İbrahim ÜNAL, Emine GÜLSEVEN, Hülya GÜNGÖR, Sultan ŞAN

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ASTRONOMİ OLAYLARININ COĞRAFYAMIZDAKİ YANSIMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu çalışmadaki amaç, coğrafyamızdaki halkların gökyüzü gözlemleri sonucunda, gök cisimlerinin hareketlerine bağlı olarak ürettikleri kültürel değerler ve inanışların astronomideki karşılığının ele alınarak incelenmesidir. Çalışmada analitik araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılarak, bazı sentezleme ve analizlerle ilgili düşünce ve fikirler değerlendirilmiştir. Gök cisimlerinin hareketlerine bağlı olarak oluşturulan takvimler kronolojik sıra ile verilip, takvimler arasındaki dönüşüm ve hesaplamalar açıklanmıştır. Ayrıca halkın kültüründe yer etmiş bazı özel gün ve meteorolojik olayların, astronomide karşılığının olup olmadığı tartışılmıştır. Astrolojinin bir bilim olmadığı ve insanların gökyüzü gözlemleri sonucunda yıldızlara ve onların hareketlerine dair yüklediği anlamdan ibaret olduğu açıklanmıştır. Ay ve Güneş tutulmalarının gök cisimlerinin doğal hareketleri sonucu oluştuğu, tutulmalara yüklenen anlam ve çıkarımların bilimsel boyutunun olmadığı, kanlı Ay tutulması, mavi Ay tutulması şeklinde adlandırılan tutulmaların nedeninin ışığın kırılması ile oluşan bir doğa olayı olduğu, kişilerin hayatlarını ve geleceklerini etkilediği düşüncesinin tamamen gerçek dışı olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak gökyüzündeki gök cisimlerinin gözlemlenmesi, onların sistematik hareketlerinin incelenmesi ve fizik kuralları açısından değerlendirilmeleri ancak gelecekteki hareketleri ve durumları hakkında fikir verebilir. Bunun dışında gök cisimlerine anlam yüklemek kültürel bir boyuttan ileri gitmeyecektir.

Evaluation of the Reflections of Astronomy Events from the Past to Present in Our Geography

The purpose of in this study is to examine the cultural values and beliefs that the folks produced in our geography as a result of their sky observations depending on the movements of celestial bodies by handling with the equivalent in astronomy. In the study, thoughts and ideas interested with some synthesis and analysis were evaluated by using the analysis method, which is one of the analytical research methods. The calendars created depending on the movements of the celestial bodies have been given in chronological order and the conversion between the calendars has been explained with calculations. In addition, it has been discussed whether some special days and meteorological events that have a place in the culture of the people have an equivalent in astronomy. It has been explained that astrology is not a science and consists of the meaning that people attribute to the stars and their movements as a result of sky observations. Lunar and Solar eclipses have occurred as a result of the natural movements of celestial bodies, so the meanings and inferences attributed to eclipses do not have a scientific dimension. It has been concluded that the idea that the cause of the eclipses, which are called Blood Lunar Eclipses and Blue Lunar Eclipses, is a natural phenomenon caused by the refraction of light, and that it affects people's lives and futures is completely unrealistic. As a result, observing the celestial bodies in the sky, examining their systematic movements and evaluating them in terms of the laws of physics can only give an idea about their future movements and situations. Apart from this, giving meaning to celestial bodies will not go beyond a cultural dimension.

