19. YÜZYILIN SONU İLE 20. YÜZYILIN BAŞLARINDA SURİYE’DE DIŞ TİCARET

Suriye, coğrafi konumu nedeniyle Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarının geçiş güzergâhı üzerindedir. Hem deniz, hem de karayolu ile ulaşım imkânına sahiptir. Bu özelliklerinden dolayı tarih boyunca çeşitli medeniyetlere beşiklik etmiş, ticaretin başladığı sayılı yerlere sahip olmuştur. Dünyada ilk üretim ve ticaret merkezlerinin kurulduğu bölgelerden biri olan Suriye, Doğu Akdeniz’deki limanları ile Ortadoğu’yu başta Akdeniz’e komşu ülkelere olmak üzere dünya ticaretine açan bir kapı hükmündedir. 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başları dünya da uluslararası ticaretin her türlü olumsuzluğa rağmen hızlandığı ve değişim geçirdiği bir dönemdir. Bu dönemde Suriye dış ticareti ile Osmanlı devletinin ithalat ve ihracatının 1/6’ine tekabül eden bir uluslararası ticaret merkezidir. Bu çalışma ile 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başlarında Suriye’nin ithalat ve ihracatı, buna bağlı olarak ithalat ve ihracat yapılan ülkeler ve bunların bölge ekonomisi üzerindeki etkileri ile bölgedeki liman şehirlerinin iktisadi vaziyetleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Suriye, Doğu Akdeniz, Ortadoğu, İthalat, İhracat.

he End of 19. Century and The Beginning of The 20. Century Foreign Trade in Syria

Due to its geographical position, Syria is on the transit route between Asia, Africa and Europe continents. It has the opportunity of both sea and road transportations. Because of these features it has been the cradle of many civilizations throughout history and become one of few places having been commercial centers. First in the world production and trade, Syria is one of the regions where the establishment of centers took place, particularly in the eastern Mediterranean and the Middle East which have been close to the Mediterranean ports of neighboring states, including the provision gate open to the world trade. For the world of international trade, the end of 19. Century and the beginning of the 20. Century, despite all adversities of the period, was the time in which the world’s trade accelerated and evolved. During this period, Syria, with its foreign trade, became an international trade center which consisted of 1/6 of the Ottoman Empire’s total import and export. In this study, Syria's imports and exports, accordingly their impacts on neighboring countries as well as on the region’s economy and the economic situation of port cities in the region were examined.

Keywords:

