Mali Bir Ünite Olarak Aydın Muhassıllığı

Aydın muhassıllığı, XVII. Yüzyıl sonlarında oluşturulmuştur. Muhassıllık, sınırları dâhilinde bulunan “miri mukataa”ların “iltizam” bedellerinin sağlıklı bir şekilde toplanarak hazineye teslim edilebilmesini, böylece de devletin gelirlerinin azalmamasını hedeflemekte idi. Aydın Muhassıllığı, idarî anlamda Aydın sancağı sınırları ile sınırlı değildir. İçerisinde Saruhan, Menteşe, Teke, Alâiye sancaklarında bulunan bazı “miri mukataa”lar da bulunmaktadır. Muhassıl olarak tayin edilen kişiler, dönemin Osmanlı bürokrasisi içerisinde etkili olan kişilerdendir. Genellikle vezir rütbesindeki kişilerin bu göreve getirildiği görülmektedir. Dönemin bazı tarih yazarları, bu muhassıllığın gelirlerinin hayli fazla olduğunu ve birçok devlet adamının bu gelire tamah ettiğini ifade etmektedir.

Aydin Accountantship as a Financial Unit

Aydın accountantship was founded at the end of 17th century. The main objective of this accountantship was to collect the “Iltizam” taxes of “Miri mukattas” units and to deliver these to the national treasure and thus increasing income of the state. Managerially, Aydın accountantship was not confined to the bounds of Aydin Province. It comprises not only Aydın Province but also some “Miri mukattas” such as Teke, Alâiye, Menteşe and Saruhan provinces. Those people who were allocated to be accountantship were influential in Ottoman Bureaucracy. It was usually seen that Accountantship were selected from those at the level of Vizier in Ottoman Bureaucracy. Some historians of that age mentioned that incomes of this accountantship were quite high and most statesmen of the age intended to utilize these high-level incomes of Aydın Accountancy.

PDF

___

BOA. MD. nr. 141
BOA. Cevdet-Maliye, nr. 5438.
BOA. D.BŞM.MHF. nr. 12638.
BOA. D.BŞM.MHF, nr. 12445.
BOA. D.BŞM.ANM, nr. 17176, s. 2-3.
BOA. D.BŞM. ANM, nr. 17279
BOA. D.BŞM.ANM nr.17280
BOA. MAD. nr.3871, s. 11.
BOA. D.KFM.ANH, Dosya nr. 128/25.
BOA. D:KFM.ANH, Dosya nr. 128/19, 22,23, 25,26.
BOA. D.BŞM.ANM, Dosya nr. 1/23, 26,41,81.
B: Kaynak ve Araştırma Eserler Ahmed Lütfi Efendi 1999 Ahmed Lütfi Efendi, Vak’anüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, 6-8. ciltler, İstanbul.
Asım 1282 Tarih-i Küçük Çelebizâde Asım ( Zeyl-i Raşid ), İstanbul.
Barkan 1958, Ömer Lütfi Barkan, “H. 974-975 (M. 1567-68) Yılına Ait Bir Osmanlı Bütçesi”, İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, C.19 (Ekim 1957-Temmuz 1958), No.1-4, 277-332.
Berker 1943 Aziz Berker “Mora İhtilali Tarihçesi veya Penah Efendi Mecmuası” Tarih Vesikaları, C. II, Sayı 11, Şubat 1943, 385-400.
Çakır 2004 Baki Çakır, Osmanlı Mukataa Sistemi (XVI-XVIII. Yüzyıl), İstanbul.
Defterdar Sarı Mehmed Paşa 1995 Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekaiyât, Haz. Abdülkadir Özcan, Ankara.
Genç 2000 Mehmet Genç “Osmanlı Mâliyesinde Mâlikâne Sistemi” Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, İstanbul, 99-152.
Işıközü 1973 Fazıl Işıközü “ Başbakanlık Arşivinde Yeni Bulunmuş Olan ve Sadreddini-zâde Telhisî Mustafa Efendi Tarafından Tutulduğu Anlaşılan H. 1123 (1711) - 1184 (1735) Yıllarına ait Bir Ceride (Jurnal) ve Eklentisi” VII. Türk Tarih Kongresi, Ankara 25- 29 Eylül 1970, Kongreye Sunulan Bildiriler, C. II, Ankara, 508-534.
İnalcık 1997 Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C. 1, 1300–1600, İstanbul.
Kütükoğlu 1991 Mübahat Kütükoğlu, “Lütfi Paşa Asafnâmesi, Yeni Bir Metin Tesisi Denemesi” Prof.Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan, İstanbul, 49-100.
Lütfi 1292 Lütfî, Tarih-i Lütfî I, İstanbul.
Mehmed Süreyya 1311 Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, III, Matbaa-i Amire, İstanbul.
Özvar 2003 Erol Özvar, Osmanlı Maliyesinde Malikâne Uygulaması, İstanbul.
Sami ve Şakir ve Subhi 1198 Tarih-i Sami ve Şakir ve Subhi, Kostantıniyye.
Telci 2000 Cahit Telci “Aydın Muhassılı Abdullah Paşa ve 1148 (1735) Senesinde Zabtedilen Muhallefâtı” Tarih İncelemeleri Dergisi XV, 199-219.
Uluçay 1955 M.Çağatay Uluçay, 18 ve 19. Yüzyıllarda Saruhan’da Eşkıyalık ve Halk Hareketleri, İstanbul.
Uluçay 1985 Çağatay Uluçay, Padişahların Kadınları ve Kızları, Ankara; Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ülker 1964 Necmi Ülker, Sarıbeyoğlu Mustafa ve Faaliyetleri 1735-1739, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Mezuniyet Tezi. İstanbul.
Ülker 1989 Necmi Ülker, “Sarıbeyoğlu’nun İzmir’e Yürüyüşü ve Avrupalı Tüccarlar” Tarih İncelemeleri Dergisi, IV, 43-51.
Vâsıf 1978 Ahmed Efendi, Mehâsinü’l-Asâr ve Hakaikü’l-Ahbâr, yay. Mücteba İlgürel, İstanbul.

ISSN: 0257-4152
Başlangıç: 1983
Yayıncı: Prof. Dr. Süleyman Özkan

Arşiv