XIX. yüzyılda Fethiye kazasındaki krom madenleri ve işletme imtiyazları

XIX. yüzyılda Aydın Vilayeti Menteşe Sancağına bağlı olan Fethiye Kazası, tarım, hayvancılık ve madenciliğin yoğun olduğu bir yer olarak dikkat çeker. Fethiye, Milas ve Bodrum kazası kadar dikkate değer bir yer olmamakla beraber krom ve manganez madenlerinin işletildiği bir kazadır. XIX. yüzyılda madenlerin genellikle yabancı işletmelerin elinde olduğu görülür. Biz bunu Türklerin elinde yeterince sermaye birikimi olmamasına ve savaş içinde bulunan halkın bu alana el atamamasına bağlayabiliriz. Madenlerin aile şirketleri tarafından işletilmesi ve bunun da yolsuzluklara yol açtığı da görülmekte ise de madenler, önemli bir ihraç malıdır.

In the 19th century chrome mines and the business concessions of mining at Fethiye

In the 19th Century Chrome Mines and The Business Concessions of Mining at Fethiye Fethiye that is connected to the Aydın province-Menteşe Sancak, is notable as a place where intensive livestock, farming and mining at the 19th century. Although Fethiye is not a place like Milas and Bodrum draws attention to the mineral chromium and manganese. In the 19th the mines are usually at the foreign businesses. Accumulation of capital in the hands of the Turks we have enough people to stop the war within a hand in this field can connect. By mining companies to operate their families and that led to the corruption that is seen in these mines are exported to Europe.

