XIX. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA YABANCI SERMAYEYE TEPKİ: AYDIN SANCAĞI ÜZERİNE BAZI TESPİTLER

XIX. yüzyılın ikinci yarısında diğer Anadolu kentlerine göre oldukça gelişkin bir ticaret merkezi olan Aydın Sancağı; yabancı sermaye yatırımlarına ev sahipliği yapmıştır. Bunun sonucunda Aydın Sancağı’nda kapitalist ilişkilerin yayılmasıyla bölgenin gelir dağılımının adaletsizleşmesine paralel olarak, bir kısım nüfus, özellikle yabancı sermayedarlara ciddi tepkilerde bulunmuş ve isyan etmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Aydın Sancağı, Kapitalizim, Eşkıyalık, Güvenlik.

Reflection To Foreign Capital In The Second Half Of XIX. Century: Some Determinations On The Sanjaq Of Aydin

The Sanjaq of Aydin which was a far more developed commercial centre than the other Anatolian cities in the second half of 19th Century, received foreign capital investments. Therefore, capitalist associations expanded in Aydin and income distribution became unfair. So a number of people reacted to foreing investors seriously and rebelled.

Keywords:

The Sanjaq of Aydin, Capitalism, Banditry, Security,

PDF

___

AHENK, 14 Teşrin-i evvel 1332.
AHENK, 22 Eylül 1909
AHENK, 26 Eylül 1326 (1910).
AHENK, 27 Ağustos 1911.
AHENK, 28 Ağustos 1911.
AHENK, 5 Haziran 1912
AHENK, 6 Nisan 1910.
Aydın Vilayeti Salnamesi, H. 1307
B.O.A., A.MKT. MVL., 40/ 46, 14 Mayıs 1267.
B.O.A., DH. MKT., 1448/ 34, 30 Z 1304.
B.O.A., DH. TMIK. S., 12/ 41, 26 S 1315
B.O.A., DH. T.MIK.S, 10/ 20, 30 5 1897.
B.O.A., HR. SYS., 59/80, 04.8.1854.
B.O.A., Y. PRK. ASK., 240/ 44, 1 C 1324.
B.O.A., Y.EE., 79/ 105, 11 L 1297.
B.O.A., Y.PRK. UM., 31/ 80, 26 N 1312
ÇELİK, Birten, Türkiye’de İşçi Hareketlerinin Tarihsel Gelişimi (1800- 1870), Basılmamış Doktora Tezi, D.E.Ü., A.İ.İ.T. Enst., İzmir, 1999
B.O.A., A.MKT. 55/ 53, 12. 4. 1262.
B.O.A., DH. EUM. 1 ŞB., 12/ 39, 18 Z 1336.
B.O.A., DH. EUM., 9/ 10, 20 ZA 1333
B.O.A., DH. MKT., 1461/91, 22 R 1305
B.O.A., D.H.MKT., 1451/55, 09 M 1305.
B.O.A., DH. MUİ., 33/2-3, 24 N 1327
B.O.A., Y. MTV., 252/ 202, 1 Ş 1321.
B.O.A., Y. PRK. ASK., 14 RA 1323.
B.O.A., Y. PRK. ASK., 160/ 17, 2 Z 1317.
B.O.A., Y. PRK. ASK., 2 Z 1317.
B.O.A., Y. PRK. ASK., 227/ 35, 9. M. 1323.
B.O.A., Y. PRK. ASK., 229/ 28, 14 RA 1323
B.O.A., Y. PRK. ASK., 243/ 71, 29 Z 1324.
B.O.A., Y. PRK. ASK., 247/ 70, 02 Ca 1325.
B.O.A., Y. PRK., ASK., 229/ 44, 18 RA 1323
B.O.A., Y.MTV., 266/ 126, 11 Ş 1322.
B.O.A., Y.MTV., 309 / 119, 15 R 1316.
B.O.A., Y.PRK. ASK., 233/ 8, 27 B 1323
B.O.A., Y.PRK. MUD., 22/ 59, 13 C 1317.
