Halil Edhem Ve “Bibliyografya (Amida)” İsimli Çalışması Üzerine

Halil Edhem (Eldem), Osmanlı döneminden Cumhuriyet’e geçiş sürecinde etkili olan önemli ilim adamlarından biridir. Sadrazam İbrahim Halil Paşa’nın oğludur. Müze-i Hümâyun müdür yardımcılığı ve müdürlüğü görevlerinde bulunmuş, birçok eser kaleme almıştır. Tarihî eserlere ilgi duymuş ve bu konu ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Cumhuriyet döneminde de çeşitli devlet görevlerinde çalışmış, TBMM’de iki dönem milletvekilliği görevini yürütmüş ve 1938’de de vefat etmiştir. Fazla ilgi görmemiş olmasına rağmen önemli bir isimdir. Çalışma alanı oldukça geniş olan Halil Edhem, kendisini Anadolu coğrafyasının tarihî mirasını açığa çıkarmaya adamıştır. Çalışmada Halil Edhem’in hayatı kısaca ele alınacak, ardından da Târîh-i Osmânî Encümeni Mecmuası’nda 1914 yılında neşrettiği “Bibliyografya (Amida)” isimli çalışması inceleme konusu edilecektir. Bu çerçeve içerisinde sözü edilen metin Latin harflerine aktarılacak, daha sonra da metnin önemine ilişkin genel bir değerlendirme yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Halil Edhem, Âmi, Amida, Diyarbakır, Târîh-i Osmânî Encümeni Mecmuası

On Halil Edhem and His Study that Named “Bibliyografya (Amida)”

Halil Edhem (Eldem) is one of the most important writers in the transition from the Ottoman period to the Republic. He was the son of the Grand Vizier Ibrahim Halil Pasha. He worked as an assistant manager and director of the Müze-i Hümâyun and wrote many works. He was interested in antiquities and made studies on this subject. During the Republican Era, he worked in various governmental positions, served as a member of parliament for two terms and passed away in 1938. Although not much attention is an important name. Halil Edhem, who has a wide range of interests, is dedicated to revealing the historical heritage of Anatolian geography. In this study, the life of Halil Edhem will be briefly discussed, and then his work titled “Bibliography (Amida)” that published in 1914 in the Journal of Târîh-i Osmânî Encümeni will be examined. Within this framework, the mentioned text will be translated into Latin letters and then an overall evaluation will be made on the importance of this text.

Keywords:

Halil Edhem, Âmid, Amida, Diarbakr, Târîh-i Osmânî Encümeni Mecmuası,

PDF

___

Engin, Vahdettin, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tarihi Devamlılık, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2016.
Eyice, Semavi, “Halil Ethem Eldem,” DİA, XI, İstanbul 1995, s. 18-21.
Fişekcioğlu, Güvendik, “Halil Edhem Eldem Hatıra Madalyonu,” Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği, Taha Toros Arşivi, https://core.ac.uk/download/pdf/38316893.pdf
Göde, Kemal, Halil Edhem (Eldem) ve Kayseri Şehri (Selçuklu Tarihinden Bir Bölüm), Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş İkinci Baskı, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Kayseri 2011.
Halil Edhem, Elvâh-ı Nakşiye Koleksiyonu, yay. haz. Muharrem Kaya, (çeviriyazı ve sadeleştirme), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2014.
Halil Edhem, “Bibliyografya (Amida),” Târih-i Osmânî Encümeni Mecmuası, Cüz 6, İstanbul 1329, s. 365-377.
İğdemir, Uluğ, “Merhum Halil Ethem Eldem’in Türk Tarih Kurumu’na Armağan ettiği Türk- İslâm Devri Kitabe Estampajları,” Belleten, IV-35, 1940, s. 545-563.
Kazancı, Sevim, XIX. Yüzyıl Osmanlı Müzeciliği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1998.
Kuruloğlu, Fehim, “Osmanlı Devleti’nde Müzecilik,” Tarih Okulu Dergisi, VI, Ocak-Nisan 2010, s. 45-61.
Ogan, Aziz, “İstanbul Müzeleri Müdür Halil Etem Merhumun Şahsiyeti,” Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi, V, 1949, s. 247-251.
Ürekli, Bayram ve Doğan Yörük, “Ahmed Tevdih ve Halil Edhem (Eldem)’in Feridun Nafiz Uzluk’a Gönderdikleri Bazı Mektuplar,” ATA Dergisi, X, 2002, s. 155-181.
van Berchem, Max, Josef Strzygowski, Gertrude Lowthain Bell, Amida, çev. Fatih Aygün, Bülent Özçelik, Hanide Türkseven, S. Erdem Türközü, Oriant Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 2015.