,

PDF

___

ASLAN, D. Ahmet, Cumhuriyetin Törensel Meşruiyeti: Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Millî Bayramlar (1923-1928), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara 2011.
BAYKARA, Tuncer, Türk İnkılap Tarihi ve Atatürk İlkeleri, İzmir 1996.
BOLAT, Bengül S., Millî Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960), Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara 2007.
ÇETİN, Fatma G., Siyasal İktidarın Meşrulaştırılmasında Politik Semboller: Tek Parti Dönemi (1923-1938), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, An-kara,2019.
ÇOLAK, Filiz, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e 10 Temmuz Hürriyet Bayramı, Çizgi Kitabevi, Konya 2013.
EVİRGEN, Behiye, Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Ulusal Bayramlar ve Önemli Günler (1908-1950), Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Yüksek Lisans Tezi, Mersin 2019.
KARABEKİR, Kâzım, İstiklâl Harbimiz, Merk Yayıncılık A.Ş. İstanbul 1988.
KARABEKİR, Kâzım, Paşaların Kavgası, İnkılap Hareketlerimiz, Emre Yayınları, 4. Baskı, İstanbul 1995.
Nutuk, Cilt II, Türk Dil Kurumu Yayınları, 8. Baskı, Ankara 1981.
SHAW, Stanford.J-SHAW, E.Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, C.2 (1808-1975), İstanbul 1994.
SMİTH, Anthony D., Millî Kimlik, Çev. B. S. Şener, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
ALKAN, Mehmet Ö., “En Doğru Bildiğimizden Kuşkulanmak-5,23 Nisan’ın Gayri Resmi Tarihi”, Toplumsal Tarih, No.208, Nisan 2011., ss.52-62.
AKIN, Veysi, “23 Nisan Millî Hâkimiyet ve Çocuk Bayramı’nın Tarihçesi”, PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, Denizli 1997., ss.91-95.
BERBER, Şarika Gedikli, “Kazım Karabekir’in Saltanat ve Hilafetin İlgasına Olan Tavrı-nın Düşündürdükleri”, JASSS, Volume 6 Issue 4 Nisan 2013, ss.443-460.
ÇAKIR, Gül, “Türk Ordusunun İzmir’e Giriş Sürecinin Türk Basınındaki Yansımaları (26 Ağustos 1922-13Eylül 1922)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XXII/Özel Sayı, İzmir 2022, ss.35-71.