B.O.A.,Y. PRK. ASK., 243/ 71, 29 Z 1324.
DURU, Cihan – TURAN, Kemal – ÖNGEOĞLU, Abdurrahman, Atatürk Dönemi Maliye Politikası, 1.Kitap, Ankara, 1982.
KASABA, Reşat, “Batı Anadolu’da Göçer İşçiler 1750- 1850”, Dünya, İmparatorluk ve Toplum- Osmanlı Yazıları, İstanbul, 2005.
ATAY, Çınar, “Metropolleşmeye Doğru İzmir”, Ege Mimarlık Dergisi, II, İzmir, 1991.
GEORGEON, François, “Son Canlanış (1878- 1908)”, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, (çev. Server Tanilli), II, Adam yay., İstanbul, 2002.
UZUNTEPE, Gülçin, Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Demiryolu: İzmir-Aydın, Kasaba (Turgutlu) 1856–1897, Anadolu Üniv. Sos. Bil. Enst., (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir, 2000.
Hizmet, 1 Nisan 1891.
Hizmet, 1 Nisan 1891.
Hizmet, 3 Şubat 1891.
Meclis-i Mebusan: Levayih ve Tekalif-i Kanuniyye ve Encümen Mazbataları, Devre: 1, İçtima sene: 2, H. 1325–1326, TBMM Basımevi, Ankara, 1992.
ÖZDEMİR, Mehmet, Mütareke ve Kurtuluş Savaşı Başlangıç Dönemlerinde Türk Demiryolları-Yapısal Ekonomik Sorunlar (1918- 1920), Kültür Bakanlığı yay., Ankara, 2001.
GÜRSOY, Melih, Tarihi, Ekonomisi ve İnsanlarıyla Bizim İzmir’imiz, Metis yay., İzmir, 1993.
BASKICI, Murat, 1800- 1914 Yıllarında Anadolu’da İktisadi Değişim, Turhan yay., İstanbul, 2005.
KAYNAK, Muhteşem, “Osmanlı Ekonomisinin Dünya Ekonomisine Eklenme Sürecinde Osmanlı Demiryollarına Bir Bakış”, Kent Kültürü Dergisi, Sayı. 1, Nisan- 2000.
ATİLLA, Nedim, İzmir Demiryolları, İ.B.B., Kent Kitaplığı yay., İzmir, 2002
YAPUCU, Olcay P., Modernleşme Sürecinde Bir Sancak: Aydın, Kitap yay., İstanbul, 2007.
KURMUŞ, Orhan, Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, Savaş yay., Ankara, 1982.
TEKİN, Saadet, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Nazilli, (Basılmamış Doktora Tezi), D.E.Ü., A.İ.İ.T., İzmir, 1997.
YETKİN, Sabri, Ege’de Eşkıyalar, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1996.
TOYDEMİR, Sait, “Aydın Demiryolu”, Demiryol, Sayı. 7, Nisan- 1952
AYDINEL, Sıtkı, Güneybatı Anadolu’da Kuva-yı Milliye Harekatı, Kültür Bak. Yay., Ankara, 1993.
PAMUK, Şevket, “19. yüzyılda Osmanlı Dış Ticareti”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. III, İstanbul, 1985.
Tasvir-i Efkar, 7 CA 1279.
Tasvir-i Efkar, 27 S. 1280.
Tasvir-i Efkar, 13 R 1283.
Tasvir-i Efkar, 9 RA 1285.
ARIKAN, Zeki, “Mithat Paşa’nın Aydın Valiliği (Ağustos 1880- Mayıs 1881)”, Uluslararası Midhat Paşa Semineri- Bildiriler ve Tartışmalar, Edirne, 1984.
ALSAN, Zeki Mesud, Memleket Çocuğu Mustafa’nın Romanı, Vadi yay., Ankara, 2002.