ULVİYET-İ EFKÂR VE KEMÂLÂT-I İNSÂNİYE KİTABININ İNCELENMESİ

Bu çalışmada, 1302 (1886/1887) yılında yayımlanan Ulviyet-i Efkâr ve Kemâlât-ı İnsâniye adlı eserin 1. baskısı günümüz alfabesine çevrilerek çeşitli açılardan incelenmiştir. Ulviyet-i Efkâr ve Kemâlât-ı İnsâniye, Ta’lîm-i Kıraat’in dördüncü cildini oluşturmaktadır. Çalışmada, nitel araştırma tekniklerinden doküman analizi kullanılmıştır. 206 sayfadan ve 73 metinden oluşan kitapta metinlerin 28’i öyküleyici, 21’i bilgilendirici, 19’u şiirdir. Kitapta ayrıca birden fazla metin türünü içeren 5 metne yer verildiği belirlenmiştir. 7 metnin ise kısaltılarak işlendiği; metinlerde, en fazla vatanseverlik (f=5), adalet (f=5), kahramanlık (f=3), dostluk (f=3) ve vicdan (f=2) konularının ele alındığı saptanmıştır. Üçüncü ciltte uygulanan “fennî ders, ahlâkî ders, fennî ve ahlâkî ders” sınıflandırmasının, bilinmeyen kelimelerin anlamlarının açıklanması, lügatçe verilmesi, harflere okuyuşu kolaylaştıran birtakım işaretler konması gibi uygulamaların dördüncü ciltte kaldırıldığı tespit edilmiştir. Dördüncü ciltte fihrist (içindekiler) uygulaması devam ederken, Ta’lîm-i Kırâat’in diğer kısımlarına yönelik yapılan gönderimlerin azaltıldığı; şair ve yazarların özlü sözlerine daha fazla yer verildiği saptanmıştır.

Evaluation of the Book of Ulviyet-i Efkâr ve Kemâlât-ı İnsâniye

In this study, 1st edition of Ulviyet-i Efkâr ve Kemâlât-ı İnsâniye published in 1302 (1886/1887) was studied from various aspects, after being transcribed into the current alphabet. Ulviyet-i Efkâr ve Kemâlât-ı İnsâniye was 4th volume of Ta’lîm-i Kıraat. The study was conducted by document analysis of the qualitative research techniques. The book consisted of 206 pages and 73 texts, 28 of which were narrative, 21 were informative and 19 were poems. It is also determined that the book included 5 texts containing more than one text type. It was determined that 7 texts were shortened; in the texts the subjects of patriotism (f=5), justice (f=5), heroism (f=3), friendship (f=3) and conscience (f=2) were mostly handled. It was found out that the implementations of the classification of “scientific lesson, moral lesson, scientific and moral lesson”, explanation of the meaning of unknown words, giving the dictionary and giving certain signs to read the letters easily had been removed from the forth volume. In the fourth volume, it was found that the implementation of giving the contents was continued, the references to other parts of Ta’lîm-i Kırâat were reduced; more aphorisms of poets and writers were given.ccccccccccccc

PDF

___

Akyüz, Y. (2010). Türk eğitim tarihi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Aslan, E. (2010). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ders kitapları. Eğitim ve Bilim, 35(158), 215-231.
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
Devellioğlu, F. (2004). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
Dilidüzgün, S. (2004). Okuma öğretimi hedefleri bağlamında Türkçe ders kitaplarındaki çocuk edebiyatı ürünleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 43-55.
Göğüş, B. (1970). Anadili olarak Türkçenin öğretimine tarihsel bir bakış. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 18, 123-154.
Karakuş, N. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 7(18), 567-593. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/Joh420
Karatay, H. (2011). Transfer of values in the Turkish and western children’s literary works: Character education in Turkey. Educational Research and Reviews. Vol. 6 (6), 472-480.
Kitapçı Arakel. (1313-1897/1898). Ta’lîm-i kıraat (Birinci kısım): Malûmât-ı ibtidâiyye ve nesâyih-i nâfia. (25. Baskı). (Tashih: Muallim Naci). İstanbul: Nişan Berberyan-Mikâil Kalpakçıyan Matbaası.
Kitapçı Arakel. (1325-1909/1910). Ta’lîm-i kıraat (İkinci kısım): Tehzîb-i ahlâk ve ıslâh-ı nefs. (21. Baskı). (Tashih: Muallim Naci). İstanbul: Hilâl Matbaası.
Kitapçı Arakel. (1886-1887). Ta’lîm-i Kıraat: Ulviyet-i Efkâr ve Kemâlât-ı İnsâniye (Dördüncü Kısım). (Tashih: Muallim Naci). İstanbul: Ebu’z-Ziyâ Matbaası.
Kitapçı Arakel. (1908-1909). Ta’lîm-i Kıraat: Tenvîr-i efkâr ve tefhîm-i insaniyyet (Üçüncü Kısım). (Tashih: Muallim Naci). İstanbul: Kitapçı Arakel Matbaası.
Kodaman, B. (1991). Abdülhamid devri eğitim sistemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Mahmud Cevad İbnü’ş-Şeyh Nâfi (2002). Maârif-i umûmiye nezâreti tarihçe-i teşkilât ve icrââtı (Yayına Hazırlayanlar: M. Ergün, T. Duman, S. Arıbaş ve H. H. Dilaver). Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
Özçakmak, H. (2019). Tenvîr-i efkâr ve tefhîm-i insaniyyet kitabının incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 12(38), 1-24. DOI No: http://dx. doi.org/10.14225/Joh1492
Özkan, R. (2010). Türk eğitim sisteminde himayeci değerler: İlköğretim ders kitapları örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1124-1141.
Şahbaz, N. K. (2005). Tanzimat’tan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar (1839- 1928) Türkiye’de ilkokuma yazma öğretimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şemsettin Sami. (1987). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Tüfekçioğlu, H. (1997). Ders kitapları üzerine yapılmış iki çalışma ve yetişkinlere okuma yazma öğreten iki kitap hakkında inceleme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 4, 61-90.
Yanpar, T. (2005). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, B. (2015). Kitapçı Arakel’in yayın katalogları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.