PDF

___

a- Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
ŞD.269,70. ŞD,2842,43.
İ.İMT,1310/Za-l,l; İ.İMMT,91332/N-3; İ.MMT,9,1332/Z-1.
Y.A. RES. 21-115. Y.A. RES. 15-64.
Y.PRK.SRN, 5, 6.
MY. 116-102.
İ.OM, 15, 1328/N-3. İ.OM., 1320/Ş-4,8
İMMS,1329/Z-32. İMMS,1329/Z-26. İMMS.,145, 1329/Z-35. İMMS,1332/7Ra -14,177. İMMS,176, 1332/S-69.
MV. 182,23. MV. 100,64. MV, 131,75. MV. 125,174. MV. 162,55.MY. 174,16. MV. 174,18. MV. 183,26. MV. 187,53. MV. 190,41. MV. 196,91. MV. 201,46. MV. 226,31. MV, 226,41. MV, 226,43. MV. 233,57. MV. 237,77. MV. 201,46. MV. 253,92. MV. 115,256. MV. 243,20. 03/Ş /1334 (Hicri)
İ.DUİT,29,15. İ.DUİT,23,12. İ.DUİT,24,18. Î.DUİT,24,17. İ.DUİT, 24,15. İ.DUİT,29,9. Î.DUİT,28,7. İ.DUİT,29,15. İ.DUİT, 29,9. İ.DUİT,29,15. İ.DUİT,32,1. İ.DUİT,32,3.
b- Salnameler
1296, 1301, 1302, 1311, 1326 yılları Aydın Vilayeti Salnameleri (AVS)
c- Kaynak ve Araştırma Eserler
Ahmet Refik 2000 Onuncu Asr-ı Hicride İstanbul Hayatı, Haz: Abdullah Uysal, Ankara.
Akarca ve Akarca 1954 Aşkıdil Akarca - Turhan Akarca, Milas Coğrafyası Tarihi ve Arkeolojisi, İstanbul, İstanbul Matbaası.
Akdağ 1950 Mustafa Akdağ, "Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluş ve İnkişafı Devrinde Türkiye'nin İktisadi Vaziyeti", Belleten, XIV/55, 499-562. Aktan 2003 Hamza Aktan, "Maden " DÎA, C.27, Ankara, 306.
Ali Rıza Bey 1331 Menteşe Sancağının Ahval-ı Zıraiyesi, İstanbul.
Arıkan 1991 Zeki Arıkan, "Osmanlı İmparatorluğunda İhracı Yasak Mallar, Memnu Meta", Bekir Kütükoğlu'na Armağan, İstanbul, Edebiyat Fakültesi, 279-306.
Berber 1999 Engin Berber, İzmir (30 Ekim 1918- 15 Mayıs 1919),İstanbul.
Cantürk 1998 Hülya Cantürk, Osmanlı Salnamelerine Göre XIX. Yüzyılda Menteşe Sancağının Sosyal ve Ekonomik Durumu", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
Cumhuriyetimizin 15. Yılında Muğla, İzmir, 1938.
Cumhuriyetin 50. Yılında Köylerimiz, Ankara, 1978. Ergenç 1988 Özer Ergenç, "XVIII.yüzyılda Osmanlı Sanayi ve Ticaret Hayatına İlişkin bazı Bilgiler" Belleten 203, 529-531.
Eroğlu 1939 Zekai Eroğlu, Muğla Tarihi, Marifet Basımevi, İzmir.
Farouqhi 1994 Suraiya Farouqhi, Osmanlı'da Kentler ve Kentliler, Çev: Neyyir Klaycıoğlu, İstanbul.
Genç 1987 Mehmet Genç, "17-19. Yüzyıllarda Sanayi ve Ticaret Merkezi olarak Tokat", Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, (2-6 Temmuz 1986), Ankara, 166.
Gökçe 2000 Ahmet Gökçe, Maden Yatakları, Sivas.
Göker 1970 Gülşen Murat Göker, Muğla ve İlçeleri, İzmir.
Kahraman 1993 Fikri Kahraman, Madenciliğe Giriş, Diyarbakır.
Karal 1988 E.Z.Karal, Osmanlı Tarihi, c. VIII, Ankara Koç 1973 Alâeddin Koç, Bodrum, Tarih Coğrafya Folklor Turizm,b.y.y.
Kurmuş 1984 Orhan Kurmuş, Emperyalizmin Türkiye'ye Girişi,İstanbul.
Kütükoğlu 1979 M. Kütükoğlu, "İzmir Rıhtım İnşaatı ve İşletme İmtiyazı," ÎÜEFD, Ord. Prof. İH. Uzunçarşılı 'ya Armağan Sayısı, cilt 32, 497-498.
Marntran 1995 Robert Marntran, XVI,XVIII. Yüzyıllar Osmanlı İmparatorluğu, Çev: M,Ali Kılıçbay, Ankara.
Muğla İl Yıllığı 1967 Ankara, 1968.Esad Bey 1923 Muğla Sıhhiye müdürü Doktor Esad Bey'in Muğla (Menteşe) Sancağı, Ankara.
Ökçün 1969 Gündüz Ökçün, "XX.yüzyılın başlarında Osmanlı Maden Üretiminde Türk Azınlık Yabancı Payları" Abadan'a Armağan, Ankara,.
Özkaya 1992 Yücel Özkaya, XVIII yüzyıl da Osmanlı Kurumları ve Osmanlı toplum Yaşantısı, Ankara.
Quartaert 1987 Donald Quataert, Osmanlı 'da Devletinde Avrupa İktisadi Yayılımı ve Direniş (1881-1908), Ankara.
Sahillioğlu 1968 Halil Sahillioğlu, "1763 İzmir Limanı İhracat Gümrüğü ve Tarifesi", Belgelerle Türk Tarihi Dergisi 8, 53-67.
Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu Metal Madenler Alt Komisyonu Krom Çalışma Grubu Raporu, Ankara, 2001.
Soykan ve Mutluer 1995 Füsun Soykan - Mustafa Mutluer, "Türkiye'de Madencilik ve Maden Yataklarının Coğrafi Dağılışı", Ege Coğrafya Dergisi 8, 37-55.
Sürgevil 1984 Sabri Sürgevil, (1914-1918) Yılları Arasında İttihat ve Terakki Fırkasının İzmir Politikası, Basılmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Tabakoğlu 1986 Ahmet Tabakoğlu, Türk İktisat Tarihi, İstanbul.
Tekeli 1992 İlhan Tekeli, "Ege Bölgesinde Yerleşim Sistemin 19.yüzyıldaki Dönüşümü", Üç İzmir, İstanbul, 125-141.
Tızlak 1996 Fahrettin Tızlak, "XIX. Yüzyıl ortalarında Osmanlı Maden Yatakları", Belleten LX/229, 703-718.
Toprak 1995 Zafer Toprak, İttihat Terakki ve Devletçilik, İstanbul.
Türkeş 1993 Ünal Türkeş, Kurtuluş Savaşında Muğla, İstanbul.
Uykucu 1983 Ekrem Uykucu, İlçeleriyle Birlikte Muğla Tarihi, (Coğrafi Sosyal Yapı), İstanbul.
Yorulmaz 1994 Şerife Yorulmaz, Aydın Vilayetinde Madenler, (1850-1908), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İzmir.
Yörükan 1998 Yusuf Ziya Yörükan, Anadolu 'da Aleviler ve Tahtacılar, Yayımlayan: Turhan Yörükan, Ankara.