Syria, the Eastern Mediterranean , the Middle East , Import, Export.,

PDF

___

Salnameler ve Arşiv Malzemeleri BOA., Y.EE., 79-83, 6 Rebiü’l-evvel 1297 H., (17 Şubat 1890 M.).
Beyrut Vilâyeti Salnâmesi, 1311 H. (1893-1894 M.).
Salnâme-i Cebel-i Lübnan, 1304 H. ( 1886-1887 M.).
Suriye Vilâyeti Salnâmesi, 1292 H. (1875–1876 M.).
Suriye Vilâyeti Salnâmesi, 1297 H. (1879–1880 M.).
Suriye Vilâyeti Salnâmesi, 1299 H. (1881–1882 M.).
Suriye Vilâyeti Salnâmesi, 1300 H. (1882-1883 M.). Telif Eserler
AKARLI, Engin Deniz; The Long Peace Ottoman Lebanon 1861-1920 , London, 1993. BOWRİNG, John; Report on The Commercial Report Statistics of Syria, London, 1840. BOZPINAR, Şit Tufan; Suriye’ye Yerleşen Cezayirli Muhacirlerin Tabiiyeti Meselesi (1847-1900), İslam Araştırmaları Dergisi 1, İstanbul, 1997, s.91-106.
CUİNET, Vital; Syria Liban et Palestine (Geographıe Administrative), Paris, 1896. ÇELİK, Kürşat; Osmanlı Hâkimiyetinde Beyrut 1839-1918, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ, 20 DEVELLİOĞLU, Ferit; Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara, 19 El-HMOUD, Noufan; “Tanzimât-ı el-Osmanîye fi Vilayeti Suriye” Research in The History of Bilad al-Sham During The Ottoman Period, Amman, 1992, s.14-68. ERDEM, Sevim; Sultan II. Abdülhamit Devri (1876-1908) Osmanlı Devleti’nde Bayındırlık Faaliyetleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ, 2010. FAWAZ, Leila Tarazi; Merchants and Migrants in Nineteenth-Century Beirut, London, 1983. FİRRO, Kais; “Silk and Agrarian Changes in Lebanon, 1860-1914” International Journal of Middle East Studies 22/2, 1990, s.151-169. GERBER, Haim; Nachum T. Gross, “Inflation or Deflation in Nineteenth-Century Syria and Palestine” The Journal of Economic History 40/ 2, Cambridge University Press, 1980, s.351-358. GERBER, Haim; “Modernization in Nineteenth-Century Palestine: The Role of Foreign Trade” Middle Eastern Studies 18/3, 1982, s.250-264. GİRGİN, Güneş; Fenikeliler’de Akdeniz Ticareti, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2006. GÜNDÜZ, Ökçün; Osmanlı Sanayii 1913, 1915 Yılları Sanayi İstatistiki, Tarihi İstatistikler Dizisi 4, Ankara, 2003. JİDEJİAN, Nina; Beirut Through The Ages, Beirut, 1986. LABAKİ, Boutros; Introduction A L’historie Economique Du Liban Soie Et Commerce Exterieur En Fin De Periode Ottomane: 1840-1914, Beyrouth, 19 MASTERS, Bruce; “The Sultan’s Entrepreneurs: The Avrupa Tuccaris and the Hayriye Tuccaris in Syria” International Journal of Middle East Studies 24/ 4, Cambridge, 1992, s.579-597. OBAN, Raziye; “Levanten Kavramı ve Levantenler Üzerine Bir İnceleme” Türkiyat Araştırmaları Dergisi 22, Kayseri, 2007, s.337-356.
Osmanlı Belgelerinde Kafkas Göçleri I-II, (Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayın No: 121) İstanbul, 2012. OWEN, Roger; “1840-1914 Döneminde Lübnan’da İpek Dokuma Endüstrisi, Çevre Toplumlarında Fabrika Üretiminin Önündeki Olanaklar ve Sınırlamalar Üzerine Bir Çalışma”, Toplum ve Bilim Dergisi 23, İstanbul, 1983, s.53OWEN, Roger; The Middle East in The World Economy 1800-1914, New York, 2005. ÖNSOY, Rifat; “19. Yüzyılın İkinci Yarısında Suriye’nin Sanayi ve Ticareti” Belleten L-198, Ankara, 1986, s.825-832. ÖZVEREN, Y. Eyüp; “Beyrut”, Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri, (Editörler; Çağlar Keyder, Y. Eyüp Özveren, Donald Quataert), İstanbul, 1994. PAMUK, Şevket; 19. Yüzyılda Osmanlı Dış Ticareti, Ankara, 1995. PAMUK, Şevket; Osmanlı İmparatorluğunda Paranın Tarihi, İstanbul, 2000. PİNKUS, Lazar Felix; Palästina und Syrien Untersuchungen zur Wirtschaftspolitik, Cenevre, 1903. RAFEQ, Abdul-Karim; “Craft Organization, Work Ethics, and the Strains of Change in Ottoman Syria” , Journal of the American Oriental Society 111/ 3 , 1991, s.195-511. RAWLLEY, Ratan C.; The Silk Industry and Trade, London, 1919. REİLLY, James A.; “From Workshops to Sweatshops: Damascus Textiles and the World-Economy in the Last Ottoman Century”, (Fernand Braudel Center) 16-2, 1993, s. 199-213. RUPPİN, Arthur; Syria An Economic Survey, New York, 1918. SAMİ, Şemseddin; Kamus-ı Türkî, Dersaadet,1318. SAMİ, Şemseddin; Kamusu’l-Alam V, Dersaadet, 1311. SAMUR, Sabahattin; Suriye Vilâyeti’nin İdarî ve Sosyal Yapısı (18401918), Ankara, 1988. WEAKLY, E.; “Syria in The 1900’s”, The Economic History of The Middle East 1800-1914, (Editör: Charles Issawi) London, 1966, s. 274-290.