Cena Trimalcionis ve Eski Roma Mutfak Tarihindeki Yeri

Bu çalışmada imparator Nero’nun şölenlerinin düzenlenmesinden sorumlu olan Petronius (Arbiter) Niger tarafından M.S. 60-66 yıları arasında kaleme alındığı düşünülen Satyricon adlı romanın 26-78. paragrafları arasında yer alan son derece gösterişli ve abartılı bir akşam yemeğinin anlatıldığı Cena Trimalchionis adlı bölümü dönemin sosyo-politik gerçekleri ve yazarın üstü kapalı eleştirileri bağlamında incelenmiştir. Yazarın hizmet ettiği imparatora karşı düzenlenen başarısız bir suikast girişimine katılanlar arasında anıldığı için M.S. 66 yılında intihar ettiği biliniyor, bu nedenle eserin en geç bu tarihte yazılıp tamamlanmış olduğu kabul edilir, ancak yayınlanma tarihi net değildir. Eserden günümüze yalnızca 141 paragraflık bir bölüm ile bazı fragmanlar ulaşmıştır, tamamının uzunluğu hakkında farklı görüşler öne sürülebilir, ancak kopukluk ve eksiklikler nedeniyle bu fikirlerin hiçbirisi tam doğru olarak kabul edilemez. Cena Trimalchionis olarak adlandırılan 52 paragraflık bölümde romanın ana karakterlerinin de katıldığı bir akşam yemeği anlatılır, bu anlatıda sunumlar gösterişli, yemekler abartılı, karakterler cahil ve zevksiz olarak yansıtılır. Ana karakterlerin adı geçen akşam yemeğinden sıkılmaları ve oradan kaçmaya çalışmaları dikkate alındığında romanın ana konusunun yemek ve damak tadı üzerine kurgulanmadığı anlaşılır. Yine de Trimalchio gibi önemli bir karakterin yaratılması ve yemeğin bu karakter üzerinden yansıtılması yazarın yemekle içli-dışlı bir anlatımı tercih ettiği izlenimini uyandırır. Yapılan inceleme sonunda Cena Trimalchionis’in dönemin sonradan görme azatlılarının incelmemiş damak zevklerini eleştirmek amacıyla yazıldığı, metinde sık sık benzetmelere ve tezatlara başvurulduğu, gerçek ile gerçek dışı dünya algılarının karşılaştırıldığı ve kendinden önceki bazı edebi eserlerle benzerlikler taşıdığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Petronius, Satyricon, Cena Trimalchionis

Cena Trimalchionis and its Place in the History of Ancient Roman Cusine

In this study, we examined the novel, Satyricon which was written between 60-66 AD. by Petronius (Arbiter) Niger, who was responsible for the arrangement of the feasts of Emperor Nero. The section titled Cena Trimalchionis between 26-78. paragraphs, which describes an extremely ostentatious and extravagant dinner was also examined in the context of the socio-political realities of the period and the implicit criticism of the author. As the author's name mentioned in an unsuccessful assassination attempt against the emperor he was forced to commite suicide in the year of 66 AD., so the work is considered to have been written and completed at the latest in this year, but the date of publication is unclear. Only 146 paragraphs and some fragments of the novel have reached today, different opinions can be put forward about the length of the whole, but none of these ideas can be considered completely correct due to disconnection and deficiencies. In the 52-paragraph section called Cena Trimalchionis, a dinner with the main characters of the novel is also included, in this narrative, the presentations are showy, the dishes are exaggerated, the characters are ignorant and unappealing. Considering that the main characters get bored of the said dinner and try to escape, it is understood that the main subject of the novel is not based on food and taste. Nevertheless, the creation of an important character like Trimalchio and the introduction of food through this character gives the impression that the author prefers a narrative-intimate narrative with food. As a result of this study, it was understood that Petronius was written in order to criticize the unexamined palate tastes of Cena Trimalchionis of the period afterwards, and in the text, analogies and contrasts were used, and the real and surreal world perceptions were compared through the novel.

Keywords:

Petronius, Satyrica, Cena Trimalchionis,

PDF

___

Ali Güveloğlu, İmparator Sofraları, Mediterranean Journal of Humanities, IV / 2, 2014, s. 131-140.
Ali Güveloğlu, Antik Çağ’da Beslenme ve Damak Tadı, İstanbul, 2018.
Ali Güveloğlu, Antik Çağ’ın Damak Tadı Düşkünü Yazarları, Tarih ve Gelecek Dergisi, 5 / 2, 2019a, s. 256-272.
Ali Güveloğlu, Antik Çağ Mutfak Sözlüğü, İstanbul, 2019b.
Andrew Dalby, The Satyrica Concluded, Gastronomica, 5 / 4, 2005, s. 60-72.
Andrew Dalby, Empire of Pleasure, 2009, London.
Athenaios, Deipnosophistai (The Learned Banqueters), Çev. S. D. Olson, Cambridge vd., 2016.
Bret Boyce, The Language of the Freedmen in Petronius’ Cena Trimalchionis, Leiden, 1991.
Catherine Connors, Petronius The Poet, Cambridge, 1998.
Catherine Connors, Arbitrium and verse in the Satyrica and in ‘Petronius redivivus’, Latin Fiction: The Latin Novel in Context, Ed. Heinz Hofmann, London-New York, 2005, s. 54-65.
Cato, De Agricultura (On Agriculture), Çev. W. D. Hooper- H. B. Ash, Cambridge vd., 1934.
Costas Panayotakis, Petronius and the Roman Literary Tradition, Petronius A Handbook, Eds. Jonathan R. W. Prag-Ian D. Repath, UK. 2009, s. 48-64.
Dioskorides, De Materia Medica, Çev. Lily Y. Beck, 2005, Olms vd.
Galenos, Alimentarum Facultatibus (On the Natural Faculties), Çev. M. Grant, 2000, USA
Graham Anderson, The Novella in Petronius, Latin Fiction: The Latin Novel in Context, Ed. Heinz Hofmann, London-New York, 2005, s. 44-53.
Edward Champlin, Nero Reconsidered, New England Rewiew, 19 / 2, 1998, s. 97-108.
Edward Courtney, A Companion to Petronius, Oxford, 2003.
Emily Gowers, The Loaded Table: Representations of Food in Roman Literature, Oxford, 1993. F. Gül Özaktürk, Satyricon, Ankara, 2003.
Galenos, Alimentarum Facultatibus (Natural Faculties), Çev. A. J. Brock, Cambridge vd., 1979.
Gareth Schmeling, The Satyrica of Petronius, The Novel in the Ancient World, Ed. G. Schmeling, Leiden-New York-Köln, 1996, s. 457-490.
Gareth Schmeling, Petronius and the Satyrica, Latin Fiction: The Latin Novel in Context, Ed. Heinz Hofmann, London-New York, 2005, s. 19-31.
Henry T. Rowel, The Gladiator Petraites and the Date of Satyricon, Transactions and Proceedings of the American Philological Association, 89, 1958, s. 14-24.
Hippokrates, Epidemiae (Epidemics I-II), Çev. W. D. Smith, Cambridge vd., 1994.
Horatius, Satire II (İambus’lar, Lirik Şiirler, Satura’lar, Mektup’lar), Çev. Türkan Uzel, Ankara, 1994, s. 209-212.
John Bodel, The Cena Trimalchionis, Latin Fiction: The Latin Novel in Context, Ed. Heinz Hofmann, London-New York, 2005, s. 32-43.
Jonathan R. W. Prag-Ian D. Repath (Eds.), Petronius A Handbook, UK. 2009.
J. R. Morgan, Petronius and Greek Literature, Petronius A Handbook, Eds. Jonathan R. W. Prag-Ian D. Repath, UK. 2009, s. 17-47.
Kenneth F. C. Rose, The Date and the Author of the Satyricon, Netherlands, 1971.
Michael Sommer, The Complete Romam Emperor, London, 2010.
Müzehher Erim, Latin Edebiyatı, İstanbul, 1987.
Nail W. Slater, Nero’s Masks, The Classical World, 90 /1, 1996, s. 33- 40.
Nail W. Slater, Reading the Satyrica, Petronius A Handbook, Eds. Jonathan R. W. Prag-Ian D. Repath, UK. 2009, s. 16-31.
P. Gregory Warden, The Domus Aurea Reconsidered, The Journal of Architectural Historians, 40 / 4, 1981, s. 271-78.
Peter Bicknell, Opimian Bitter or “Opimian” Wine, The American Journal of Philology, 98 / 3, 1968, s. 347-49.
Petronius, Satyricon, Çev. W. H. D. Rouse, Cambridge vd., 1913.
Petronius, Satyricon, Çev. F. Gül Özaktürk, Ankara, 2003.
Plinius, Historia Naturalis (Natural History), Çev. D. E. Eichholz, Cambridge vd., 2006.
Platon, Symposion (Şölen), Çev. Eyüp Çoraklı, İstanbul, 2007.
Plutarkhos, Moralia, Çev. H. Chernis, Ed. J. Henderson, Cambridge vd., 1976.
Roland Mayer, Sleeping with the Enemy: Satire and Philosophy, The Cambridge Companion to
Roman Satire, Ed. Kirk Freudenburg, UK, 2005, s. 146-59.
Seneca, Epistulae Morales (Ahlaki Mektuplar), Çev. T. Uzel. Ankara, 1992.
Stephen Harrison, The Novel, A Companion to Latin Literature, Ed. S. Harrison, UK. 2005, s. 213-222.
Suetonius, De Vita Duodecem Caesaribus (On İki Caesar’ın Yaşamı), Çev. G. Özaktürk- F. Telatar, Ankara, 2008.
Tacitus, Annales (The Annals), Çev. J. C. Yardley, Ed. A. A. Barrett, Oxford, 2008.
Theresa N. Koper, Nero, Seneca and Tigellinus, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, 28 / 3, 1979, 346-57.
Thomas Habinek, Slavery and Class, A Companion to Latin Literature, Ed. S. Harrison, UK. 2005, s. 386-93.
Tim Whitmarsh, Narrative and Identity in the Ancient Greek Novel, Cambridge, 2011.