Arapgir Hâfıziye (Ispanakçı) Medreseleri ve Kütüphânesi

Hâfıziye/Ispanakçı Medreseleri ve Kütüphânesi, 18. yüzyılın son çeyreğinden itibaren Osmanlı dönemi Arapgir’inde yaklaşık iki asır varlıklarını sürdürerek şehrin eğitim, kültür ve sosyal hayatında önemli bir yere sahip olmuş kurumlardır. Bu çalışmada, günümüzde varlığına dair bir kalıntının olmadığı bu hayır müesseselerinin kuruluş belgesi olan vakfiyeler ve daha sonraki hizmetlerini gösteren vesikalar ile bunların hem varlığı hem de işleyişi ortaya konulmuştur. Böylelikle ismi var cismi yok kurumlar gün yüzüne çıkarılmıştır. Ayrıca eserlerin vakfiyelerinin orijinal görüntüsü ile çevirileri eklenerek Arapgir’in tarih, sanat tarihi, eğitim ve kültür araştırmacılarının istifadesine sunulmuştur

Anahtar Kelimeler:

Arapgir, Vakıf, Hafız/Ispanakçı Mustafa Paşa, Medrese

Hafıziye (Ispanakcı) Madrasahs and Library in Arapgir

Since the last quarter of the 18th century, Hafıziye/Ispanakcı Madrasahs and Library had gained an important place in education, culture and social life of the city, maintaining the existence of two centuries in the Ottoman period Arapgir. In this study, the existence and operations of these charitable foundations were analyzed though foundation certificate charters namely the foundation documents of these foundations no remains of which are left and documents indicating their subsequent services. Hence, foundations having a name but are non-existent were unearthed. Besides, the original images and translations of the foundation certificate charters were added and thus the history, art history, education and culture of Arapgir were made available to researchers.

Keywords:

Arapgir Waqf, Hafız/Ispanakcı Mustafa Pasha, Madrasah, Library,

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
BOA, A. MKT. MHM. 11/59.
BOA, A.DVNS. AHK. SS. d. 13.
BOA, C. EV. 177/8843.
BOA, DH. MKT. 719/61 ve 980/35.
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA d.) 7052.
Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA) 742/86/41.
Salnâme-i Ma’muratü’l-Aziz, 1302, 1310, 1312, 1325.
Salnâme-i Diyarbekir, 1292, c. 2.
Maarif Salnâmesi, 1317. ALANOĞLU, Murat, “Elazığ Eğitim Tarihine Katkı: Vezîr Ispanakçızâde Hâfız Mustafa Paşa’nın Harput ve Keban’da Kurduğu Eğitim Müesseselerine Dair İki Vakfiye”, Tarihten Günümüze Elazığ Uluslararası Kongresi Bildirileri, c. II, Ankara 2015, s. 741-760.
ALANOĞLU, Murat, “18. Yüzyılda Maktûl Bir Osmanlı Veziri: Bağdat Valisi Hâfız Mustafa Paşa (Ispanakçızâde) ve Katli Meselesi”, Ciépo 22, Trabzon 4-8 Ekim 2016, (Sözlü sunun, 2017’de yayımlanacak).
BEHAR, Cem, A Neighborhood in Ottoman Istanbul: Fruit Vendors and Civil Servants in the Kasap Ilyas Mahalle, State University of New York Press, Albany 2003.
BEHAR, Cem, Bir Mahallenin Doğumu ve Ölümü (1494-2008): Osmanlı İstanbul’unda Kasap İlyas Mahallesi, YKY, İstanbul 2014.
EYÜPGİLLER, K. Kutgün, Arapgir: Tarih, Mimari ve Yaşam, Arapgir Kültür Derneği, İstanbul 2014.
KARAKAŞ, Erdal, “Arapkir’in Kuruluş ve Gelişmesi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, VIII/1, Elazığ 1996, s. 175-190.
MARDİN, Ebü’l-ulâ, Huzur Dersleri, c. II-III, İstanbul 1956.
OĞUZER, M. Kadir, Arapgir Ulu Cami’i Rölöve ve Restorasyonu, Gazi Üniveritesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1991.
TAŞKIN, Ünal, “Maarif Salnamelerinde Mamuratülaziz”, The Journal of Academic Social Science Studies, 6/3 (Mart 2013), s. 1327-1353.
ULUÇAM, Abdüsselam, “Arapgir’deki Mimari Anıtların Bugünkü Durumu”, I. Battalgazi ve Malatya Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu Tebliğleri, Malatya 1986, s. 140-147.
YAPICI, Süleyman, Osmanlı Vilayet Salnâmelerinde Malatya (1869-1908), İstanbul 2014.
YURDAGÜR, Metin, “Arapkirli Hüseyin Avni”, DİA, c. 3, İstanbul 1991, s. 329-331.
YÜNLÜER,Sena, Mehmet Hazmi Tura, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010.