Osmanlı-Rus Kafkas Cephesinde Kars Savunması (1828-1878)

19. yüzyılda 50 yıl içinde yapılan üç savaşta da Kars kale garnizonu Rusların eline geçmiştir. Bu kronik zaafın askeri, siyasi ve insan malzemesine yönelik sebepleri yeterince incelenmiş değildir. Türk tarih yazımında daha ziyade münferit başarıların öne çıkarıldığı hamasi bir dil tercih edilmiştir. Harp tarihi incelemesi yapmakla görevli resmi kurumların yayınlarında da münferit eleştiriler dışında felaketin temel sebepleri üzerinde derinlikli değerlendirmelerden kaçınılmıştır. Bu makalede Kars’ın bir nesil içinde üç defa düşüşünün farklı kaynaklara dayalı analizi yapılmıştır. Silahlı Kuvvetlerin dönem boyunca baş edemediği köklü bünyevi problemler yanında belki bunlardan daha önemlisi insan kalitesi zaaflarının askeri mağlubiyete zemin teşkil ettiği yönünde bulgulara ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Kars kalesi, Kafkas cephesi, Gazi Ahmet Muhtar Paşa, Osmanlı-Rus Savaşı

The Defense of Kars at Ottoman-Russian Caucasus Front (1828-1878)

In the 19th century, Kars fortress had been invaded by the Russians three times during three wars waged in fifty years. The military, political and human capital related causes of this chronic frailty have not been investigated thoroughly yet. In Turkish histography, the heroic language has been rather used in which disjunctive accomplishments are put forward. In publishings of official institutions that are responsible for war history studies, deep investigations on basic causes of the calamity have been avoided except for the isolated critics. In this study, the fall of Kars fortress has been analyzed based on various sources. In the light of the data analysis, it has been found that frailty of human quality has been regarded as a basis for military defeat constitution along with the intrinsic problems that the army could not cope with during the mentioned era.

Keywords:

Castle of Kars, Caucasus Front, Gazi Ahmed Muhtar Pasha, Ottoman-Russian War,

PDF

___

Ahmed Muhtar, 1244-45 [1828-29] Türkiye-Rusya Seferi, Cild-i evvel, (Ankara: Büyük Erkân-ı Harbiye Reisliği, 1928)
Allen, W E D-Muratoff, Paul, 1821-1921 Türk – Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, (Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1966)
Baddeley, John F, The Russian Conquest of the Caucasus, (London: longmans, 1908)
Badem, Candan, The Ottoman Crimean War (1853-1856), (Leiden-Boston: Brill, 2010)
Bnb. İzzet, İstiklal Mücadelesinde Kars Müstahkem Mevkiine Yapılan Taarruz ve Bu Taarruzdan Alınan Dersler, Askerî Mecmua, 49. Cilt, Nisan 1931, sayı 80
Budak, Mustafa, 1853-1856 Kırım Savaşı’nda Kafkas Cephesi, (İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 1993)
Cevdet Paşa, Tezakir 1-12, (Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1953)
Çelik, M F. 1855 Kars Muharebesine Dair İbrahim Adlı Bir Aşığın Destanı, Yücel Aylık Sanat ve Fikir Mecmuası, (İstanbul: Yücel Yayınevi, 1942, sayı 84)
Çakın, Naci-Orhon Nafiz, Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi III. Cilt, 5nci Kısım (1793-1908), (Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1978)
Çakın, Naci, Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, c. 3, 5nci Kısım Eki Osmanlı-Rus Harbi (1828-1829) Etüt, (Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1978)
Engelhardt, Tanzimat ve Türkiye, Çev. Ali Reşad, (İstanbul:Kaknüs Yayınları, 1999)
Erim, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, Cilt 1 (İstanbul: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1953)
Gazi Ahmed Muhtar Paşa, Anılar 2 Sergüzeşt-i Hayatımın Cild-i Sanisi, (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996)
Gillard, David, British Documents on Foreign Affairs: Reports and Papers From The Foreign Office Confidential Print, Part I, Series B, vol. 4 The Ottoman Empire and The War With Russia 1877-1878, Universitiy Publication of America, 1984 Hernon, Ian, Blood in The Sand, (Sparkford: Sutton Publishing, 2001)
Karadağ, Dilek, 1855 Kars Zaferi, (Kars: Kafkas Üniversitesi, 2009)
Karal, Enver Ziya, “Zarif Paşa’nın Hatıraları 1816-1862”, Belleten, c. 4, No. 16, 1. Teşrin 1940 Kaymakam Atıf, 1293 Senesinde Kars’ın Sukutu Sebepleri Hakkında Rapor, (İstanbul: Askerî Mecmua Tarih Kısmı, 63 numrolu Askerî Mecmuaya mülhak olarak neşredilmiştir, sayı 4, Kanun-u sâni 1926)
Kırzıoğlu, M Fahrettin, 100. Yıldönümü Dolayısıyla 1855 Kars Zaferi, (İstanbul: Işıl Matbaası, 1955)
Kırzıoğlu, M Fahrettin, Kars Tarihi, c. 1., (İstanbul: Işıl Matbaası, 1953)
Kızılkaya,Oktay-Yeşilyurt Yahya, 1855 Kars Muhasarası Firarileri Hakkında Kurulan Divan-ı Harp komisyonu, (Kars: Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 1, 2014)
Kmety, George, A Narrative of The Defence of Kars on 29th September 1855, (London: James Ridgway, Piccadilly, 1856) Koch, Karl Emil Heinrich, Reise im Pontischen Gebirge und Turkischen Armenien, (Weimar: 1846)
Kop, Yaşar, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Kars ve Çevresi, (Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 1999)
Lake, Atwell, Narrative of The Defence of Kars - Historical and Military, (London: Richard Bentley, 1857)
Marx, Marx, The Eastern Question A Reprint of Letters written 1853-1856 dealing with the events of the Crimean War, (London: Swan Sonnenschein and Co. Limp, 1897)
McClellon, George B, Capture of Kars and Fall of Plevna, (The North American Review, vol. 126, 1 Jan 1878)
Mehmed Arif Bey, Başımıza Gelenler, c. 1, (haz.) M. Ertuğrul Düzdağ, (İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser, ty)
Monteith, W, Kars and Erzeroum with campaigns of Prince Paskiewitch in 1828 and 1829, (London: Longman, 1856)
Papers Relative to Military Affairs in Asiatic Turkey and the Defence and Capitulation of Kars, (London: Harrison and Sons, 1856)
Ryan, Charles S, Under The Red Crescent, (New York:Scribner’s Sons, 1897 Sandwith, Humpry, A Narrative of The Siege of Kars The Six months Resistance by The Turkish Garrison Under General Williams to The Russian Army, (London: John Murray, 1856)
Saint-Priest, La Turquie, son governement et ses armees pendant la guerre d’Orient, (Paris: Revue des Deux Mondes, 27.c, 1860)
Schem, A J, The War in The East Between Russia and Turkey, (New York: H S Goodspeed & Co., 1878)
Slade, Adolphus,, Turkey and The Crimean War A Narrative of Historical Events, (London: Smith Elder and Co., 1867)
Süer, Hikmet, Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri Osmanlı-Rus Kırım Harbi Kafkas Cephesi Harekâtı (1853-1856), (Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1986)
Şadi Sükan, Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri 1877-1878 Osmanl -Rus Harbi Kafkas Cephesi Harekâtı, 2. c, (Ankara: Genelkurmay Başkanlığı, 1985
Şahin, Hasan, 1855 Erzurum Harekâtı, (Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 1995)
Turkey No 1 (1878), Further Correspondence Respecting The Affairs of Turkey, (London: Harrison & Sons, 1878)
Turkey No. 16 (1877) Reports by Her Majesty’s Diplomatic and Consular Agents in Turkey of The Conditions of The Christian of The Porte: 1868-75, (London:Harrison & Sons, 1877)
Turkey No 23 (1877), Further Correspondence Respecting The Affairs of Turkey, (London: Harrison & Sons, 1877)
Turkey No 25 (1877), Further Correspondence Respecting The Affairs of Turkey, (London: Harrison & Sons, 18779 Uçarol, Rifat, Gazi Ahmet Muhtar Paşa, (İstanbul: Filiz Kitabevi, 1989)
Uyar, Mesut-Edward J Erickson, A Military History of the Ottomans, (Santa Barbara: ABC Clio, 2009)
Yapıcı, Hakkı, Takvim-i Vekayi’de Kırım Harbi (1853-1856), (Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 1999)
Yergök, Ziya, Sarıkamış’tan Esarete, Haz. Sami Önal, (İstanbul: Remzi Kitabevi, 2005), s. 124