PDF

___

Akgür, A. N. (2010). Takvim. İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 39, s.487-490). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Aktakka, N. & Demircan, M. N. (2006). Dünden Bugüne Aydın Halk Kültürü. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınevi.
Alacahan, G. (2016). Otantik Öğrenmede Yerel Coğrafi Bilgi ve Halk Takvimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aslan, Z., Aydın, C., Demircan, O., Kırbıyık, H. & Derman, E. (1996). Ders Geçme ve Kredi Sistemini Uygulayan Ortaöğretim Kurumları İçin Astronomi ve Uzay Bilimleri Ders Kitabı. Tekışık Yayıncılık
Baysal, A. S. (2018). Asur ve Babil astrolojisinde gök olaylarının yorumlanışı üzerine bir değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(66), 402-414.
Bonnerjea, B. (1935). Eclipses among ancient and primitive peoples. Science AAAS, 40(1), 63-69.
Bozyurt, O. & Koca, N. (2011). Başlıca coğrafi içerikli atasözleri ve bunların milli kültür açısından analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 89-100.
Christiansen, A. (1962). Headlines All My Life. Harper.
Çakar, Y. (2008). Gizli İlimler. Yedirenk Yayınları.
Dean, G. & Kelly, I. W. (2003). Is astrology relevant to consciousness and psi? Journal of Consciousness Studies, 10(6), 175-198.
Demircan, O. (1991). Astroloji nedir? Bilim ve Teknik Dergisi, 24, 49-51.
Doko, E. (2021). Modern bilim açısından astroloji ve burçlar. M. Bulgen & E. Doko (Ed.), Güncel Kelam Tartışmaları-II içinde (s. 411-428). Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
Döşer, Ö. (2007). Astroloji Okulu. Epsilon Yayınevi.
Erkal, A. (2014). Divan şiirinde cemre ve Bosnalı Sabit’in Cemreviyye’si. Türklük Bilimi Araştırmaları, 36, 131-151.
Eşmeli, İ. (2014). Dinler tarihi açısından gök cisimleri ve tabiat ile ilgili inanış ve uygulamalar. Dini Araştırmalar, 17(45), 195-208.
Fehd, T. (2000). “İlm-i Ahkam-ı Nücum”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Gür, N. (2012). Osmanlı fal geleneği bağlamında yıldızname ve tâliname metinleri. Milli Folklor Dergisi, 12(96), 202-215.
Gündüz, R. (2020). Tutulma Nedir? İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Amatör Astronomlar Kulubü: http://aak.istanbul/2020/06/18/tutulma-nedir/, Erişim tarihi: 28.05.2021.
Hamarat, Z. (2012). Cemre düşmesiyle ilgili inanç ve uygulamalar. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 165-200.
Hoskin, M. (2006). Astronomy: A Very Short Introduction. Oxford University Press.
İbn Haldûn. (1983). Mukaddime (S. Uludağ, Çev.). Dergâh Yayınları.
İloğlu, M. (2017). Burçlar ve Yıldızname. Seda Yayıncılık.
Khalisi, E. (2021). On the erroneous correlation between earthquakes and eclipses. Sternzeit, 40(1), 34-36.
Kıyak, A. (2010). İslamiyetten önce Türklerde Güneş ve Ay ile ilgili inanışlar. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 6, 133-143.
Koç, T. & Keskin, N. (2001). Uzunköprü’de halk takvimi ve sıcaklık ilişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(5), 1-15.
Levend, A. S. (1980). Divan Edebiyatı, İlm-i Tencim. Enderun Kitabevi.
McGrew, J. H. & McFall, R. M. (1990). A scientific inquiry into the validity of astrology. Journal of Scientific Exploration, 4(1), 75-83. NASA. (2021). What Is an Eclipse? NASA: https://www.nasa.gov/audience/ forstudents/5-8/features/nasa-knows/what-is-an-eclipse-58, Access date: 28.05.2021
Newton, R. R. (1982). Astronomy, astrology, Ptolemy, and us. Johns Hopkins APL Technical Digest, 3(1), 78-79.
Omarr, S. (1999). Astroloji ve Burçlar. Epsilon Yayıncılık.
Özdemir, M. A. & Bozyurt, O. (2006). Afyonkarahisar halk takviminin sıcaklık verileri ile karşılaştırılması. Doğu Coğrafya Dergisi, 15, 53-82.
Öznur, Ş. (2013). Kıbrıs’ta Nevruz ve Nevruz’la ilgili etkinlikler. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 6(12), 69-77.
Pakalın, M. Z. (2004). Ebced. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü içinde (Cilt 1, s.493-494). MEB Yayınları.
Pekünlü, E. R. (2009). Astroloji çürütüldü. TÜBİTAK Popüler Bilim Yayınları- Yayın Dünyası Dergisi, 5, 94-96.
Petruzzello, M. (2021). The Sun was Eaten: 6 Ways Cultures Have Explained Eclipses. Britannica: https://www.britannica.com/list/the-sun-was-eaten- 6-ways-cultures-have-explained-eclipses, Erişim tarihi: 28.05.2021.
Raza, S. J. (1995). Al-Biruni on eclipses. Proceedings of the Indian History Congress (s. 293-300). JSTOR. https://www.jstor.org/stable/44158632? seq=1#metadata_info_tab_ contents, Erişim tarihi: 23.05.2021.
Silverman, B. I. (1971). Studies of astrology. The Journal of Psychology, 77(2), 141-149.
Soydar, F. O. (2019). Güneş tutulması efsanesi. Porsuk Kültür ve Sanat Dergisi, 16. http://www.porsukkultur.com/gunes-tutulmasi-efsanesi/, Erişim tarihi: 28.05.2021.
Surtiana, Y. (2018). Dibalik fakta dan mitos fenomena super blue “blood” moon. Jurnal Filsafat Indonesia, 1(1), 30-37.
Şenesen, İ. (2017). Adana halk kültüründe gökyüzü ile ilgili halk inanışları üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Asia Minor Studies, 5(9), 64-92.
Tezcan Aksu, B. (2018). Sekizinci yüzyıldan günümüze takvimlerimiz. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), 2(1), 382- 413.
TDV İslam Ansiklopedisi. (2013). İslam Ansiklopedisi içinde (1. baskı, cilt. 43, s.546-547). İSAM yayıncılık.
Uca, A. (2007). Türk toplumunda Hıdrellez-II. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14(35), 251-284.
Uzun, M. İ. (1994). Ebced. İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 10, s.68-70). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Veren, E. (2019). Yazılı Kaynaklarda Anadolu’da Halk Takvimi ve Halk Meteorolojisi. Türkerler Kitap.
Waldek, S. (2018). Solar Eclipses Have Been Fascinating—and Often Terrifying—Humans Throughout The Course of History. (H. Channel, Prodüktör). How 5 Ancient Cultures Explained Solar Eclipses: https://www.history.com/news/how-5-ancient-cultures-explained-solareclipses, Erişim tarihi: 28.05.2021.